Արցախին ու Հայաստանին առնչվող ամեն երկրի ամեն «ճ» դասի պաշտոնյաների խոսքին անգամ հետեւում ենք՝ հասկանալով, որ այդ ճ-ն ինչ-որ բ-ի կցորդն է, հետեւաբար, այդ բ-ի ու ճ-ի պետությունը «փորձնական փուչիկի» համար ինչ-որ միտք է ուզում շրջանառել՝ սպասելով հայկական կողմի արձագանքին։ Բայց, ցավոք, հիմա հայության համար այնպիսի իրավիճակ է ստեղծվել, որ հանգիստ կարող ենք չհետեւել ոչ միայն բ-ի ու ճ-ի խոսքերին, այլեւ անգամ ա-երին։ Ցավոք ենք ասում, որովհետեւ իրականում հօգուտ Արցախի ու Հայաստանի ոչինչ չի հնչում եւ չի հնչի։
Իսկ չի հնչում, որովհետեւ Հայաստանը, որպես պետություն, հրաժարվում է իր ազգային ու պետական նպատակներից։ Իսկ այդպիսի պետությունը նույնիսկ այս չոր ու պրագմատիկ աշխարհում ոչ մի կողմի, բեւեռի եւ պետության չի հետաքրքրում։ Արցախի թեման արտաքին խաղացողների համար փակվել է, որովհետեւ հայկական կողմից չկա դիմադրություն։ Հայաստանի թեման էլ է փակվում այդ խաղացողների համար, որովհետեւ ոչ մի բեւեռ լուրջ չի վերաբերի այն պետությանը, որը ոչ միայն տեր չի կանգնում իր հողերին, այլեւ այնքան անլրջություն ունի, որ քննարկում է այդ հողերի հայապատկանության հարցը։
Այն Հայաստանը, որ «Հյուսիս-Հարավ» միջազգային միջանցքի պոտենցիալ մասնակից էր դիտարկվում նույն միջազգային խաղացողների կողմից բոլորովին այլ կշռով, իր, մեղմ ասած, սխալ քաղաքականության պատճառով, տարածաշրջանային լոգիստիկ այս ծրագից էլ կարող է վերջնականապես դուրս մնալ։ Եվ, որ ամենաանհեթեթն է, կարող է դուրս մնալ այն պարագայում, երբ համակարգողներից Հայաստանին բարեկամ պետություններ կան։ Ցավալի է, բայց մեր արտաքին քաղաքականությունը հանգեցրել է նրան, որ նույնիսկ բարեկամների հետ աշխատել չենք կարողանում։ Բայց որեւէ մեկին մեղադրել չենք կարող, քանզի մեր շահի ոտնահարողը նախ եւ առաջ մենք ենք։
Պաշտոնական Նյու Դելին քանի՞ անգամ հանդես եկավ մեր երկրի՝ «Հյուսիս-Հարավի»` կրկնում ենք` այլ կշռով ինտեգրման օգտին, քանի անգամ բաց տեքստով մեսիջ հղեց, որեւէ քայլ եղա՞վ հայկական կողմից։ Չնայած եղավ. հայկական կողմը թույլ տվեց, որ Գորիս-Կապան ճանապարհը հայտնվի ադրբեջանական վերահսկողության ներքո։ Թույլ տվեց, որովհետեւ անթաքույց հայտարարեց, թե ճանապարհի որոշ հատվածներ թշնամունն են եղել։ Հիմա միջազգային այդ ո՞ր խաղացողը գործ կբռնի մի պետության հետ, որ նույնիսկ իր ճանապարհներին տեր չի կանգնում։ Իբրեւ այլընտրանք շրջանցիկ ճանապարհից (Տաթեւ-Աղվանի-Կապան) չենք խոսում, որովհետեւ կիսավեր է։ Բացի այդ, եթե նույնիսկ բարձրակարգ ճանապարհ էլ լիներ, Գորիս-Կապանի համար չպայքարելու հետեւանքն արդեն ունենք մեր հաշվին գրանցած, այլ կերպ՝ պարտվողը, չպայքարողը վստահություն չի ներշնչում։
Փոխարենը լիքը երկրներ կանգնում են Ադրբեջանի կողքին ու Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման օգտին են խոսում։ Զավեշտալի է հնչում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականություն ասվածը, բայց դե՝ կա այն, ինչ կա։ Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի փոխնախագահ Օլենա Կոնդրատյուկը վստահեցրել է, որ Ուկրաինան անվերապահորեն կաջակցի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը եւ հատուկ շնորհակալություն է հայտնել «էթնիկ ադրբեջանցիներին» (մյուս զավեշտ,- Ա. Մ. ), ովքեր Ուկրաինայի զինված ուժերի շարքերում պայքարեցին եւ կյանքը տվեցին Ուկրաինայի ազատության համար։ Սույն տիկինը հայերին շնորհակալություն չի հայտնել։ Քաղաքականությունը եւ, պարզ է արդեն, նաեւ հասկանալի է, սույն տիկնոջ մարդկային որակը թույլ չի տա այս հայտարարությունում արտասանել Անդրկարպատյան ժողովրդական բանակի առանձին գումարտակի 68-րդ վաշտի հրամանատար Արմեն Պետրոսյանի անունը, ում 2022 թ. սեպտեմբերի 25-ին Պերեչին համայնքն իր վերջին հրաժեշտը տվեց ծնկաչոք ու գլուխները խոնարհած։
Ինչեւէ, պետք է կարեւոր մի բան հասկանանք. Հայաստանն ու Արցախը մեծածավալ մարտահրավերների առաջ են կանգնած։ Եվ այս իրավիճակից ոչ հայտարարություններով դուրս կգանք, ոչ էլ միջազգային կոչերով ու բարի կամքի դրսեւորմամբ։ Այս վիճակից դուրս ենք գալու միայն թշնամու հետ կռվով։ Ու բախումն այդ անխուսափելի է։ Ու նաեւ, ի վերջո, պիտի գիտակցենք, որ քաղաքականությունն արկածախնդրության տեղ չէ…
Մեր տարածաշրջանը թույլերի տեղ չէ։ Այստեղ գոյատեւում են միայն ուժեղները։ Դա է ցույց տվել մեր՝ Արցախյան առաջին ազատամարտից հետոյի եւ 44-օրյայից հետոյի իրականությունը։ «…Վախենում եմ ես թույլերի՜ց. այդ նրանք են ամենից շատ ստորություն անում կյանքում…» (Սեւակ)։ Հայաստանում թույլերը պիտի քաղաքականության ուղղությամբ նայելու իրավունք անգամ չունենան, որովհետեւ նրանք կանգառ են անում այն պահին, երբ պետք է սլանալ։ Պիտի ասպարեզ գան ուժեղները, ում խոսքը գործից չի տարբերվում: Հայրենատերները, ովքեր կառաջադրեն ազգային նպատակներն ու դրանք իրագործելու միջոցները, ծրագրերը։ Հայաստանը հայերի ոստանն է, այն վերականգնելու ծանր բեռն էլ հայերի գործն է։ Մնացածը լոլոներ են ու ոչ մի տեղ չտանող ճանապարհ։ Սրանով արդեն գնացել ենք, հետեւանքն էլ՝ տեսել։ «Դարձ ի շրջանս յուրը» պիտի հանգրվանի ճիշտ կետում՝ փառահեղ շարունակություն ունենալու համար։
