Եղբայրություն

«Որովհետեւ սա է պատուիրանքը, որ սկզբիցը լսեցիք, որ իրար սիրենք։ Ոչ թէ այնպէս, ինչպէս որ Կայէնն էր չարիցը եւ իր եղբօրն սպանեց…»

Աստվածաշնչյան երկու մեծ պատվիրանները՝ սիրել Աստծուն եւ սիրել մերձավորին, վերաբերում են աստվածաշնչային փոխհարաբերությունների աստվածային եւ մարդկային կատեգորիաներին։

Մարդկային սերը, օրինակ՝ ամուսնական կամ ընկերական սերը, ենթադրում է բացառիկ, մտերմիկ եւ կամավոր հարաբերություններ։ Նույնիսկ մերձավորի նկատմամբ սերը առավելապես ենթադրում է տրամադրվածության կոնկրետ դրսեւորում, ոչ թե բարի կամքի վերացական զգացմունք։

Այսուհանդերձ, եղբայրությունը ավելի լայն ու ընդգրկուն կատեգորիա է, որի մեջ մի դեպքում արտացոլվում է արյունակցական կապը, մեկ այլ դեպքում՝ անձնական կապվածությունը, երրորդ դեպքում՝ նվիրվածությունը ցեղին, ժողովրդին կամ հոգեւոր հանրույթին։ Շատ կարեւոր է, որ եղբայր կամ եղբայրություն հասկացության տակ ենթադրվում է համահավասար, ոչ թե հիերարխիկ հարաբերություններ։

Աստվածաշնչում եղբայրության մասին շատ բնութագրումներ վերաբերում են նաեւ քույրությանը։ Շատ տեղերում, երբ խոսվում է հոգեւոր եղբայրության մասին, թեպետ չի գործածվում քույրություն բառը, բայց հասկացվում է, որ խոսքը վերաբերում է հավասարապես երկու սեռերին էլ։

Հարկավոր է հստակ տարբերակել եղբայր եւ եղբայրություն բառերի գործածության ուղիղ ու փոխաբերական իմաստները։

Կարող է պարադոքսալ թվալ, բայց Աստվածաշնչում հարազատ եղբայրների հետ կապված են տարաձայնությունների, խաբեությունների, պայքարի կերպարներ, նույնիսկ ատելության ու սպանության։ Առաջին հանցագործությունը եղել է եղբայրասպանությունը։ Իսկ երբ եղբայր կամ եղբայրություն բառերն օգտագործում ենք փոխաբերական իմաստներով, այն ձեռք է բերում նպատակների միասնություն, ընդհանրություն արտահայտող բնութագիր, որն ասոցացվում է եղբայրություն հասկացության հետ։ 

Հարազատ եղբայրներ

Մարդկության փորձը ցույց է տալիս, որ ընտանեկան հարաբերությունները շատ հաճախ լինում են ամենաբարդն ու հակասականը։ Դա հատկապես վերաբերում է եղբայրներին ու քույրերին. նախանձը, խանդը, մրցակցությունը եւ իրարամերժությունը դրսեւորվում են գրեթե օրինաչափ պարբերականությամբ։ Եղբայրների միջեւ հակակրանքի օրինակը ներկայացված է արդեն իսկ Ծննդոց գրքում։ Դրա նախատիպը Կայենի ատելությունն է Աբելի նկատմամբ։ Կայենի պատասխանը, թե մի՞թե ես եղբորս պահապանն եմ, համառոտ ցուցանում է անսիրտ անտարբերության էությունը։

«Որովհետեւ սա է պատուիրանքը, որ սկզբիցը լսեցիք, որ իրար սիրենք։ Ոչ թէ այնպէս, ինչպէս որ Կայէնն էր չարիցը եւ իր եղբօրն սպանեց. եւ ինչո՞ւ համար սպանեց նորան, որովհետեւ իր գործերը չար էին եւ իր եղբօրինը արդար»: Ա Հովհաննես 3։11-12

Այսպիսով, եղբայրության գաղափարի մեջ արտացոլված է աստվածաշնչյան կարեւորագույն ուղերձներից մեկը՝ սիրել զմիմյանս։

Անահիտ ԲԱՆՈՒՉՅԱՆ