Այսօր Ադրբեջանի խորհրդարանական պատվիրակությունն առաջին անգամ կայցելի ինքնահռչակ «Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետություն»: Սրանով փաստացի Բաքուն կճանաչի Կիպրոսի հյուսիսային հատվածի օկուպացիան, իսկ պաշտոնական ճանաչումը կդառնա ընդամենը ժամանակի հարց։
Թուրքիայի խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Ակիֆ Չաղաթայ Քիլիչը պատմական է համարել սպասվող այցը, շեշտելով, որ Ադրբեջանի պատվիրակության առաջին այցը Լեֆկոշա «կդառնա կարեւոր ուղերձ ամբողջ աշխարհի համար»: Այս մասին երեկ հայտարարել է Կիլիչը Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի միջազգային հարաբերությունների եւ միջխորհրդարանական կապերի հանձնաժողովի նախագահ Սամեդ Սեյիդովի գլխավորած պատվիրակության հետ հանդիպման ժամանակ: «Մենք շնորհակալ ենք ձեզ այս կարեւոր քայլի համար: Սա կարեւոր ուղերձ է ամբողջ աշխարհին՝ Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի միջեւ բարեկամության եւ եղբայրության հերթական ցուցադրումը»,- «Անադոլու» գործակալության փոխանցմամբ ասել է Քիլիչը: Երեկ Թուրքիայի խորհրդարանում տեղի է ունեցել նաեւ Թուրքիայի, Ադրբեջանի եւ ինքնահռչակ հանրապետության խորհրդարանական պատվիրակությունների հանդիպումը:
Նախքան Արցախի տարածքների օկուպացիան Թուրքիան ձեռնպահ էր մնում Կիպրոսի ինքնահռչակ թուրքական հանրապետության ճանաչման գործընթացն ակտիվացնելուն ուղղված քայլերից, սակայն այսօր որեւէ խոչընդոտ չի տեսնում այն իրականացնելու համար։ Թե՛ Ադրբեջանը, թե՛ Թուրքիան «փակված» են համարում Արցախի հարցը եւ որպես հաջորդ փուլ ցանկանում են լուծել նաեւ Կիպրոսի հյուսիսային հատվածի օկուպացիան։ Թեեւ Կիպրոսի հարցում ԵՄ-ի եւ նրա անդամ մի շարք երկրների՝ մասնավորապես Ֆրանսիայի կողմից բավականին կոշտ արձագանքներ են հնչում, սակայն պաշտոնական Անկարային հաջողվում է չեզոքացնել դրանք։ Այսպես՝ Հունաստանում Ֆրանսիայի դեսպան Պատրիկ Մեզոնավը «Greek City Times» գործակալությանը տված հարցազրույցում նշել է, որ «Հունաստանի առջեւ ծառացած խնդիրները սպառնալիք են ներկայացնում բոլոր եվրոպացիների եւ միջազգային կարգի համար, որը հիմնված է միջազգային իրավունքի եւ, ընդհանրապես, բարիդրացիական հարաբերությունների վրա»։
Ադրբեջանը, որը «պարտք» է «մեծ եղբորը» արցախյան երկրորդ պատերազմում ցուցաբերած ռազմաքաղաքական աջակցության համար, այսօր ստիպված է վճարել դրա համար։ Չի բացառվում, որ այդ գինը ժամանակի ընթացքում կարող է դեմ գնալ այդ երկրի շահերին։ Նկատենք, որ Ադրբեջանն առաջին օղակն է լինելու, որը կօգտագործի Թուրքիան Կիպրոսի հարցում «աշխարհին ուղղված ուղերձը» առարկայական դարձնելու համար։ Հատկանշական է, որ Ադրբեջանի խորհրդարանական պատվիրակության այցը Կիպրոսի հյուսիսային հատվածի օկուպացված տարածքներ տեղի է ունենում Ադրբեջանում հավատարմագրված դեսպանների, այդ թվում՝ Հունաստանի դեսպանի՝ Արցախի բռնազավթած տարածքներ, մասնավորապես Շուշի այցից ընդամենը մեկ շաբաթ անց։ Հունաստանի հայ համայնքը բողոքի նոտա էր հղել երկրի ԱԳ նախարար Նիկոս Դենդիասին Ադրբեջանում Հունաստանի դեսպան Նիկոլայոս Պիպերիգոսի՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Արցախի տարածքներ այցի կապակցությամբ։ Հունաստանի դեսպանի արարքն արժանացել է նաեւ հույների քննադատությանը։ Հունաստանի նախկին արտաքին գործոց նախարար Նիկոս Կոցիասը գրառում է կատարել՝ ամոթալի որակելով հույն դեսպանի մասնակցությունը «հայերի դեմ ադրբեջանական հաղթանակի տոնախմբությանը»։
Հաշվի առնելով Թուրքիայի, Ադրբեջանի եւ Պակիստանի օրեցօր խորացող համագործակցությունը, ամենայն հավանականությամբ Պակիստանը կդառնա Կիպրոսի ինքնահռչակ թուրքական հանրապետությունը ճանաչող հաջորդ երկիրը։ Բազմիցս Էրդողանը հանդես է եկել այս կամ այն հարցի շուրջ թյուրքական աշխարհին ուղղված միասնության կոչերով, այդ թվում՝ Կիպրոսի հետ կապված։ Էրդողանը նաեւ օգտագործում է տարբեր երկրների թուրքական համայնքները տվյալ երկրի իշխանությունների վրա ճնշում գործադրելու նպատակով։ Այս համատեքստում ավելի նպատակահարմար կլիներ, եթե Հայաստանը եւ բոլոր այն պետություններն ու ժողովուրդները, որոնց ուղղված է թուրքական ագրեսիան, մեկտեղեին ունեցած ռեսուրսները։ Հունաստանի եւ Կիպրոսի հետ համագործակցությունը, բացի պատմական հիմք ունեցող բարիդրացիական հարաբերություններից, կարող է ներառել նաեւ միացյալ ուժերով տարբեր հարթակներում թուրք-ադրբեջանական տանդեմի դեմն առնելուն ուղղված քայլերը։ Դեռեւս 2019 թ. հունիսի 4-ին Նիկոսիայում կայացել էր Հայաստան-Հունաստան-Կիպրոս ձեւաչափով առաջին եռակողմ հանդիպումը՝ երկրների ԱԳ նախարարների մասնակցությամբ, որի արդյունքում ինստիտուցիոնալ մակարդակի վրա էր դրվել Հայաստան-Կիպրոս-Հունաստան եռակողմ ձեւաչափի համագործակցությունը։ Եռակողմ համագործակցության շրջանակներում նախատեսվում էր 2020 թ. հունվարին Հայաստանում անցկացնել երկրների ղեկավարների մակարդակով առաջին եռակողմ գագաթնաժողովը։ Ցավոք, այն այդպես էլ չկայացավ, մինչդեռ նմանատիպ միջոցառումներն ու համագործակցությունները հնարավորություն կտային կողմերին ավելի լսելի դարձնելու առկա խնդիրներն ու մարտահրավերները միջազգային տարբեր հարթակներում եւ կառույցներում։ Սրանք այն ուղղություններն են, որոնք երբեք ուշ չէ զարգացնել։
