Մոսկվան, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում (ՀԱՊԿ) եւ Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունում (ՇՀԿ) նրա դաշնակիցները պատրաստվում են միջոցներ ձեռնարկել Աֆղանստանի հետ սահմանի ամրապնդման համար: Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի խոսքերով՝ սեպտեմբերի կեսերին կոնկրետ որոշումներ կկայացվեն Դուշանբեում, որտեղ պետք է ժամանեն ՀԱՊԿ-ի եւ ՇՀԿ-ի անդամ երկրների ղեկավարները:
Ինչպես հաղորդել է ՀԱՊԿ մամուլի քարտուղար Վլադիմիր Զայնետդինովը, ՀԱՊԿ հավաքական անվտանգության խորհրդի հերթական նիստը տեղի կունենա սեպտեմբերի 15-16-ին: Նույն օրերին նախատեսվում է ՇՀԿ-ի գագաթնաժողովը: Իհարկե, այդ միջոցառումների հիմնական թեման լինելու է Աֆղանստանը: ՀԱՊԿ ներկայացուցիչները մեկ անգամ չեն հայտարարել, որ մտահոգված են այդ երկրում ԱՄՆ-ի զորքերի հեռանալուց հետո ստեղծված իրավիճակով:
Թե ինչպիսին է ՇՀԿ-ի դիրքորոշումն այս հարցում, մանրամասները դեռ հայտնի չեն: Անցած երկուշաբթի Ռուսաստանի առաջնորդ Վլադիմիր Պուտինի եւ Տաջիկստանի նախագահ Էմոմալի Ռահմոնի հետ հեռախոսազրույցից հետո Ալեքսանդր Լուկաշենկոն հայտարարեց, որ բոլորը համաձայնվել են ՀԱՊԿ-ՇՀԿ-ի գծով խորհրդակցություններ անցկացնելու իր առաջարկի հետ: «Ամեն ինչ կլինի Դուշանբեում, ղեկավարները կլինեն այնտեղ: Եվ մեզ համար կարեւոր կլինի տեսնել, թե ինչ դիրքորոշում կընդունի ՇՀԿ-ն»,- ասել է Բելառուսի նախագահը: Նա միաժամանակ նշել է, որ Տաջիկստանը երկար սահման ունի Աֆղանստանի հետ, եւ այն «պետք է ամրապնդվի»:
Բելառուսի նախագահը չի ասել, թե ինչպես է պլանավորվում ամրապնդել սահմանը: Չնայած, դատելով Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի հայտարարությունից, Մոսկվան եւ նրա դաշնակիցները պատրաստ են դիմակայել թմրանյութերի շրջանառությանը եւ երկրում մնացած մեծ թվով զենքի կիրառմանը: Շոյգուին հատկապես անհանգստացնում են ժամանակակից շարժական զենիթահրթիռային եւ հակատանկային համակարգերը, որոնք ընկել են թալիբների ձեռքը: Շոյգուի գնահատականներով՝ դրանք հարյուրից ավելի են: Միեւնույն ժամանակ պետք է նշել, որ ցանկացած զենիթահրթիռային համակարգ, օրինակ՝ ամերիկյան «Սթինգերը», ունի մի քանի հրթիռ:
Եթե այդ զենքը հասնի արմատական խմբավորումներին, ապա նրանք կարող են այն օգտագործել ԱՊՀ երկրների հետ Աֆղանստանի սահմանին: Այս կարծիքին է գնդապետ Շամիլ Գարեեւը, ով ժամանակին զինվորական ծառայություն է անցկացրել Աֆղանստանում տեղակայված ԽՍՀՄ զինված ուժերի 40-րդ բանակում: Նա «Նեզավիսիմայա գազետայի» թղթակցին ասել է, որ, հավանական է, «Ուզբեկստանի իսլամական շարժման» զինյալները ներխուժեն հարեւան երկրներ: «Եթե նրանք դա անեն՝ տիրանալով ամերիկյան «Սթինգերներին», ապա կարելի է կանխատեսել ամենամռայլ սցենարներ»,- ասել է նա:
Գարեեւը նշել է, որ, ըստ իր տեղեկությունների, Աֆղանստանում խորհրդային զորքերի գտնվելու ամբողջ ընթացքում կորել է ավելի քան 300 ուղղաթիռ, որից ավելի քան 100-ը «Մի-24» հարվածային ուղղաթիռներ են: «Այս ցուցանիշին պետք է գումարել խորհրդա-աֆղանական սահմանին մոջահեդների կողմից խոցված մոտ 60 ուղղաթիռ: Ըստ էության՝ դրանք բոլորը խոցվել են ծանր գնդացիրներով, ինչպես նաեւ «Սթինգերով»,- շեշտել է նա:
Փորձագետը հիշեցրել է, որ անհրաժեշտ է զգուշությամբ վերաբերվել թմրանյութերի արտադրության դեմ պայքարում թալիբների առաջնորդների հավաստիացումներին: «Այդ շարժման ներկայացուցիչ Զաբիուլլահ Մուջահիդն ասել է, որ իրենք «կփորձեն արմատախիլ անել այդ չարիքը»: Բայց, ինչպես երեւում է, այն «արմատախիլ կարվի» շատ լարված պայմաններում: ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ 2020 թ. Աֆղանստանին բաժին էր ընկնում ափիոնի համաշխարհային տարեկան արտադրության 84 տոկոսը: Այդ քանակության զգալի մասն արտադրվել է թալիբների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում, որոնք թմրանյութեր արտադրողներից վերցրել են 10 տոկոս հարկ: Լրատվամիջոցները հրապարակել են տեղեկություններ, որ 2020 թ. թալիբների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում ափիոն կակաչի աճեցումն ավելացել է 37 տոկոսով»,- նշել է Գարեեւը:
Միեւնույն ժամանակ, ինչպես հաղորդել է ՀԱՊԿ քարտուղարությունը, նախատեսվում են մի քանի զորավարժություններ՝ թմրանյութերի ապօրինի շրջանառությունը ճնշելու եւ Տաջիկստանում ու Ղրղզստանում անօրինական զինված խմբավորումների դեմ պայքարը կազմակերպելու համար: Հոկտեմբերին Տաջիկստանում՝ Աֆղանստանի հետ սահմանի մոտ, տեղի կունենան ՀԱՊԿ զորավարժություններ՝ «Որոնում-2021»՝ հետախուզական ուժերի, «Էշելոն-2021»՝ նյութատեխնիկական ապահովման ստորաբաժանումների եւ «Համագործակցություն-2021»՝ արագ արձագանքման հավաքական ուժերի մասնակցությամբ: Նոյեմբերին Տաջիկստանում պլանավորված են «Կոբալտ -2021» հատուկ մարտավարական զորավարժություններ՝ ՀԱՊԿ արագ արձագանքման հավաքական ուժերի հատուկ նշանակության ստորաբաժանումներով:
«Այս զորավարժություններին զորքերի նախապատրաստության մեջ, վստահ եմ, արդեն ներառվել են ամերիկյան զենիթահրթիռային համակարգերի ու հակատանկային հրթիռների դեմ պայքարի խնդիրները, որոնց կարող են տիրապետել անօրինական կազմավորումները: Սակայն եթե հրթիռ է արձակվում թիրախի վրա, ապա այն չեզոքացնելը շատ դժվար է,- հայտարարել է ռազմական փորձագետ, գեներալ-լեյտենանտ Յուրի Նետկաչովը:- Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ միջոցառումներով (ռազմադիվանագիտական, հատուկ եւ այլն) այնպես անել, որ Աֆղանստանից զինյալների՝ մեր դաշնակիցների տարածք հնարավոր ներթափանցման հավանականությունը հասցվի զրոյի»:
