Ջոզեֆ Բայդենի վարչակազմը քննարկում է Իրանի հետ «միջուկային գործարքի» քայլերը: ԱՄՆ-ի հատուկ բանագնաց Ռոբերտ Մելլին ուղեւորվել է Մոսկվա եւ Փարիզ՝ բանակցությունների շարունակման անհրաժեշտությունը կշռադատելու համար: Այն մասին կասկածները, որ Իրանը պատրաստ է խնդրի լուծման դիվանագիտական ուղուն, սրվել էին ՄԱԳԱՏԷ-ի եռամսյակային հաշվետվության հրապարակումից հետո. իրանցիները մեծացրել են հարստացված ուրանի պաշարները:
Մելլիի այցելության օրակարգի մասին հաղորդել է պետդեպարտամենտը: «Reuters» գործակալությունը մեջբերել է դիվանագիտական գերատեսչության անանուն ներկայացուցչին: Նա ասել է, որ ԱՄՆ-ի ղեկավարությունը կցանկանար «խորհրդակցել գործընկերների հետ, թե որոնք են լավագույն գործողությունները» այն լույսի ներքո, որ դեռ հայտնի չէ, թե երբ կվերսկսվեն Վիեննայում «միջուկային գործարքի» վերաբերյալ անցկացված բանակցությունները:
«Այդ այցելության ժամանակ հիմնական ուշադրությունը կդարձվի այն բանին, թե ինչպիսին է իրավիճակն իրանական «միջուկային գործարքի» եւ Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանի տեսանկյունից, որոնք ընդհատվել են վերջին երկուսուկես ամսվա ընթացքում»,- ավելացրել է «Reuters»-ի զրուցակիցը:
ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարի տեղակալ Սերգեյ Ռյաբկովը ՏԱՍՍ-ին տված հարցազրույցում նշել է, որ այժմ միջուկային գործարքի վերականգնման շուրջ ձեռք բերված բանակցային դիրքերից հետընթացն անընդունելի է: «Այն, ինչ արդեն համաձայնեցվել է Վիեննայում, կլինի անարդյունավետ, եւ մենք կշարունակենք համապատասխան ազդակներ ուղարկել ինչպես իրանական կողմին, այնպես էլ արեւմտյան խմբի գործընկերներին»,- խոստացել է փոխնախարարը: Ռյաբկովի խոսքերի համաձայն՝ այժմ ռուսական կողմը սերտորեն համագործակցում է «միջուկային գործարքի» բոլոր կողմերի հետ, անցկացվում են հեռակոնֆերանսներ, շփումներ կան դիվանագիտական առաքելությունների միջոցով: «Ամերիկյան հատուկ բանագնացի հետ խորհրդակցությունները տեղավորվում են այս համատեքստում»,-եզրափակել է դիվանագետը:
Այդուհանդերձ, Մոսկվան անհանգստություն է հայտնել այն տեղեկություններից, որ արեւմտյան մայրաքաղաքները պատրաստ են ճնշում գործադրել Թեհրանի վրա՝ Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանի վերականգնման համար: «Ինձ անհանգստացնում են այն ազդակները, որոնք հնչում են ոչ միայն Վաշինգտոնից, այլեւ արեւմտյան այն երկրների մայրաքաղաքներից, որոնք մասնակցում են Վիեննայում «միջուկային գործարքի» վերականգնման բանակցային գործընթացին: Նշվում է, որ այժմ անհրաժեշտ է Թեհրանի վրա կիրառել քաղաքական որոշ ազդեցության միջոցառումներ,- հայտարարել է Ռյաբկովը:- Սա սխալ տրամաբանություն է: Անհրաժեշտ է չսրել իրավիճակը, չավելացնել ճնշումը, այլ ընդհակառակը՝ զսպվածություն ցուցաբերել եւ, այնուամենայնիվ, գտնել ճանապարհ՝ վերսկսելու բանակցությունները»: Նրա խոսքերով ՝ պետք է սպասել, մինչեւ Իրանում ավարտվի իշխանության տարանցումը, եւ այնտեղ ձեւավորվի բանակցային նոր թիմ:
Միեւնույն ժամանակ ռուսական կողմը չի արդարացնում Թեհրանին: Մոսկվան պարզապես արտահայտում է իր մտավախությունը, որ «միջուկային գործարքի» վերականգնման տեսանկյունից իրավիճակն ավելի է բարդանում», քանի որ Իսլամական Հանրապետությունը «հեռանում է այս համաձայնագրի՝ ի սկզբանե սահմանված չափորոշիչներից»: Բայց միեւնույն ժամանակ Ռուսաստանը ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ Իրանի նախաձեռնած ուրանի հարստացման ծավալների եւ մակարդակների աճը չի խախտում երկրի հիմնական պարտավորությունները՝ ստանձնած Միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագրով կամ ՄԱԳԱՏԷ-ի հետ համապարփակ երաշխիքների համաձայնագրով: Այդ փաստաթղթերն Իսլամական Հանրապետության նկատմամբ նման սահմանափակումներ չեն դնում: Բացի այդ, ՌԴ ԱԳՆ-ում կարծում են, որ իրավիճակը շրջելի է, եթե բոլորը վերադառնան բանակցություններին:
Սակայն, ըստ ԱՄՆ նախագահի վարչակազմի նախնական գնահատականների, որոնք վերջերս մեջբերել է իսրայելական «Haaretz» թերթը, իրանական կողմը բանակցությունների ընթացքում դժվար թե հեշտությամբ հրաժարվի այն ամենից, ինչը հաջողվել է ստանալ: Ամենայն հավանականությամբ, Վիեննայի երկխոսության վերսկսման դեպքում Թեհրանի դիրքորոշումը կլինի համոզել գործընկերներին՝ ճանաչելու ստացված ներուժի պահպանման իր իրավունքի անհրաժեշտությունը: Բացի այդ, պահպանողական ուժերի վերահսկողությունն Իրանի կառավարության եւ խորհրդարանի վրա բանակցային մարտավարության անխուսափելի խստացման գործոն է: Օրինակ՝ մինչեւ հիմա վեճեր կան, թե արդյոք անհրաժե՞շտ է Իրանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ձեռքում թողնել «Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանի» շուրջ երկխոսություն վարելու իրավունքը:
Խնդրի վերաբերյալ իրանական մոտեցման խստացման մասին է վկայում ՄԱԳԱՏԷ-ի եռամսյակային զեկույցը, որը մասամբ հրապարակվել է եւ որում փաստվում է Իրանի «միջուկային ծրագրի»՝ վերջին ամիսներին տեղի ունեցած ակտիվացումը: Մասնավորապես՝ զեկույցում նշվում է, որ Իսլամական Հանրապետությունը կարողացել է 20 տոկոսով ավելացնել հարստացված ուրանի պաշարները՝ 63-ից հասցնելով 84 կգ-ի: «Մոնիտորինգային սարքավորումներին հասանելիության՝ գործակալության պահանջները բավարարելու Իրանի անկարողությունը լրջորեն խաթարում է նրա տեխնիկական հնարավորությունները»,- միեւնույն ժամանակ նշված է ՄԱԳԱՏԷ-ի հաշվետվության մեջ:
Իրանի միջուկային ծրագրի հետ կապված խնդիրը կլինի հաջորդ շաբաթ մեկնարկելիք ՄԱԳԱՏԷ-ի կառավարիչների խորհրդի նիստի ուշադրության կենտրոնում: «Ոչ մի դեպքում քննարկումը չպետք է բացասաբար անդրադառնա Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանի վերաբերյալ Վիեննայի բանակցությունների հեռանկարների վրա»,- թվիթերում նշել է Վիեննայի միջազգային կազմակերպություններում Ռուսաստանի մշտական ներկայացուցիչ Միխայիլ Ուլյանովը: Բայց իրականում Թեհրանը բավական հիվանդագին է արձագանքում «միջուկային գործարքի» շուրջ երկխոսության վերսկսմանը դրդելու ցանկացած փորձի՝ մատնանշելով դրան ժամանակ տրամադրելու անհրաժեշտությունը: Մեծ հաշվով՝ տպավորություն է ստեղծվում, որ Իսլամական Հանրապետությունը պարզապես փորձում է լրացուցիչ ամիսներ շահել՝ առաջացած բանակցային դադարից առավելագույն օգուտ քաղելու համար:
