Մոսկվան հարեւաններին վստահեցնում է, որ նրանք ամերիկացիներին չեն հետաքրքրում: Այս մասին գրում է ամերիկյան «National Interest»-ը՝ իր հոդվածներից մեկում անդրադառնալով Վրաստանին: Աղբյուրը նշում է, թե, ըստ ռուսական կողմի, Թբիլիսին Վաշինգտոնին հետաքրքրում է այնքանով, որքանով որ այն դիտվում է որպես պլացդարմ Ռուսաստանի դեմ պայքարելու համար: Հոդվածի հեղինակ Քամրան Բոհարին անհանգստանում է, որ Քաբուլից ամերիկացիների փախուստից հետո վրացիները կարող էին համոզվել, որ ԱՄՆ-ի վերաբերմունքն այդպիսին է ոչ միայն աֆղանների նկատմամբ:
Ըստ Բոհարիի՝ «Ռուսաստանի հսկայական ռազմական հզորությունը կարող է վատթարացնել անվտանգային իրավիճակը սեւծովյան ավազանում: Բայց Մոսկվան դրանով չի սահմանափակվի, առավել եւս, որ «Վրաստանը կարեւորագույն հանգույց է կովկասյան տարածաշրջանի անվտանգության ճարտարապետության մեջ»:
ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի վեցերորդ նավատորմի դրոշակակիրը՝ «Մաունթ Ուիթնին», նոյեմբերի 4-ին մտավ Սեւ ծով, որտեղ միացավ «Պորտեր» ականակրին: Այս նավերն օդից աջակցություն ունեն ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի «F-15E» կործանիչների կողմից, ինչպես նաեւ հակասուզանավային լրտեսական ինքնաթիռներ՝ դաշնակիցների եւ ՆԱՏՕ-ի գործընկերների հետ պարբերաբար ծովային զորավարժություններ անցկացնելու համար:
Ավելի վաղ՝ նոյեմբերի 2-ին, հարավային ռազմական օկրուգը հայտարարել էր, որ «Բաստիոն» առափնյա գերձայնային հակահրթիռային համակարգերն իմիտացիոն արձակումներ են իրականացրել Ղրիմի քողարկված դիրքերից՝ «Սեւ ծովում թշնամու նավի ոչնչացման զորավարժությունների շրջանակներում»: Իսկ մեկ օր առաջ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինն ընդգծել էր «օդատիեզերական պաշտպանության հետագա կատարելագործման անհրաժեշտությունը»՝ միաժամանակ զգուշացնելով Ռուսաստանի սահմանների մոտ ՆԱՏՕ-ի ինքնաթիռների թռիչքների աճի մասին։
Սեւ ծովի ավազանում ԱՄՆ ռազմավարությունը պետք է հիմնված լինի ռուսական հրամայականների եւ սահմանափակումների վրա։ Մոսկվայի համար այս տարածաշրջանը կենսական նշանակություն ունի՝ որպես ծովային կարեւոր ուղի, որը ելք է ապահովում դեպի միջազգային ծովային ուղիներ՝ հացահատիկի եւ նավթի արտահանման համար։ Միեւնույն ժամանակ չպետք է մոռանալ, որ Սեւ ծովը հենց այն վայրն է, որտեղից 18-րդ դարից ի վեր Ռուսաստանը նախագծում է իր հզորությունը դեպի Եվրոպա եւ Մերձավոր Արեւելք:
«Վերջին երկու տասնամյակի ընթացքում ռուսներն ակտիվորեն թուլացնում են անվտանգության միջոցառումները, որոնք Արեւմուտքը նախաձեռնում է տարածաշրջանի բոլոր երկրների խաղաղության եւ բարեկեցության համար։ Դա ակնհայտորեն ցույց տվեց 2008 թ. Ռուսաստանի եւ Վրաստանի բախումը, ինչպես նաեւ 2014 թ. սկսված ուկրաինական հակամարտությունը։ Մոսկվան գիտի, որ Վաշինգտոնը հետեւում է իր տեղաշարժերին Ուկրաինայում, հետեւաբար, ամենայն հավանականությամբ, կգործի այն ոլորտներում, որտեղ Միացյալ Նահանգներն ինչ-ինչ պատճառներով կորցրել է հետաքրքրությունը:
ԱՄՆ-ը պետք է ավելի լուրջ վերաբերվի Սեւծովյան տարածաշրջանի անվտանգությանը. 2014 թ. Մայդանի ժամանակներից սկսած, որի արդյունքում արեւմտամետ իշխանություն ձեւավորվեց, ռուսներն իրենց վերահսկողության տակ են վերցրել Ուկրաինայի արեւելյան մի հատված եւ Ղրիմը: Այդուհանդերձ, Ռուսաստանը չի ցանկանում էսկալացիա Սեւ ծովի ափին, քանի որ նրան ձեռնտու չէ տխրեցնել Թուրքիային, որի վերջին միակողմանի գործողությունները հակասում են ԱՄՆ շահերին: Սա նշանակում է, որ թուրքական այս գործողությունները շահավետ են Մոսկվայի համար»,- գրում է Բոհարին։
Արդյունքում Վրաստանը տարածաշրջանում, ըստ հոդվածագրի, միակ երկիրն է, որտեղ Ռուսաստանի ձեռքերն արձակված են: Սեւծովյան տարածաշրջանի առափնյա 5 տերություններից, որոնք ԱՄՆ-ի դաշնակիցներն են, միայն Վրաստանն է ենթակա Կրեմլի ազդեցությանը նրա ողջ հյուսիսային թեւում:
«Այսպիսով՝ ԱՄՆ-ը պետք է կենտրոնանա Սեւ ծովի վրա, չնայած Չինաստանի նկատմամբ աճող հետաքրքրությանը: Վրաստանը ռուսական ճնշմանը ենթակա է ոչ միայն ռազմական առումով։ Ցավոք, Վրաստանը միամտորեն ենթարկվում է Ռուսաստանի ազդեցության այլ՝ քողարկված ձեւերին: ԱՄՆ կառավարության աղբյուրները նշում են, որ Ռուսաստանի արտաքին հետախուզության ծառայությունը փորձում է օգտագործել ներքաղաքական պայքարը, որը տեղի է ունենում Վրաստանում։ Չնայած Կրեմլի ջանքերին, հոկտեմբերի 30-ին Վրաստանը հաջողությամբ անցկացրեց համապետական տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների երկրորդ փուլը (7-րդ անընդմեջ ազատ ընտրությունները՝ արեւմտամետ թեկնածուներով), որին հետեւել են ավելի քան 300 կազմակերպություններ եւ դիտորդներ: 2019 թվականից իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը խորհրդարանում վերահսկողություն է ձեռք բերել, որտեղ ունի սահմանադրական մեծամասնություն։ Իսկ դա Վրաստանին թույլ կտա անարգել վարել եվրոպական արժեքներին միտված քաղաքականություն»,-ավելացնում է Քամրան Բոհարին։
Ընտրությունների արդյունքների հաստատումից հետո իշխող կուսակցությունն իր արեւմտամետ կուրսը չընդունողներին կոչ է արել հարգել օրենքը եւ դադարեցնել դժգոհությունների արտահայտումը փողոցներում: Այս ընտրությունները մեծ քայլ են դեպի Եվրոպա, եւ միանգամայն հնարավոր է, որ Թբիլիսին հայտ ներկայացնի՝ 2024 թ. դառնալու Եվրամիության լիարժեք անդամ:
«Այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանը վարում է բարդ տեղեկատվական արշավ՝ փորձելով խարխլել նույնիսկ Արեւմուտքի կայացած ժողովրդավարությունները», ԱՄՆ-ը պարտավոր է աջակցել Վրաստանին». հենց սա է պահանջվել հոկտեմբերի 27-ին ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում կայացած լսումների ժամանակ։ Սենատոր Ջին Շեյխինն ընդգծել է Վրաստանի (Ուկրաինայի հետ միասին)՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու կարեւորությունը եւ դաշինքի կողմից համապատասխան բարեփոխումների իրականացմանն աջակցելու անհրաժեշտությունը։
Պաշտպանության նախարար Լլոյդ Օսթինը երեք շաբաթ առաջ նոր համաձայնագիր է ստորագրել, որն ընդլայնում է ամերիկյան ներկայությունը Վրաստանում։ Բացի այդ, Վրաստանն առանցքային դեր է խաղացել Աֆղանստանից վերջին տարհանման գործում՝ օգնելով ԱՄՆ-ի զինվորականներին տարանցման հարցում: Բայդենի վարչակազմի կողմից կազմակերխված եւ դեկտեմբերի 8-9-ը կայանալիք ժողովրդավարական երկրների համաշխարհային գագաթնաժողովին կմասնակցի նաեւ Վրաստանը։
2008 թ. պատերազմից հետո Ռուսաստանը փորձում է բարձրացնել իր հեղինակությունը որպես մեծ տերություն: Ինչպես շեշտել է Ջորջ Ֆրիդմանը, Մոսկվան իր «մերձավոր արտասահմանում» ձեւավորում է պատկերացում, որ ամերիկյան անվտանգության երաշխիքները մեծ նշանակություն չունեն: Ամերիկյան զորքերի փախուստն Աֆղանստանից, անշուշտ, կարող է նման տպավորություն ստեղծել: «Մենք չպետք է թույլատրենք, որ ՌԴ-ն դա օգտագործի ԱՄՆ-ի նկատմամբ վստահության խափանման համար ռազմավարական առումով վիճելի տարածաշրջաններում, հատկապես՝ Հարավային Կովկասում»,- եզրափակել է Բոհարին:
Իրավիճակը, սակայն, այդքան միանշանակ չէ, որքան ներկայացնում է ամերիկյան լրատվամիջոցը: Միայն այն փաստը, որ ԱՄՆ-ը հեռացել է Աֆղանստանից, չի կարող ավտոմատ կերպով բարձրացնել մեկ այլ երկրի հեղինակությունը: Գրեթե նույն, եթե ոչ ավելի վատ վիճակում է նաեւ Ռուսաստանը, որի դաշնակից Հայաստանը պարտվեց ադրբեջանաթուրքական տանդեմի սանձազերծած եւ այլ պետությունների, մասնավորապես՝ Իսրայելի, ինչպես նաեւ Սիրիայում հավաքագրված վարձկան-ահաբեկիչների օգնությամբ ու միջոցով իրականացված պատերազմում: Այն, որ այսօր ադրբեջանական հրոսակներն ազատորեն սպառնում են Հայաստանի Հանրապետության սահմաններին, արդեն վաղուց ներխուժել են ՀՀ-ի տարածք եւ չեն հեռանում այնտեղից, նվազեցնում են Ռուսաստանի՝ տարածաշրջանն իր վերհսկողության տակ պահելու հնարավորությունները: Բոլորն էլ գիտեն, որ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը (ՀԱՊԿ) ոչինչ չի անում իր դաշնակցի համար: Ռուսաստանի ու նրա դաշնակիցների՝ Հայաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Տաջիկստանի ռազմական բլոկը նմանվել է կարապի, խեցգետնի ու գայլաձկան: Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ հակամարտության հերթական բռնկման ֆոնին հայտնի է դարձել, որ Բելառուսից օդ բարձրացած ինքնաթիռը հերթական զենքի խմբաքանակն է հասցրել Ադրբեջան: Տիեզերքից կատարված լուսանկարները վկայում են դա: Եթե նույն Ռուսաստանն է իր դաշնակցի թշնամուն հարձակողական բնույթի զենք վաճառում, ինչու Բելառուսը չպետք է դա անի: Ղազախստանն ու Ղրղզստանը, իրենց հերթին, բոլորովին վերջերս մասնակցեցին Ստամբուլում կայացած Թյուրքական խորհրդի նիստին, որում այն վերանվանվեց «Թյուրքական պետությունների կազմակերպություն», եւ շեշտվեց Հայաստանի նկատմամբ տարած հաղթանակի կարեւորությունը թյուրքալեզու աշխարհի միասնության համար: Եվ նրանք բոլորը Հայաստանի դաշնակիցներն են ՀԱՊԿ-ում: Ուստի հարկ է փաստել, որ ՀԱՊԿ-ն վստահություն չի ներշնչում հետխորհրդային տարածքում, այդ թվում՝ Վրաստանում, քանի որ չունի միասնական ռազմավարություն եւ ի վիճակի չէ ինքնուրույն որոշումներ կայացնել անդամ երկրների կառավարությունների միջեւ տարաձայնությունների, իսկ ավելի ճիշտ՝ միանգամայն տարբեր շահերի պատճառով:
Եվս մի հանգամանք, որն անհրաժեշտ է շեշտել. եթե արցախյան պատերազմում այլ լինեին արդյունքները, եւ Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում իր դաշնակցի հետ միասին պահպաներ հեղինակությունը, հավանաբար, այլ կլինեին նաեւ Վրաստանում կայացած ընտրությունների արդյունքները, եւ Թբիլիսիի ուղղվածությունն էլ միանշանակ արեւմտյան ուղղվածություն չէր ունենա:
