Հյուսիսատլանտյան դաշինքի եւ Ռուսաստանի դիմակայությունն առայժմ դիվանագիտական, քաղաքական հարթությունում է։ Կողմերից յուրաքանչյուրը գիտակցում է, որ ուղիղ, անգամ միջնորդավորված առճակատման անցումը երկուստեք բավականին վտանգավոր եւ անկանխատեսելի հետեւանքներ կարող է ունենալ։ ՌԴ ԱԳՆ-ն դեռեւս դեկտեմբերի 17-ին շրջանառության մեջ էր դրել ԱՄՆ-ի եւ Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կողմից անվտանգության իրավական երաշխիքների տրամադրման երկու փաստաթղթերի նախագիծ։ Առաջին փաստաթուղթը ներկայացնում է Մոսկվայի եւ Վաշինգտոնի միջեւ փոխգործակցության առաջարկ «անբաժանելի եւ հավասար անվտանգության» սկզբունքի հիման վրա, ինչպես նաեւ բացառում է երրորդ երկրների տարածքի օգտագործումը կամ զինված հարձակման իրականացումը պայմանագրի մյուս կողմի դեմ։
Ռուսաստանի եւ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների անվտանգության միջոցառումների ապահովման մասին համաձայնագրով նախատեսված է, որ կողմերը պարտավորվում են չտեղակայել միջին եւ ավելի փոքր հեռահարության հրթիռներ այն հատվածներում, որտեղից կարող են հարվածել միմյանց տարածքին։ Համաձայն այդ փաստաթղթի՝ Ռուսաստանն ու Հյուսիսատլանտյան դաշինքը պետք է հաստատեն, որ միմյանց հակառակորդներ չեն համարում, իսկ ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունները պետք է հրաժարվեն ցանկացած ռազմական գործողությունից Ուկրաինայի, Արեւելյան Եվրոպայի, Անդրկովկասի եւ Կենտրոնական Ասիայի երկրների տարածքում։ Ավելի վաղ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կոչ էր արել ՆԱՏՕ-ին սկսել առարկայական բանակցություններ՝ նպատակ ունենալով Ռուսաստանի համար ապահովել անվտանգության հուսալի եւ երկարաժամկետ երաշխիքներ։ Նա պարզաբանել է, որ Մոսկվային հենց իրավական երաշխիքներն են պետք, քանի որ ավելի վաղ արեւմտյան գործընկերները չեն կատարել իրենց ստանձնած համապատասխան բանավոր պարտավորությունները։
ՌԴ փոխարտգործնախարար Ալեքսանդր Գրուշկոն կոչ էր արել ՆԱՏՕ-ի երկրներին «լրջորեն վերաբերվել անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Մոսկվայի առաջարկներին»՝ նշելով, որ հակառակ դեպքում դաշինքը պետք է գործ ունենա ռազմատեխնիկական եւ ռազմական այլընտրանքի հետ։ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը երեկ լրագրողների հետ զրույցում, անդրադառնալով Բելառուսում ռուսական միջուկային զենքի տեղակայման հնարավորությանը, հայտնել էր, որ դիտարկվում են Ռուսաստանի կողմից հնարավոր պատասխան քայլերի մի շարք տարբերակներ՝ երկրի սահմանների մոտ ՆԱՏՕ-ի զինատեսակների տեղակայման դեպքում։ ԱՄՆ պետքարտուղարության մամուլի խոսնակ Ջեն Փսակին նշել էր, որ ԱՄՆ-ն տեսել է անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Ռուսաստանի առաջարկները եւ քննարկում է դրանք ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների հետ։
ՆԱՏՕ-ի անդամ պետություններից նույնպես արձագանք է ստացվել. այսպես, Գերմանիայի պաշտպանության նախարար Քրիստինա Լամբրեխտը կիրակի օրը հայտարարել էր արդեն այս շաբաթվա ընթացքում անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Ռուսաստանի առաջարկները քննարկելու ՆԱՏՕ-ի մտադրության մասին։ Գերմանացի պաշտոնյան ընդգծել է «ներկայի լարված իրավիճակը» կարգավորելու անհրաժեշտության մասին, այդ թվում՝ երկխոսության միջոցով։ «Սա նշանակում է, որ Ռուսաստանի կողմից ներկայացված առաջարկների քննարկումը ճիշտ եւ կարեւոր է, բայց չպետք է թույլ տալ, որ Ռուսաստանը ՆԱՏՕ-ի գործընկերներին թելադրի, թե ինչպես պետք է դիրքավորվեն»,- հավելել է Լամբրեխտը։ Բունդեսթագի արտաքին քաղաքականության հանձնաժողովի նախագահ Մայքլ Ռոթն անընդունելի է համարել անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Ռուսաստանի կողմից ներկայացված առաջարկները, որոնք ներառում են դեպի արեւելք ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումից հրաժարվելու պահանջը։
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը նույնպես արձագանքել է Ռուսաստանի հետ ազդեցության ոլորտների սահմանազատման հարցով խորհրդաժողով անցկացնելու առաջարկին, հայտարարելով, որ նման հանդիպումը ՆԱՏՕ-ի համար «հետ քայլ» կլիներ։ Միաժամանակ նա հանդես է եկել ռուսական կողմի հետ երկխոսության օգտին, այդ թվում՝ վստահության ամրապնդման եւ սպառազինությունների վերահսկման շուրջ։ ՏԱՍՍ-ի փոխանցմամբ, Ստոլտենբերգը դեմ է արտահայտվել Ռուսաստանի առաջարկին՝ հրաժարվելու Ուկրաինային ռազմական օգնություն տրամադրելուց, որը ներառված է Մոսկվայի կողմից ներկայացված անվտանգության համաձայնագրում։ Նա զգուշացրել է, որ ագրեսիայի դեպքում Մոսկվային սպառնում են «տնտեսական եւ քաղաքական պատժամիջոցներ», իսկ «ռազմական առումով դա կարող է նշանակել ՆԱՏՕ-ի ամրապնդման նոր փուլ» Ռուսաստանին ամենամոտ երկրներում՝ «Ռումինիայից մինչեւ բալթյան երկրներ»։
Վերադառնալով Պուտինի այն դիտարկմանը, որ «ավելի վաղ արեւմտյան գործընկերները չեն կատարել իրենց ստանձնած համապատասխան բանավոր պարտավորությունները, նկատենք, որ դա կարող է վերաբերվել դեռեւս 1990 թ. Գերմանիայի վերամիավորման բանակցությունների շրջանակներում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին։ Ջորջ Վաշինգտոնի համալսարանի ազգային անվտանգության արխիվը 2017 թ. դեկտեմբերի 2-ին հրապարակել էր երեք տասնյակ գաղտնազերծված փաստաթղթեր, որոնք վերաբերում էին վերոնշյալ բանակցություններին: Ըստ այդ գաղտնազերծված փաստաթղթերի, արեւմտյան մի շարք բարձրաստիճան դիվանագետներ Խորհրդային Միության ղեկավարությանը խոստացել էին, որ ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը դեպի արեւելք կդադարի Գերմանիայի Դեմոկրատական եւ Գերմանիայի Ֆեդերատիվ հանրապետությունների սահմանին: Ռուսաստանի ղեկավարությունը մեկ անգամ չէ, որ օգտագործում է այդ փաստարկը՝ հիմնավորելու համար իր անզիջում դիրքորոշումը ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման վերաբերյալ եւ այդ համատեքստում Արեւմուտքի հետ ունեցած լարված հարաբերությունների մասով։ Մինչդեռ Արեւմուտքում սովորաբար պատասխանում են, որ ԽՍՀՄ վերջին ղեկավարին որեւէ մեկը գրավոր խոստում չի տվել, որեւէ տեղ համաձայնագրերի տեքստերում արձանագրված չէ դաշինքի չընդլայնման մասին պայմանավորվածությունը, հետեւաբար ձեւական առումով ոչինչ չի կարող խանգարել ՆԱՏՕ-ին դեպի արեւելք ընդլայնվելու հարցում։
