Իրանի ղեկավարությունը խոստացել է վրեժ լուծել Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) գնդապետ Հասան Սայադ Խոդայիի մահվան համար։ Թեհրանում անհայտ մարդասպանների կողմից իրականացված աղմկահարույց մահափորձն այս ազդեցիկ ռազմաքաղաքական կառույցի բարձրագույն սպայական կազմի երկրորդ ներկայացուցչի սպանությունն էր վերջին երկու տարվա ընթացքում: Նա առանձնահատուկ ազդեցություն ուներ երկրի ներքին եւ արտաքին քաղաքականության վրա։ Անցկացված գործողության ոճը վկայում է Իսրայելի ձեռքի առկայության մասին, որը, ըստ փորձագետների, հասցրել է խորը ներթափանցել իրանական իսթեբլիշմենտի մեջ։
Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին հայտարարել է, որ Խոդայիի մահը տանջալից է եղել: «Ես հաստատում եմ, որ անվտանգության ուժերը լուրջ հետաքննություն կիրականացնեն, եւ, անկասկած, մենք վրեժ կլուծենք հանցագործներից այդ հերոսի համար»,- ընդգծել է գործադիր իշխանության ղեկավարը:
Թեհրանը Խոդայիի սպանությունը կապում է «գլոբալ նկրտումներ» ունեցող երկրների դավադրության հետ։ Այս ձեւակերպումն անուղղակիորեն մատնանշում է կասկածյալներին՝ ԱՄՆ-ին եւ Իսրայելին։ Վաշինգտոնը 2020 թ. արդեն կազմակերպել էր ԻՀՊԿ-ի բարձրաստիճան սպա Քասեմ Սոլեյմանիի սպանությունը, ով ղեկավարում էր «Քուդսի» ուժերը ռազմաքաղաքական այդ կառույցի կազմում:
Իր հերթին, Իրանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Սաիդ Խաթիբզադեն, հերթական ճեպազրույցում մեկնաբանելով Խոդայիի մահը, նշել է, որ Իսլամական Հանրապետությունն ավելի քան չորս տասնամյակ եղել է ահաբեկչական հարձակումների թիրախ, եւ դա՝ այն ժամանակ, երբ երկրները, որոնք հաստատել են ահաբեկչության դեմ պայքարի անհրաժեշտությունը, անտեսում են իրավիճակը։
Խոդայի դեմ մահափորձը տեղի է ունեցել Թեհրանի արեւելյան մասի փողոցներից մեկում։ Սպան մեքենայով ընթացել է քաղաքում, երբ նրա վրա կրակել են մոտոցիկլետներով երթեւեկող անհայտ անձինք։ Իրավապահները դիակի վրա հինգ գնդակի հետք են հաշվել։
Չնայած այն հանգամանքին, որ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի մամուլի ծառայությունը մանրամասներ չի ներկայացրել, որոնք կարող են ցույց տալ հանգուցյալի կերպարի նշանակությունը, պաշտոնական հաղորդումներում Խոդայիին անվանում են «սրբությունների պաշտպան», ինչն անուղղակիորեն ցույց է տալիս նրա մասնակցությունն ԻՀՊԿ-ի արտասահմանյան արշավներին մերձավորարեւելյան այնպիսի պետությունների տարածքում, ինչպիսիք են Իրաքը եւ Սիրիան։ Ավելի լայն պատկեր են ներկայացրել եբրայերեն հրատարակությունները, որոնք, առանց կոնկրետ աղբյուրներին հղումների, տեղեկացնում են, որ զոհվածը «Քուդս» ուժերում նշանավոր դեմքերից էր եւ կազմակերպում էր Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի գործողություններն արտասահմանում։ Նրանց գնահատականներով՝ գնդապետը մշակում էր Եվրոպայի երկրներում, Աֆրիկայում եւ Լատինական Ամերիկայում իսրայելական օբյեկտների վրա հարձակումների պլանները։
Սպանության օրը Իրանի պետական գերատեսչությունները հայտնել են, որ անվտանգության ապարատին հաջողվել է վնասազերծել ինչ-որ բջիջ, որն աշխատել է Իսրայելի հատուկ ծառայությունների շահերի օգտին եւ հետախուզական տվյալներ հավաքել նրանց համար։ Հրեական պետության ուժային կառույցները, առաջին հերթին՝ «Մոսադը», ունեն իրանցի պաշտոնյաների դեմ դիվերսիոն հարձակումներ պլանավորելու հարուստ պատմություն, ուստի կասկած չկա, թե ով է գլխավոր կասկածյալը Թեհրանի համար եւ հատուցման ակտի հնարավոր թիրախը:
Հատկանշական է, որ իրանցիների վրա Իսրայելի հարձակումներում ավանդաբար առանձնահատուկ դեր են խաղում երկանիվները։ 2010 թ. հունվարին Թեհրանի համալսարանի միջուկային ֆիզիկոս Մասուդ Ալի Մոհամադին սպանվեց, երբ պայթուցիկներով լի մոտոցիկլետը պայթեց նրա տան մոտ: Հեծանիվը նաեւ կարեւոր գործիք դարձավ 2011 թ. գիտնական Դարիուշ Ռեզայնեժադի դեմ մահափորձի ժամանակ, ով սպանվեց «Մոսադի» ենթադրյալ գործակալների կողմից: Վերջիններս գործողությունից հետո հասցրել էին փախչել դեպքի վայրից: 2012 թ. մոտոցիկլավարն է ռմբակոծել Նաթանզի ուրանի հարստացման գործարանի աշխատանքը համակարգող միջուկային ինժեներ Մոստաֆա Ահմադի Ռոշանի մեքենան:
Իրանի իշխանությունները պարբերաբար հայտարարում են իրենց տարածքում օտարերկրյա գործակալների եւ հակակառավարական ստորաբաժանումների հայտնաբերման նպատակով անցկացված հաջող գործողությունների մասին: Օրինակ՝ ապրիլի 20-ին Իսլամական Հանրապետության անվտանգության ուժերը հայտնել են մի քանի անձանց ձերբակալության մասին, ովքեր, իբր, աշխատել են «Մոսադի» համար։ Այդուհանդերձ, Իրանը շարունակում է խնդիրներ ունենալ անվտանգության ոլորտում, որոնց գինն Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի բարձրաստիճան սպաների կյանքն է։
Շատ վերլուծաբաններ Խոդայիի սպանությունն անվանել են Իսլամական Հանրապետության իշխանությունների հերթական «հակահետախուզական ձախողումը»՝ շեշտելով, որ միջադեպը ցույց է տալիս Իրանում իսրայելական հետախուզության ներթափանցման խորությունը, ինչը ճեղքվածք է ստեղծել անվտանգության համակարգում՝ հետախուզական ապարատի ներսում:
Այս տարեսկզբին արեւմտյան գործակալությունները մեջբերումներ էին կատարել Իրանի քրեակատարողական համակարգի ներկայացուցիչների խոսքերից. վերջիններս ասել էին, որ Թեհրանի կողմից օտարերկրյա պետությունների օգտին աշխատելու համար պատժվածներից շատերն Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի բարձրաստիճան հրամանատարներ են: Ըստ այդ տվյալների՝ Իրանի կառավարությունը միտումնավոր չի հրապարակում նրանց անուններն ու կոչումները՝ սեփական ուժայինների հեղինակությունը չվտանգելու համար։
Անցյալ տարի Իրանի հետախուզության եւ ազգային անվտանգության նախկին նախարար Ալի Յունեսին «Jamaran» պորտալին տված հարցազրույցում նշել էր, որ «Մոսադն» այնքան խորն է ներթափանցել Իսլամական Հանրապետության պետական կառույցներում, որ նրա ղեկավարության ցանկացած ներկայացուցիչ պետք է լրջորեն անհանգստանա սեփական կյանքի համար։ Պաշտոնաթող հետախույզը պատասխանատվության մեծ մասը դրել է Իրանի հատուկ ծառայությունների վրա, որոնք, նրա խոսքով, իրական դիվերսանտներ փնտրելու փոխարեն զբաղված են սովորական քաղաքական խուզարկությամբ։
Բացառված չէ, որ Թեհրանում տեղի ունեցած աղմկահարույց նոր սպանությունը ոչ միայն կթեժացնի ազգային հակահետախուզական կառույցների արդյունավետության վերաբերյալ ներքին բանավեճերը, այլեւ կխթանի հանրապետությանը բնորոշ լրտեսական մոլուցքը, որը կարող է ոչ լավագույն կերպով անդրադառնալ Արեւմուտքի հետ «միջուկային» պատժամիջոցների վերացման շուրջ երկխոսության վրա:
