Թուրքիայում 2023 թ. ընտրություններում հաղթելու համար քաղաքական պայքարը ոչ պաշտոնապես արդեն իսկ սկսված է։ Նախագահ Էրդողանը նախօրեին ելույթ էր ունեցել իր կուսակցության խորհրդարանական խմբի նիստում՝ անդրադառնալով ընդդիմադիր գործիչ Քեմալ Քըլըչդարօղլու Միացյալ Նահանգներ կատարած այցին. «Քըլըչդարօղլուն ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ գնաց Ամերիկա։ Նրա ճամփորդության մեջ կան անհայտ կողմեր, նրա կուսակցությունը պետք է պատասխանատվություն կրի այս կասկածելի ճամփորդության համար։ Մենք տեղյակ ենք նրա հանդիպման մասին ՖԵՏՕ-ի անդամների հետ, որոնց նա հանդիպել է Ամերիկայում»։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ՖԵՏՕ շարժումը Թուրքիայում համարվում է ահաբեկչական, ապա ընդդիմադիր գործչի ունեցած կապի վերագրումը հնարավորություն է տալիս Էրդողանին անհրաժեշտ պահին մեղադրանքներ ներկայացնել նրան։
Առաջիկա մեկ տարվա կտրվածքով Էրդողանի առջեւ կանգնած խնդիրը ընտրություններում հաղթելն է, ինչի համար նա շոշափելի հաղթանակներ է փորձում ապահովել արտաքին քաղաքականության մեջ։ Միաժամանակ Թուրքիան փորձում է լուծել մի շարք խնդիրներ սեփական անվտանգային եւ աշխարհաքաղաքական կշիռը մեծացնելու համար։ 2010-ականների կեսերից Անկարան արտաքին քաղաքականությունում անցում է կատարել հարձակողական մարտավարության, որն արտացոլում է Էրդողանի հավակնությունը ավելի ազդեցիկ դեր ունենալու միջազգային հարաբերությունների համակարգում։ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արեւելագիտության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, քաղաքական գիտությունների թեկնածու Դմիտրի Գրաֆովն իր «Հավասարակշռման ռազմավարությունը Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության մեջ» գիտական հոդվածում գրում է, որ այդ երկիրը փորձում է լուծել արտաքին քաղաքական հինգ խնդիրներ՝ «քրդական հարցը», «Էգեյան հարցը», Թուրքիայի վերադարձը Միսաք-ի Միլլիի երդումով ամրագրված տարածքներին, ելքեր է փնտրում դուրս գալու ԵՄ-ի հետ ինտեգրման փակուղուց եւ, ի վերջո, ձգտում է հաղթահարել անհավասարությունը ԱՄՆ-ի հետ դաշնակցային հարաբերություններում՝ հակաամերիկյան ազգայնականությունը բավարարելու նպատակով։
Էրդողանի քաղաքականության նպատակն է հօգուտ Թուրքիայի վերաբաշխել ազդեցությունն ինչպես հիմնական հակառակորդ-գործընկերների (ԱՄՆ, ԵՄ, Ռուսաստան), այնպես էլ՝ տարածաշրջանային տերությունների հետ հարաբերություններում։ Դա ապահովելու համար օգտագործվում է Թուրքիայի «սակարկության ուժի» գերակայությունը միմյանց հետ մրցակցող, հետեւաբար եւ միմյանց հավասարակշռող պետությունների նկատմամբ, որոնք հանդես են գալիս միաժամանակ որպես Թուրքիայի գործընկերներ եւ հակառակորդներ: Ուժի ցուցադրմամբ «համոզում» է, որ Թուրքիային զսպելու ծախսերն ավելի մեծ կլինեն, քան զիջման արժեքը։ Նման ռազմավարության շնորհիվ հօգուտ Թուրքիայի իշխանության վերաբաշխումը չի հանգեցնում զսպման կոալիցիայի ձեւավորման, քանի որ նրան հաջողվում է մերձեցման կամ մերձեցման սպառնալիքի միջոցով թույլ չտալ հնարավոր կոալիցիաների վերջնական կայացմանը։ Այլ կերպ ասած՝ Էրդողանը կարողանում է «հավասարակշռող եռանկյունների» օգնությամբ ապահովել իր հարձակողական քաղաքականության ընթացքը, որը դաշնակից-հակառակորդ պետությունները նախընտրում են «չնկատել»։ Հետեւաբար՝ Էրդողանի մարտավարական «կրկնակի հարված» հնարքին անհրաժեշտ է հակադրել հավասարակշռման բազմանկյուն ձեւաչափ, որտեղ Թուրքիան չի կարողանա ուժեղի դիրքերից հանդես գալ։
Թեեւ Թուրքիայի համար սեփական ռազմական անվտանգության հիմքը, որի օգնությամբ լուծվում են նաեւ քաղաքական խնդիրներ, մնում է ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը, սակայն վերջին շրջանում Էրդողանը հետեւողականորեն շարժվում է այնպիսի անվտանգային համակարգի ստեղծման ուղղությամբ, որտեղ առանցքային դերակատարություն կունենա։ Խոսքը վերաբերում է թյուրքական աշխարհի կայացմանը բոլոր մակարդակներում եւ հատկապես՝ ռազմական ուղղությամբ։ Նշենք, որ թուրքական բանակն ամենամեծն է ՆԱՏՕ-ում ԱՄՆ զինված ուժերից հետո։ Ըստ Ռազմավարական հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտի (IISS)՝ այն կազմում է 355 հազար մարդ։ Որոշ փորձագետների գնահատմամբ՝ թուրքական բանակն առավել մարտունակ է: Ի տարբերություն եվրոպական պետությունների բանակների, այն դեռեւս ունի հավաքագրման զորակոչային սկզբունք, ինչը նշանակում է, որ առկա է մոբիլիզացիոն հսկայական ներուժ։ «Globalfirepower-2022» վարկանիշի համաձայն՝ Թուրքիան տանկային ռեսուրսներով առաջին տասնյակում է, ռազմական ավիացիայի հզորությամբ եւ սուզանավերի քանակով՝ 9-րդը, մարտական ուղղաթիռների քանակով՝ 6-րդը, զրահամեքենաներով՝ 5-րդը, եւ 4-րդը` ֆրեգատների քանակով։
Հավելենք նաեւ, որ Թուրքիայի պաշտպանական ծախսերը 2023 թ. համար ծրագրված են 468,7 միլիարդ թուրքական լիրա, որը Կենտրոնական բանկի ներկայիս փոխարժեքով (18.58 լիրա մեկ դոլարի դիմաց) կազմում է 25.2 միլիարդ դոլար։ Դրանք երկրի պատմության մեջ ամենաբարձր ռազմական ծախսերն են. մինչ այս Թուրքիայի ռազմական ծախսերն ամենաշատը եղել են 2019 թ.՝ կազմելով 20.6 մլրդ դոլար։ Անցյալ տարի դրանք կազմել են 15.4 միլիարդ դոլար։ Ռազմական ծախսերի ավելացման միտումը հուշում է ծավալապաշտական քաղաքականության մտադրության մասին։
