Իսրայելի իշխանությունները հայտարարել են իրենց դեսպանին Վարշավա վերադարձնելու որոշման մասին: Նման հանձնարարական է տվել արտաքին գործերի նախարար Յաիր Լապիդը Ուկրաինայի տարածքից հրեական պետության քաղաքացիների շարունակվող տարհանման ֆոնին: Սա շրջադարձային քայլ է՝ հաշվի առնելով, որ մեկ տարի առաջ մերձավորարեւելյան երկիրը նվազեցրեց դիվանագիտական ներկայության մակարդակը Լեհաստանում՝ տեղի իշխանությունների կողմից ընդունված օրենքի պատճառով, որը սահմանափակում է հրեա ժողովրդի դեմ իրականացված ցեղասպանության ժամանակ տուժածների եւ նրանց ժառանգների իրավունքները՝ վերադարձնելու իրենցից խլված ունեցվածքը:
Այն մասին, որ Յակով Լիվնեն, ով նախկինում ժամանակավոր հավատարմատար է եղել Մոսկվայում, մեկնում է Վարշավա, հայտնի է դարձել հանգստյան օրերին: Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարության հաղորդագրության մեջ նշված է, որ Լապիդը նման որոշում է կայացրել «Իսրայելի՝ Ուկրաինայի ու Լեհաստանի սահմանը հատող քաղաքացիներին օգնությունն ուժեղացնելու» նպատակով, ինչպես նաեւ հաշվի առնելով վերջին իրադարձություններում եվրոպական երկրի խաղացած կենտրոնական դերը: «Սկսած Ուկրաինայում ճգնաժամի սկզբից՝ Վարշավայում Իսրայելի դեսպանությունը՝ գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Թալ Յաալոնի գլխավորությամբ, արդյունավետ համագործակցում է Լեհաստանի իշխանությունների հետ՝ օգնություն ցուցաբերելու այն իսրայելցիներին, ովքեր հեռանում են Ուկրաինայից»,- նշված է ԱԳՆ-ի հայտարարության մեջ: Գերատեսչությունն իր երախտագիտությունն է հայտնել տեղի իշխանություններին:
Ի դեպ, իրենց հայտարարություններում իսրայելական պաշտոնատար անձինք ոչ մի անգամ չեն հիշատակել Լեհաստանի հետ դիվանագիտական կապերի թուլացման պատճառները:
2021 թ. Վարշավան բավական վիճելի օրենսդրություն է ընդունել, որը գործնականում Հոլոքոստից ողջ մնացածներին ու նրանց ժառանգներին զրկում է իրենցից խլված ունեցվածքի վերադարձման կամ գոնե փոխհատուցում ստանալու հնարավորությունից: Փաստաթուղթը նույնիսկ մերժում է նրանց հնարավորություն տալ՝ վիճարկելու սեփականության իրավունքը եւ դադարեցնելու վերասեփականաշնորհումը: Դա տեղի է ունեցել նույնիսկ չնայած այն բանին, որ 2009 թ. Լեհաստանը եվրոպական այլ պետությունների հետ միասին ստորագրել է «Թերեզինի հռչակագիրը»: Պայմանավորվածությունների տեքստի համաձայն՝ այն ընդունող բոլոր խաղացողները պարտավորություն են ստանձնել «կամ որպես վերականգնում, կամ որպես փոխհատուցում» վերադարձնել Հոլոքոստի զոհերից խլված «նախկին հրեական համայնքային ակտիվները, կրոնական առարկաները եւ մասնավոր սեփականությունը»։
Իսրայելի իշխանությունները, ի պատասխան ընդունված փաստաթղթի, Վարշավայում իրենց գործերի ժամանակավոր հավատարմատարին հանձնարարել են անհապաղ տուն վերադառնալ «անժամկետ խորհրդակցությունների համար»։ Հրեական պետության կառավարությունը լեհական վերականգնման օրենքն անվանել է «հակասեմական եւ անբարոյական»։ «Սա ամոթալի որոշում է եւ խայտառակ արհամարհանք Հոլոքոստի հիշատակի նկատմամբ,- հայտարարել է Իսրայելի վարչապետ Նաֆթալի Բենեթը:- Իսրայելը բացասաբար է վերաբերվում օրենքի ընդունմանը, որը թույլ չի տալիս հրեաներին փոխհատուցում ստանալ Հոլոքոստի ժամանակ իրենցից գողացված ունեցվածքի համար, եւ ցավում է, որ Լեհաստանը որոշել է շարունակել վնասել նրանց, ովքեր կորցրել են ամեն ինչ»: Նա ընդգծել է, որ իր երկիրն «անտարբեր չի մնա նման քայլի նկատմամբ»։
Իր հերթին՝ լեհական կողմը մերժել է Իսրայելի ներկայացրած մեղադրանքները՝ կապված հակասեմականության հետ՝ առարկություններ ներկայացնելով «փաստերի ու լեհական օրենսդրության չիմացության» առիթով: «Լեհաստանը ոչ մի պատասխանատվություն չի կրում Հոլոքոստի համար, որը գերմանական նվաճողների կողմից իրականացված հանցագործություն է եղել, մասնավորապես՝ հրեական ազգության լեհ քաղաքացիների նկատմամբ»,- այն ժամանակ այսպիսի հայտարարություն կատարեց լեհական արտգործնախարարությունը: Իր հերթին՝ երկրի նախագահ Անջեյ Դուդան նշեց, որ փորձը՝ վերականգնման օրենքը կապելու «մարդկանց սպանությունների հետ», վճռական բողոք է առաջացնում: «Լեհական պետությունը պահպանում է գերմանական հանցագործությունների զոհերի՝ հրեաների մասին հիշողությունը եւ չի թույլատրի նրանց սպանությունն օգտագործել որպես գործիք ընթացիկ քաղաքական նպատակների մեջ»,- ասել է նա:
Ինչպես երեւում է, արդեն մոռացվել են երկրների միջեւ առկա բոլոր դժգոհություններն այն ֆոնին, որ Լեհաստանը դարձել է Իսրայելի քաղաքացիների տարհանման կարեւոր կետերից մեկը։ Օրերս հրեական պետության արտաքին գործերի նախարարությունը Ուկրաինայի իր հայրենակիցներին կոչ է արել «անհապաղ մեկնել հարեւան երկրներ արեւմտյան ուղղությամբ՝ կախված անվտանգային իրադրությունից»։ Դիվանագիտական գերատեսչությունն առանձին իսրայելական անձնագրեր ունեցողներին հորդորել է հետեւել տեղական լրատվամիջոցների հաղորդումներին եւ ենթարկվել Կիեւի հրահանգներին: Լեհաստանը, Հունգարիան, Ռումինիան, Սլովակիան եւ Մոլդովան արձագանքել են Իսրայելի խնդրանքին՝ անհրաժեշտության դեպքում նրա քաղաքացիներին թույլատրելու հատել սահմանային կետերը։
Որոշակի տատանումից հետո Իսրայելը դատապարտել է Ուկրաինայում ռուսական հատուկ գործողությունը՝ որպես «միջազգային կարգի լուրջ խախտում»։ Իհարկե, ԱՄՆ-ի մերձավորարեւելյան դաշնակիցն այլ կերպ չէր կարող վարվել: Ուղղակի պետք է մոռանալ, որ Մոսկվան այդ երկրի հետ հարբերություններին հատուկ նշանակություն էր տալիս, իսկ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը նրա վարչապետ Նաֆթալի Բենետին ընդունում էր սեփական առանձնատանը՝ շեշտելով, որ սովորաբար այլ պետությունների ղեկավարներին նման պատվի չի արժանացնում:
Լապիդը նշել է, որ «պատերազմը հակամարտությունները լուծելու միջոց չէ»։ «Ցանկացած պատերազմի առաջին ժամերն ու օրերը նաեւ վերջին պահն են, երբ դեռ հնարավոր է կանգ առնել ու վերադառնալ բանակցությունների սեղանի շուրջ՝ համաշխարհային գերտերությունների միջնորդությամբ՝ վեճերի խաղաղ կարգավորման համար»,- նշված է դիվանագիտական գերատեսչության ղեկավարի հայտարարության մեջ:
Այս արտահայտությունից հետո Մոսկվայում հրեական պետության դեսպան Ալեքս Բեն-Ցվին փետրվարի 25-ին կանչվել է ՌԴ ԱԳՆ՝ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ, Մերձավոր Արեւելքում ու Աֆրիկայում Ռուսաստանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Միխայիլ Բոգդանովի հետ «բացատրական զրույցի» համար: Այդ առումով ռուսական դիվանագիտական գերատեսչության պաշտոնական հաղորդման մեջ ասված է, որ խոսք է եղել նաեւ «պատմական ճշմարտության պահպանման» մասին:
