Այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում Վրաստանում, շատ վերլուծաբանների կարծիքով՝ ռուսամետ կառավարության ու եվրոպամետ փողոցի դիմակայությունն է: Ըստ նրանց՝ դա վկայում է, որ ոչ մի երաշխիք չկա, թե նախկին ԽՍՀՄ երկրները, բացառությամբ բալթյան պետությունների, ավտոմատ կերպով կընթանան «եվրոամերիկյան ժողովրդավարության» ճանապարհով:
Վրաստանում մի քանի հազար ցուցարարներ, ովքեր վճռական էին տրամադրված, դուրս եկան փողոց՝ պահանջելով խորհրդարանից հետ կանչել «Արտասահմանյան ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի սկանդալային նախագիծը: Արեւմտյան մամուլն այս իրադարձությունը դիտում է որպես ցուցանիշ, թե որքան տարբեր կարող են լինել հանրության ժողովրդավարական հատվածի եւ նվազագույնը քողարկված ռուսամետ պետական իշխանության դիրքորոշումները: Թբիլիսյան ցուցարարները պարզ հայտարարել են, որ ուզում են ազատվել «ռուսական օրենքից», իսկ կառավարությունն ընդգծել է, որ Մոսկվային դեմ չի գնա:
Վրաստանի մայրաքաղաքում իրադարձությունների ընթացքից անհանգստացածները, իհարկե, հենց այնպես չէին խոսում: «Արտասահմանյան գործակալների մասին» նման օրենք 2012 թ. ընդունվել է Ռուսաստանում: Ժամանակին այն գնահատվեց որպես զանգվածային բողոքներին երկրի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի պատասխան: ՌԴ-ում ցուցարարները բողոքում էին Պուտինի նախագահական երրորդ ժամկետի դեմ: Այն ժամանակ ոչ ոք չէր կասկածում, թե ապագայում ինչ տեղի կունենա այն բանի ֆոնին, որ Պուտինը հնարավորություն է ստացել երկրի ղեկավարի պաշտոնում մնալ մինչեւ 2036 թ.:
Այս ապօրինի նորմի հետեւանքն ակնհայտ է՝ հետագայում հազարավոր ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձինք պիտակավորվեցին այս խարանով, եւ, ըստ էության, ամբողջությամբ չեզոքացվեց ռուսական քաղաքական ընդդիմությունը։ Ուստի զարմանալի չէ, որ Թբիլիսիում ցուցարարները կրում էին «Վրաստանը Ռուսաստան չէ եւ երբեք չի լինի» կարգախոսներով պաստառներ։
Հարցը, իհարկե, այն է, թե ինչու հենց հիմա նման նոր օրենք հայտնվեց Վրաստանի խորհրդարանում։ Պատասխանը պարզ է. մինչ վրացական ազգային լեգեոնը ուկրաինական բանակի կողքին կռվում է 2014-ից, երբ Ռուսաստանն իրեն միացրեց Ղրիմը, եւ սկսվեց զինված հակամարտությունը Դոնբասում, իշխանությունները ձգտում են միտումները ներկայացնել բոլորովին այլ լույսի ներքո։ Դա լավագույնս է ներկայացնում Վրաստանի այժմյան կառավարության եւ խորհրդարանի դիրքորոշումը:
Օրինագծի հեղինակները՝ «Ժողովրդի ուժը» խմբակցությունից, որն անցյալ տարի անջատվել է քողարկված ռուսամետ իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունից, բայց դեռ գաղափարապես կապված է նրա հետ, համառորեն պնդում են, թե մտադիր չեն եղել խեղաթյուրել վրացական ժողովրդավարությունը: Ընդհակառակը՝ ինչ-որ մեկին «արտասահմանյան գործակալ» ճանաչելով՝ իշխանությունները երկրի քաղաքացիներին պարզապես ցանկացել են ցույց տալ, թե հասարակական կազմակերպություններից եւ մասնավոր լրատվամիջոցներից որոնք են 20 տոկոսից ավելի ֆինանսավորվում դրսից եւ նվազագույնը պոտենցիալ վտանգ են ներկայացնում վրացական հասարակության համար: Վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին հայտարարել է հեռուստատեսությամբ, որ այդ կազմակերպությունները «միլիարդավոր դոլարներ» են ստանում նրանցից, ովքեր ցանկանում են «տապալել Վրաստանի ներկայիս կառավարությունը», որը, նրա խոսքով, «երկրի եվրոպամետ կողմնորոշման ամենահուսալի երաշխավորն է»։ Դրան նա, ճիշտ է, անմիջապես ավելացրել է. «Քանի դեռ մենք իշխանություն ենք, Ռուսաստանի դեմ ոչ մի երկրորդ ճակատ չի բացվի»։ Ավելի լավ, թերեւս, չես կարող ասել, թեեւ դա նրանից այլեւս չի պահանջվում:
Քաղաքագետ Գիա Խուխաշվիլին հայտարարել է, որ այդ օրենքով իշխանությունները փորձում էին պետական հեղաշրջում իրականացնել: «Իհարկե, դրական եմ գնահատում այն փաստը, որ օրենքը չընդունվեց: Դա նշանակում է, որ ժողովրդական ուղիղ գործընթացի արդյունքում ժողովուրդը ժամանակավորապես իրեն վերադարձրեց իշխանությունը եւ գործող իշխանություններին հարկադրեց տեղավորվել սահմանադրական շրջանակներում: Այն, թե ինչ էր փորձում անել իշխանությունն այդ օրենքով, ես կանվանեմ պետական հեղաշրջում: Ժողովուրդը կանխեց այդ փորձը եւ վերականգնեց սահմանադրական կարգը»,- հայտարարել է Խուխաշվիլին:
«Քաղաքացիական գաղափար» կազմակերպության նախագահ, պաշտպանության նախկին նախարար Թինա Հիդաշելին հարկ է համարել միանշանակ հայտարարել, որ այդ «օրինագիծը վտանգավոր էր, խտրական եւ նկատելիորեն մեզ հեռացնում է Եվրամիության կազմում ընդգրկվելու հայտարարված նպատակից, որովհետեւ հակասում է Սահմանադրությանը եւ վրացական ժողովրդի ընտրությանը»:
«Վրաստանում իշխող կուսակցության կողմից նման օրենքի նախաձեռնումն ու աջակցությունը, որի բովանդակությունն ու նպատակները միանշանակ բացասական գնահատականի են արժանացել ԵՄ բոլոր կառույցների, գործնականում բոլոր անդամ երկրների կողմից, եւ որը իրավական դատարանը ճանաչել է որպես Եվրամիության օրենսդրությանը հակասող, ակնհայտորեն ներկայացնում է Վրաստանի իշխանությունների հերթական փորձը՝ երկիրը հեռացնելու եվրաինտեգրման հեռանկարից։ Թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու համար դիմելուց հետո սա առաջին քայլը չէ, որը ծառայում է ոչ թե ԵՄ-ի հետ մերձեցման, այլ Վրաստանի՝ եվրոպական ուղեծրից հեռանալու նպատակին»,- ասել է Հիդաշելին՝ շեշտելով, որ այդ օրինագծի գլխավոր ոգեւորողն ու առաջին նախաձեռնողը Ռուսաստանի Դաշնությունն է, որտեղ այդ օրենքի ընդունումը հանգեցրել է զանգվածային հետապնդումների, ձերբակալությունների, շատ դեպքերում՝ հասարակական կազմակերպությունների, դրանց հիմնադիրների ու աշխատակիցների աքսորի։
«Օրինագիծը միանշանակ հակաեվրոպական է կամ, ավելի ճիշտ, Եվրոպական միության դեմ է»,- հայտարարել է Հիդաշելին՝ նկատելով, որ այդ հարցի վերաբերյալ իրենց դիրքորոշումներն են հայտնել ոչ միայն փորձագետներն ու ոչ կառավարական կազմակերպությունները, այլեւ Միջազգային դատարանը:
Նշել, որ Ռուսաստանին լրջորեն անհանգստացրել են վրացական իրադարձությունները, նշանակում է չասել ոչինչ: ՌԴ իշխանությունների քարոզչական թիմը պարզապես գնդակոծում է «վրացական ազգային գաղափարախոսության» հիմքերը՝ ցուցադրելով, որ երկիրը գլորվում է անդունդ, որ վրացի ժողովրդին պատերազմ ու էլի այլ ծանր դեպքեր են սպասվում, որ Վրաստանը ԱՄՆ-ի առաջնահերթությունների շարքում չէ եւ այլն: Վրացական հասարակությանը, իհարկե, ռուսական քարոզչական թեզերը չեն վախեցնում, բայց պարտադրում են մտածել, որ իսկապես, Ռուսաստանը ներկայացված է Վրաստանում նրա այժմյան իշխանությունների տեսքով, հետեւաբար, նրանցից ազատվելը ժողովրդավարության վերականգնման տեսանկյունից պարզապես այլընտրանք չունի: «Արտասահմանյան ազդեցության թափանցիկության մասին» օրենքի նախագիծը, ըստ էության, երկարատեւ քնից արթնացրեց մարդկանց, ցույց տվեց, որ, չնայած թվում է, թե սարսափելի ոչինչ տեղի չի ունեցել, իշխանությունները առաջվա պես խոսում են ժողովրդավարության, ՆԱՏՕ-ի կազմում ընդգրկվելու ու Եվրամիության մասին, սակայն իրականում Ռուսաստանի հետ «հաշտեցման» գործընթաց է նկատվում այն պայմաններում, երբ Մոսկվան շարունակում է օկուպացված պահել վրացական տարածքները: 2012-ից Վրաստանի իշխանություններն ասում են մի բան, բայց անում ուրիշը, եւ հենց դա է պատճառը, որ «արտասահմանյան գործակալների» մասին օրենքի նախագծի դեմ սկսված շարժումը չի հանդարտվում՝ վերածվելով իշխանությունների հրաժարականի պահանջի:
