Թուրքիայի իշխանությունները գործարարների շրջանում տարածել են այն ապրանքների ցուցակը, որոնք արգելվում է տարանցել Ռուսաստան: Այս մասին հայտնում է «Reuters» գործակալությունը: Որոշումը՝ մարտի 1-ից դադարեցնելու ապրանքների արտահանումը, նպատակ ունի խուսափել Եվրամիության հետ հակամարտությունից, ինչը մայիսին կայանալիք նախագահական ընտրություններից առաջ ամենեւին էլ ցանկալի չէ գործող նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի համար, որը ցանկանում է վերընտրվել:
Հարկ է ընդգծել, որ արգելվել է այն ապրանքների տարանցումը, որոնց դեմ Արեւմուտքը պատժամիջոցներ է կիրառում: Անկարան դա անում է ուկրաինական հակամարտության մեկնարկից մեկ տարի անց: Թուրքիան ուժեղ ճնշման է ենթարկվում ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի կողմից, որոնք պահանջում են միջոցներ ձեռնարկել: Այս մասին հայտնել է արտահանման գծով թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը՝ Սեւ եւ գունավոր մետաղներ արտահանողների ստամբուլյան ասոցիացիայի ղեկավար Չեթին Թեքդելիօղլուն: Ինչպես նշել է նա, թուրքական կառավարությունն ընկերություններին է փոխանցել արտասահմանյան արգելված ապրանքների ցուցակը եւ հրահանգել է դրանք չուղարկել Ռուսաստան:
«Այդ ցուցակում ներառված ցանկացած ապրանք Ռուսաստանի համար արգելափակվում է, անկախ նրանից, թե որ երկրից է գալիս»,- ասել է նա:
Եվրոպական միության ներկայացուցիչը «Reuters» գործակալությանը տեղեկացրել է, որ Անկարան Եվրահանձնաժողովին բանավոր խոստում է տվել, որ մարտի 1-ից ապրանքները չեն տարանցվի Ռուսաստան, եթե դրանց վրա տարածվում են Եվրամիության, ԱՄՆ-ի կամ Մեծ Բրիտանիայի պատժամիջոցները:
Թուրքիայի առեւտրի նախարարությունը հրաժարվել է մեկնաբանություններից:
Արեւմտյան երկրներն աննախադեպ պատժամիջոցներ են սահմանել Մոսկվայի նկատմամբ անցյալ տարվա փետրվարին Ուկրաինայում Ռուսաստանի հայտարարած ռազմական հատուկ գործողության մեկնարկից հետո:
Այդուհանդերձ, Սեւ ծովով Թուրքիայի հարեւան եւ առեւտրի այլ համաշխարհային կենտրոններից մատակարարման ուղիները բաց էին մնում, ինչը Վաշինգտոնին ստիպեց անցած ամիս նախազգուշացումներ անել՝ կապված մասնավորապես քիմիական նյութերի, միկրոչիպերի եւ այլ ապրանքների արտահանման հետ, որոնք Մոսկվայի կողմից կարող են օգտագործվել ռազմական նպատակներով:
ՆԱՏՕ-ի անդամ Անկարան հակամարտության պայմաններում ձգտել է պահպանել լավ կապերը ինչպես Մոսկվայի, այնպես էլ Կիեւի հետ: Նա սկզբունքորեն դեմ է պատժամիջոցներին, սակայն հայտարարել է, որ դրանք չեն շրջանցվի Թուրքիայում, եւ որ մատակարարվող արտադրանքը Ռուսաստանի կողմից չի կարող օգտագործվել ռազմական նպատակներով։
Հաշվի առնելով արեւմտյան կառավարությունների «լուրջ նախազգուշացումները»՝ դա «հնարավորություն» էր՝ խուսափելու ԵՄ-ի հետ առճակատումից, դեպի ուր ուղղորդվում է Թուրքիայի արտահանման կեսը միասնական մաքսային միության շրջանակներում: Այս մասին լրագրողներին ասել է Թեքդելիօղլուն. «Մարտից սկսած՝ եղել է ազատ առեւտրի գոտիներից դեպի Ռուսաստան ապրանքների վերաարտահանման սահմանափակումների ցանկ, եւ տրվել է համապատասխան հանձնարարական»։ Սակայն Թուրքիայում արտադրված ապրանքները, նույնիսկ եթե այլ երկրների մասեր են կրում, դեռ կարող են առանց սահմանափակումների մատակարարվել Ռուսաստան։
Թեքդելիօղլուն ասել է, որ թուրքական նոր սահմանափակումները ռուս ներմուծողներին դրդել են այլընտրանքային մատակարարներ փնտրել Ղազախստանում եւ այլ երկրներում: «Նրանց այլեւս չի հետաքրքրում արժեքը, որովհետեւ պարզապես փորձում են ավարտին հասցնել իրենց արտադրանքը»,-շեշտել է նա: Անցյալ շաբաթ «Reuters»-ը հաղորդել է, որ ռուսական ընկերությունները վերջին շաբաթներին ղազախ գործընկերներին հեղեղել են Արեւմուտքի կողմից արգելված հազարավոր ապրանքներից մի քանիսի նոր հարցումներով, ընդ որում՝ երկու աղբյուրներ հենվել են թուրքական նոր սահմանափակումների վրա:
Մինչեւ հոկտեմբերի 31-ը վերջին 7 ամսվա ընթացքում Ռուսաստան հանակարգչային եւ այլ էլեկտրոնային բաղադրիչներ են ներմուծվել առնվազն 2.6 մլրդ դոլար արժողությամբ: Այս մասին դեկտեմբերին հայտնել է «Reuters»-ը: Առնվազն 777 միլիոն դոլար արժողությամբ ապրանքներ են արտադրվել արեւմտյան ընկերությունների կողմից, որոնց չիպերը հայտնաբերվել են ռուսական զենքի համակարգերում։
«Աերոֆլոտ» եւ «S7» ավիաընկերությունները շարունակում են թռիչքներ կատարել Թուրքիա՝ ի հեճուկս Անկարայի հայտարարության՝ Ռուսաստանի ու Բելառուսի ինքնաթիռների սպասարկումը դադարեցնելու վերաբերյալ, քանի որ դրանք արտադրվել են ամերիկյան հումքի կիրառմամբ: Մեկնաբանելով այս իրավիճակը՝ ավիափորձագետ Իլյա Շատիլինը նշել է, որ ԱՄՆ-ի կիրառած սահմանափակումները վերաբերում են միայն 40 ինքնաթիռների, որոնցից 15-ը պատկանում է «Աերոֆլոտին», 5-ը՝ «S7»-ին: Այսպիսով՝ սահմանափակումներից խուսափելն այնքան էլ բարդ չէ: «Աերոֆլոտն» այդ ինքնաթիռներով այլեւս չի թռչում Թուրքիա, դրանք մարտի 1-ից փոխարինվել են: Իլյա Շատիլինը շեշտել է, որ, ի տարբերություն «Աերոֆլոտի», «S7»-ը շարունակում է օգտագործել «պատժամիջոցների տակ հայտնված ինքնաթիռներ»: Հնարավոր է, որ թուրքերը միայն բառերով են պահպանում ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության սահմանած սահմանափակումները:
«Պատժամիջոցների տակ գտնվող ինքնաթիռները շարունակում են թռչել դեպի Թուրքիա եւ վերադառնալ: Այդպես եղել է երեկ, այդպես է այսօր: Հավանաբար, թուրքերը, այնուամենայնիվ, լիցքավորում են դրանք: Դժվար թե նրանք թռչեն վառելիքի այնպիսի պաշարով, որը կբավարարի նաեւ հետադարձ թռիչքի համար»,-հայտարարել է փորձագետը:
Արդյունքում Շատիլինը կարծում է, որ «թուրքական պատժամիջոցները» ցուցադրական բնույթ են կրում եւ գործնականում չեն իրականացվում: Ինքնաթիռների սպասարկման արգելքի վերաբերյալ հայտարարությունն արվել է բացառապես այն նպատակով, որ ԱՄՆ-ը ձեռքերը հեռու քաշի Թուրքիայից: Արգելքի պահպանմանը գործնականում ոչ ոք չի հետեւի: Նույնիսկ առանց այս օրինակի էլ հասկանալի է, որ Թուրքիան հնարավորության սահմաններում կխուսափի ՌԴ-ի դեմ պատժամիջոցների կիրառումից: Դժվար թե Էրդողանն ընտրությունների նախաշեմին կորցնի այնպիսի գործընկերոջ, ինչպիսին Վլադիմիր Պուտինն է, ով շահագրգռված է, որ Էրդողանը վերընտրվի Թուրքիայի նախագահի պաշտոնում, ու այդ նպատակով պատրաստ է օգտագործել նաեւ սեփական ռեսուրսները:
Հարկ է ավելացնել նաեւ, որ Եվրահանձնաժողովը Թուրքիային փետրվարի 6-ի հետեւանքները վերացնելու համար կհատկացնի 1 մլրդ եվրո վարկ: Սիրիային հումանիտար օգնության համար կտրամադրվի 108 մլն եվրո: Այս մասին հայտնել է Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լյաենը՝ երկուշաբթի Բրյուսելում բացելով Թուրքիային ու Սիրիային օգնության դոնորների միջազգային կոնֆերանսը: Բացի այդ, Եվրամիության երկրներն ու եվրոպական ֆինանսական ինստիտուտները լրացուցիչ ներդրումներ կանեն:
