Չինաստանի նախագահ Սի Ծինփինի այցը Մոսկվա եւ հանդիպումը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ դեռ երկար կշարունակի մնալ ինչպես պետությունների, այնպես էլ վերլուծաբանների ու փորձագետների ուշադրության կենտրոնում: Այդ իրադարձությունն անհանգստացրել է նաեւ Հնդկաստանին, որը սերտ կապեր ունի Ռուսաստանի հետ, իսկ Չինաստանի հետ նրա հարաբերությունները, ըստ էության, թշնամական են: Հարցը դուրս չի մնացել «Times of India»-ի ուշադրությունից: Անդրադառնալով թեմային՝ լրատվամիջոցը հարց է բարձրացնում, թե արդյոք Պեկինը Մոսկվայի աջակցությամբ ավելի ագրեսի՞վ կդառնա հարեւանների նկատմամբ, Ռուսաստանն այլ մոտեցո՞ւմ կորդեգրի Հնդկաստանի հանդեպ՝ կողմնորոշվելով դեպի Չինաստան:
Վերջին տարիներին, անկասկած, ռուս-չինական հարաբերությունները նկատելիորեն ամրապնդվել են: Կողմերը հայտարարել են դրանց «անսահման» բնույթի մասին դեռեւս մինչեւ ռուս-ուկրաինական հակամարտության մեկնարկը: Ծինփինի՝ Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում այդ հայեցակարգը հետագա զարգացում ստացավ: Համաձայն Յոհանեսբուրգում Չինաստանի հյուպատոսության կայքի՝ Վլադիմիր Պուտինն ու Սի Ծինփինը ստորագրել են երկու փաստաթուղթ՝ «Ռուսաստանի Դաշնության եւ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության համատեղ հայտարարությունը նոր դարաշրջան մտնող համապարփակ գործընկերության եւ ռազմավարական համագործակցության խորացման մասին» եւ «Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի եւ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության նախագահի համատեղ հայտարարությունը մինչեւ 2030 թ. ռուս-չինական տնտեսական համագործակցության առանցքային ուղղությունների զարգացման պլանի» վերաբերյալ: Շեշտը դրված է «երկու երկրների միջեւ ապագայում երկկողմ հարաբերությունների զարգացման եւ լայնածավալ համագործակցության ծրագրերի ու պայմանավորվածությունների պլանների վրա»։ Փաստաթղթերը սերտորեն միահյուսված են «առանց սահմանների բարեկամության» մասին հայտարարություններով՝ շնորհիվ այն թեզի, որ երկու երկրների հարաբերությունները հասել են պատմության ընթացքում ամենաբարձր մակարդակին։ Բացի այդ, առաջնորդները ստորագրել են մի քանի առեւտրային համաձայնագրեր։
Գագաթնաժողովի ընթացքում Սի Ծինփինը նշել է, որ Մոսկվայի ու Պեկինի միջեւ ամրապնդվում է ռազմավարական փոխադարձ վստահությունը, աճում է ընդհանուր հետաքրքրությունների թիվը: Կողմերը հիմնական ուշադրությունը բեւեռել են երկկողմ հարաբերություններին եւ ԱՄՆ-ի գլխավորած դաշինքի քննադատությանը, որը «լարվածություն է ստեղծում»: Չնայած Չինաստանն ու Ռուսաստանը դատապարտել են ԱՄՆ-ին ու նրա դաշնակիցներին մարտի 21-ին ստորագրած համատեղ հայտարարության համար, սակայն միեւնույն ժամանակ շեշտել են, որ նրանց գործակցությունը չի կրում «առճակատման բնույթ եւ ուղղված չէ երրորդ երկրների դեմ»: Նրանք նաեւ կոչ են արել «արագացնել բազմաբեւեռ աշխարհակարգի հաստատման գործընթացը»: Բազմաբեւեռ աշխարհի վրա շեշտ է դրվել՝ ցուցադրելու երկու երկրների ձգտումը դեպի մի աշխարհակարգ, որը հիմնված կլինի հավասարության վրա եւ կփոխարինի միաբեւեռ աշխարհակարգին, որում գերիշխում է Վաշինգտոնը:
Երկու երկրների միջեւ հարաբերությունների ընդլայնումը, անկասկած, ամրացնում է Չինաստանի դիրքորոշումն այլ պետությունների հետ շփումներում: Հարցը միայն այն է, թե արդյոք Պեկինն արդյունքում ավելի թշնամական վերաբերմունք չի՞ դրսեւորի հարեւանների նկատմամբ: Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության 20-րդ Ազգային նստաշրջանում Սի Ծինփինը հայտարարել է, որ ուժի կիրառումը նշվում է տարբերակների թվում, եւ Չինաստանի ազգային ազատագրական բանակին կոչ է արել պատրաստվել տեղային հակամարտություններին: Վերջերս Չինաստանի նախագահը կրճատել է զինված ուժերի արդիականացման ժամկետները, իսկ «չինական երազանքի» ու «առողջացման» վրա դրված շեշտը խոսում է տարածքների գրավման ձգտման մասին, այն տարածքների, որոնք Չինաստանն իրենն է համարում:
Հնդկաստանի համար վիճելի է մնում սահմանային հարցը, իսկ Չինաստանն իրական հետաքրքրություն չի ցուցաբերում այն լուծելու համար: Հնդկաստանի արտաքին գործերի նախարարը մի քանի անգամ հարեւաններին հասկացրել է, որ առանց սահմանային իրավիճակի կարգավորման երկու երկրների փոխհարաբերությունները չեն բարելավվի: Կարելի է ենթադրել, որ այժմ Չինաստանն իրեն ավելի վստահ կզգա ու կշարունակի Հնդկաստանի նկատմամբ ագրեսիվ մոտեցումը ինչպես ցամաքային սահմանի երկայնքով, այնպես էլ Հնդկական օվկիանոսի ջրերում: Վիետնամը, Ինդոնեզիան եւ Ֆիլիպինները, ամենայն հավանականությամբ, կբախվեն իրենց բացառիկ տնտեսական գոտիներ հաճախակիացող ներխուժումների հետ:
Երկրորդ հարցն այն է, թե արդյոք Չինաստանը կարո՞ղ է ինչ-որ կերպ ազդել Ռուսաստանի վրա եւ ստիպել՝ փոխելու Հնդկաստանի նկատմամբ քաղաքականությունը: Արեւմտյան ԶԼՄ-ները եւ մի շարք փորձագետներ նշում են, որ Ռուսաստանն ընդունել է կրտսեր գործընկերոջ դեր, քանի որ Չինաստանի աջակցության կարիքն ուներ այն պահից, երբ սկսվեց ուկրիանական հակամարտությունը: Այլ վերլուծաբաններ նշում են, որ ներկա պահին քաղաքականության փոփոխության մասին դատողությունների հիմքեր չկան: Օրինակ՝ Ռուսաստան-Հնդկաստան-Չինաստան հանդիպմանը պակիստանյան խմբավորումները չնշվեցին ահաբեկչության դեմ պայքարի համատեքստում՝ ի տարբերություն Պուտինի՝ Հնդկաստան կատարած այցի։ Ուշագրավ են ԱՄՆ Ազգային անվտանգության խորհրդի ներկայացուցիչ Ջոն Կիրբիի խոսքերն այն մասին, որ Չինաստանը «կրկնում է ռուսական քարոզչությունը» հակամարտության պատճառների վերաբերյալ։
Ռուսաստանն ու Չինաստանը միասին աշխատում են Արեւմտյան Ասիայում ԱՄՆ-ի ազդեցությունը նվազեցնելու կամ վերացնելու համար: Չինաստանի միջնորդությամբ Թեհրանը կարգավորում է հարաբերությունները Սաուդյան Արաբիայի հետ: Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադը, իր հերթին, վերականգնում է շփումներն արաբական աշխարհի հետ: Արդեն հայտնի է, որ Դամասկոսը նույնպես Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում է: Բացի այդ, Մոսկվա այցելությունից հետո նա մեկնեց ԱՄԷ, որտեղ նրան շատ ջերմ դիմավորեցին:
Կարեւոր է նշել, որ Ռուսաստանն ու Չինաստանը մի շարք հարցերում նաեւ տարաձայնություններ ունեն: Մոսկվային դուր չի գալիս Չինաստանի ազդեցության ուժեղացումը Կենտրոնական Ասիայում, քանի որ դա ավանդաբար ռուսական ազդեցության գոտի է: Կրեմլը չի ցանկանում նաեւ, որ Պեկինը մեծ ներկայություն ունենա Արկտիկական տարածաշրջանում, ինչպես նաեւ գերիշխի Հարավարեւելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայում երկարաժամկետ հեռանկարում:
Հնդկաստանը կայացել է որպես աշխարհաքաղաքական միտումների վրա ազդող խոշոր տերություն եւ աշխատում է միջազգային հարաբերությունների ողջախոհությունը վերադարձնելու ուղղությամբ: Պեկինի կարծիքով՝ «հիմա պատերազմի դարաշրջան չէ». ձեռնպահ է մնում ՄԱԿ-ում հակառուսական բանաձեւերից եւ հավանություն չի տալիս Ուկրաինային արեւմտյան ռազմական տեխնիկայի եւ զենքի մատակարարմանը։
Թեեւ ներկայումս, ըստ «Times of India»-ի, որեւէ նշան չկա, որ Չինաստանը կարող է ճնշում գործադրել Ռուսաստանի վրա՝ փոխելու իր քաղաքականությունը Հնդկաստանի նկատմամբ, զարգացումներին պետք է շատ ուշադիր հետեւել, քանի որ միջազգային իրավիճակն արագ է փոխվում։
Արեւմուտքում ռուս-չինական համագործակցությունն ընկալվում է որպես ԱՄՆ-ին նետված լուրջ մարտահրավեր, ուստի կարելի է չկասկածել, որ Վաշինգտոնը կհստակեցնի իր պատասխանը տեղի ունեցող զարգացումներին: Այս մասին, սակայն, կխոսենք այլ առիթով:
