Տարիներ առաջ Մոսկվայում ինձ ծանոթացրին Ռուսաստանում շատ հայտնի մի լրագրողի հետ։ Պարզվեց՝ ճանաչում է ինձ։ Ասաց՝ «Նաբուկո»-ին վերաբերող իմ հոդվածաշարից եւ միջուկային էներգետիկային վերաբերող թեմաներից։ Հարցրեց՝ կցանկանա՞մ իրենից մասնագիտական մի երկու դաս «առնել»։ Դրական պատասխանիցս հետո ժպիտով խնդրեց երբեւէ այս պատմությունը պատմելիս (առաջին անգամ եմ այս մասին խոսում) իր անունը չնշել, քանզի ինքն ընդհանրապես դասընթացներ չի տալիս, մեկ-երկու անգամ է արել, այն էլ՝ պատկառելի վարձավճարով…
Երբ տարբեր թեմաներից խոսելուց հետո անցանք բուն դասին, խնդրեց անկեղծ պատասխանել իր մի հարցի, որից հետո կիմանա՝ ինչից սկսել։ Եվ այդ հարցն էր՝ սթրեսակայո՞ւն եմ արդյոք, կարո՞ղ եմ սթրեսակայուն լինել պատերազմների, հակամարտությունների, սուր խնդիրների լուսաբանման ժամանակ։
Պատասխանեցի. «Այո, սթրեսակայուն եմ, եթե խնդիրը վերաբերի ասենք հնդկա-պակիստանյան, իսրայելա-պաղեստինյան, ռուս-ամերիկյան կամ այլ հարցերի։ Եվ ոչ, եթե խնդիրը վերաբերի իմ երկրին»։
«Ինչո՞ւ,- ասաց,- մոլորակի խնդիրները Ձեզ չե՞ն մտահոգում»։
«Մտահոգում են իհարկե,- պատասխանեցի,- բայց եթե իմ երկրում պատերազմ սկսվի, իմ ուսերին այլ երկրների հոգսը կրելու ոչ տեղ կմնա, ոչ ուժ կունենամ, ոչ էլ ժամանակ»…
10-15 վայրկյան ձայն չհանեց, հետո… միաժամանակ ծիծաղել սկսեցինք՝ մինչեւ այլ հարցերի անցնելը…
Տարիներ անցան։ Մեր զրույցը մեկ էլ բառ առ բառ հիշել եմ նախորդ սեպտեմբերին, հենց պատերազմի առաջին իսկ օրվանից ու ցայսօր։
Եվ հատկապես այսօր, երբ երեխաների պաշտպանության միջազգային օրն է։ Ու հիմա մտածում եմ՝ մեր՝ հայ եւ ռուսաստանցի լրագրողի հանդիպման ժամանակ, երբ դեռ երեխաներ չունեի, ինչպես կարող էի ճշգրտորեն արտահայտել այն, ինչ հիմա եմ զգում, երբ երեխաներ ունեմ…
Հունիսի 1-ը մի օր է, որին երբեւէ առանձնապես ուշադրություն չեմ դարձրել այն պարզ պատճառով, որ կարիքը չի զգացվել։ Ես հանգիստ եմ քնել, երեխաներիս ապագան ծրագրել, պատկերացրել, թե որ կետում կհատվեն իմ ու երեխաներիս երազանքները, որ կետում՝ ոչ, հետո եկել եմ մի հայտարարի ու խաղաղվել, հատվեն-չհատվեն, մեր երկրում ենք՝ մեր անձնական ու ազգային նպատակներով։
Իսկ այսօր անհանգիստ եմ՝ եւ որպես հայ, եւ որպես լրագրող, եւ որպես մայր։ Ով մտահոգ է իր, իր ազգակիցների երեխաների ճակատագրով։ Ով գիշերները դիվադադար է անում մարզերում ապրող բարեկամներին, որ տեսնի՝ ամեն ինչ նորմա՞լ է, թյուրքը հիմա՞ որ տարածքում է լկտիացել։ Հետո անհարմար է զգում, մտածում է՝ հանգիստ թողնի էդ մարդկանց, առավոտը գյուղատնտեսական գործերի են անցնելու, առողջ քուն է պետք նրանց։ Բարեկամներին հանգիստ թողնելուց հետո ամբողջ գիշեր տանը քայլում է ու սպասում լույսը բացվելուն, որ բարեկամներին կրկին դիվադադար անի՝ հասկանալու՝ սարին, բարձունքին, արոտում ու ջրափին թյուրք կա՞։
Ի՜նչ անի, ի՛ր երկիրն է, ի՛ր մեծ հայրենիքից մնացած այս փոքրիկ հատվածը, ի՛ր աստվածատուր բնօրրանից մնացած այս մի ոտատեղը, իր երեխաների կենսատարածքը, իր երեխաների պաշտպանական էներգադաշտը։ Իր բոլոր, բոլո՛ր նպատակների մեկնակետը։
Ու, այո, ինքն այսօր ոչ մի, բառացիորեն ո՛չ մի հոգս կրելու ոչ ուժ ունի, ոչ ցանկություն ու ժամանակ։ Իր հոգսը իր ու մյուս երեխաների տառացիորեն պաշտպանությունն է։ Մոլորակը՝ մե՜ծ, հնարավորությունները՝ հավանական, բայց ինքն էդ մոլորակում տեղ չունի, իր ու իր երեխաների տեղը Հայաստանն է, իրենց արեւն էստեղ է ծագում։ Ու գիտի, որ երեխաների պաշտպանության համար նախ պիտի երկիրը պահի, պետությունն ու պետականությունը պահի։ Որ երեխային հպարտությամբ կարողանա բացատրել, թե եթե հայրենիքում գյուղատնտեսական առումով կան բերրի ու անբերրի հողեր (չնայած այս դարում դա էլ հարաբերական է), երկրի համար դրանք բոլորն էլ թանկ հողեր են, շատ թանկ, կյանքից առավել, որովհետե սնում են հոգիդ՝ ապրելու համար։
Որովհետեւ ամեն սանտիմետր հողի համար կռիվ է տրվել, հայորդիներ են զոհվել, որ երեխան ապրի։ Որովհետեւ ամեն սանտիմետր հող արյան ուժն ունի իր մեջ։ Այն արյան, որ թափել է թեկուզ մեծ, բայց մեկ ուրիշի երեխան, որ ավելի փոքրիկը ապրի։
Այսօ՛ր երեխային պետք է սովորեցնել, որ ինքն ավելի պաշտպանված կլինի ու վաղը՝ է՛լ ավելի պաշտպանված արդեն իր իսկ երեխան, եթե հասկանա, որ հայրենիքը սիրում են անկախ ամեն ինչից՝ հողի վրա այգի է, թե քարաքոսներ, հողն արեւկող է, թե ոչ, ջրովի է, թե անջրդի, հողի վրա տասը մարդ է ապրում, թե տասը հազար։ Որովհետեւ հայրենիքը տարբերակված չեն սիրում, էնպես, ինչպես տարբերակված չեն սիրում ծնողին։ Որովհետեւ հայրենիքը հոգիդ է, արյունդ, ծագումդ, ընկերներդ, հարազատներդ՝ ամբողջության մեջ։
Սա՛ է երեխաների պաշտպանության լավագույն ձեւը՝ հայրենիքի ամեն թիզ հողի համար դողալն ու պահպանելը։ Այլապես վաղը երեսիդ երեխաներդ կշրխկացնեն, որ իրենց չես պաշտպանել եւ… ճիշտ կլինեն։
