Մենք ապրում ենք մի տարածաշրջանում, որը դարեր շարունակ եղել է թշնամու թիրախ, մի տարածաշրջանում, որտեղով շատ են անցել թշնամական տարբեր ցեղեր ու բանակներ։ Բայց ապրել է մեր ազգն իր երկրում, եւ Հայոց երկիրը հավերժ մնալու է հային։ Իսկ դրա համար մենք մանկուց պետք է հայի արժեհամակարգով սնենք մեր զավակներին եւ մանկուց դարձնենք հայրենիքի զինվոր։
Ինչպես 5000, 3000, 2000, 1000 ու 100 տարի առաջ էր, այսօր առավել եւս մենք վտանգի առջեւ ենք։ Սրա վառ ապացույցը 2020 թ. սեպտեմբերի 27-ին սկսված եւ մեր ժողովրդի համար մեծ չարիք դարձած պատերազմն էր, որի պատճառով թշնամուն մնաց մեր ազատագրված հայրենիքի մի հատվածը, որի ընթացքում հազարավոր քաջորդիներ մարտիրոսվեցին, եւ բազում այլ չարիքներ պատուհասեցին մեզ։ Նույն պատերազմն ստիպեց շատերին նոր աչքերով նայել ներկային ու ապագային։ Մի քանի անգամ անդրադարձել եմ Գոռ Մանուկյանի եւ նրա ընկերների գործունեությանը՝ կապված պատերազմի ու հետագա անելիքների հետ։
Պատերազմի ավարտից քիչ անց՝ 2020 թ. դեկտեմբերի վերջին Գոռն ստեղծեց նվիրյալների «Միհր» ռազմամարզական հասարակական կազմակերպությունը, որը զբաղված է պատանիներին, երիտասարդներին մարզելով։ Ճամբարի մարզումներին մասնակցում են նաեւ աղջիկներ. հունիսի 6-ից սկսել է ձեւավորվել աղջիկների ջոկատը։ Օրերս հերթական անգամ այցելեցի ճամբար, ներկա եղա պատանիների մարզումներին, որոնք դաշտում անցկացրեց հրահանգիչ Սեւակ Հարությունյանը, ով Բերձորում է 2020 թ. նոյեմբերին հանդիպել Գոռին, ծանոթացել, մտերմացել են եւ այժմ միասին են աշխատում ճամբարականների հետ։ 1999-ից անցել է մարտական ուղի, մասնակից եղել 2016 թ. ապրիլյան կռիվներին, արցախյան վերջին պատերազմին եւ այսօր իր փորձն է փոխանցում պատանիներին։ Դաշտային պայմաններում Սեւակը պատանիներին սովորեցրեց նաեւ տեղանքում ճիշտ կողմնորոշվել, ինչպես դուրս գալ, օրինակ, շրջապատումից կամ գտնել համապատասխան ուղղությունը։ Այս մարզումներին մասնակցում էին նոր պատանիներ, ովքեր պատրաստակամություն հայտնեցին նորից գալ։ Դժվար է, բայց կարեւոր է մարզվել մինչ բանակ մեկնելը։
Գ. Մանուկյանը տեղեկացրեց, որ ճամբարն այժմ մասնաճյուղեր ունի Սյունիքում՝ Կապանում եւ Հարժիսում։ Բացման օրերին այնտեղ էին նաեւ Կոտայքի տարածքում գործող կենտրոնական ճամբարի հիմնական խմբի տղաները։ ՀՀ տարբեր մարզերի պատանիների ծանոթությունն ու ընկերությունը հասակակիցների հետ նույնպես շատ կարեւոր են։ Նշեմ՝ ճամբարում մարզումներն ու դասընթացները տեղի են ունենում յուրաքանչյուր շաբաթվա ուրբաթ, շաբաթ եւ կիրակի օրերին։ 2 գիշեր պատանիներն ու հրահանգիչները մնում են տեղում։ Արդեն կա գեղեցիկ ավանդույթ՝ յուրաքանչյուր կիրակի ճամբարն ունենում է հյուրեր։ «Կիրակի «Հոպարների օր է»,-ասում է Գոռը։ Պատանիներին են այցելում մարտական ուղի անցած, երկրի հոգսերով ապրող տարեցներ։ Ծանոթանում են ճամբարի առօրյային, պատանիների հետ անցկացնում պարապմունքներ, արիության դասեր։
Հունիսի 6-ին ճամբարի հյուրն էր «Վահագն» ռազմահայրենասիրական բարեգործական-հասարակական կազմակերպության նախագահ Կարապետ Կարապետյանը՝ Մորուք Կարոն։ Կարոյին ծանոթ եմ դեռեւս Բերդաձորից։ 1989 թ. օգոստոսին միասին մեկնեցինք Բերդաձոր եւ Բերդաձորի ինքնապաշտպանության խորհրդի (ԲԻԽ) ռազմական ջոկատների կազմում մասնակցում էինք Շուշիի այս ենթաշրջանի պաշտպանությանը, որտեղ 4 հայաբնակ գյուղ՝ Մեծ շենը, Հին շենը, Եղցահողը եւ Տասի վերստը (Ծաղկաձոր) շրջապատված էին թուրքաբնակ բնակավայրերով՝ Լաչին, Ազանուս, Լիսագոր, Շրլան եւ այլն։ Արցախյան գոյամարտից հետո Կարոն զբաղված է ռազմահայրենասիրական բարեգործական-հասարակական ծրագրեր իրականացնելով։ Ճամբարում նա ծանոթացավ պատանիների մարզումներին, պայմաններին։ Եղավ համագործակցության պայմանավորվածություն։ Բացի այդ, Կարոն ուներ այլ առաքելություն եւս: Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար հրահանգիչ Սեւակ Ստեփանի Հարությունյանը «Արծիվ-30 Արարատ» ռազմահայրենասիրական ՀԿ-ի նախագահ Վարազդատ Մկրտչյանի հրամանով պարգեւատրվել է նույն ՀԿ-ի պատվոգրով եւ մեդալով։ Կ. Կարապետյանը ողջունեց ներկաներին, կարեւորեց նման ճամբարների դերը մեր ժողովրդի կյանքում եւ պարգեւները հանձնեց Սեւակին։ Հայտնելով շնորհակալություն, որ արժանացել է պարգեւի, Ս. Հարությունյանն ասաց, որ միշտ կաշխատի պատանիների հետ, որպեսզի հետագայում ավելի կենսունակ ու մարտունակ բանակ ունենանք։
Պատանիներին մարզում է նաեւ արցախյան առաջին, 2016-ի ապրիլյան ու վերջին պատերազմների մասնակից, էջմիածնեցի Ալեքսան Բայանդուրյանը, մարդ, ով ռազմաճակատում կորցրել է ոտքը, սակայն իր մեջ մեծ ուժ է գտել, 2010 թ. բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը եւ հաղթանակը նվիրել Եռաբլուրում ննջող քաջորդիներին։ Ալեքսանը շատ է կարեւորում, որ պատանիները լինեն կամքով լեցուն, հասնեն իրենց նպատակներին՝ հաղթահարելով հնարավոր բոլոր խոչընդոտները։ Օրվա ընթացքում ճամբարի տարածքում կայացավ նաեւ ծառատունկ։ 30-ից ավելի հատուկ տեսակի մատղաշ «Պավլինա» ծառեր տնկեցին ճամբարականները։ Նշեմ, որ ծառերը բերվել են Քաշաթաղի շրջանի Սարատակ գյուղից, որտեղ այդ ծառատեսակները մշակում էր Հրայր Վանեսյանը, ով տեղափոխվել է հայրենի Խաչթառակ գյուղ եւ մեծ սիրով հատկացրեց տնկիները։
