Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
ԱՐԽԻՎ
Հայաստանի Հանրապետություն
Երեքշաբթի, Մարտի 28, 2023
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Հայաստանի Հանրապետություն
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Հայաստանի Հանրապետություն
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Գլխավոր Սոցիում

Ադրբեջանցիներին ձեռնտու չէ «հայկական հետք» տեսնել Ամարասում

Հուլիսի 10, 2021
Սոցիում
Ադրբեջանցիներին ձեռնտու չէ «հայկական հետք» տեսնել Ամարասում
2
ԿԻՍՎԵԼ ԵՆ
226
ԴԻՏՈՒՄ
Share on FacebookShare on Twitter

Ամենատարբեր արշավախմբերի կողմից Ամարասի վանքի շրջակայքում պեղումներ կատարելու փորձեր արվել են տարբեր ժամանակներում, սակայն դրանցից եւ ոչ մեկը գիտական որեւէ հետաքրքրություն ներկայացնող նյութ ի հայտ չի բերել, ուստի հետագա «ուսումնասիրությունները» մատնվել են անհաջողության:

Տիգրանակերտի հնագիտական արշավախումբը՝ պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանի ղեկավարությամբ, ավարտին հասցնելով 2014 թ. համար նախատեսված պեղումների ծրագիրը, ԱՀ կառավարությանն առընթեր զբոսաշրջության ու պատմական միջավայրի պահպանության վարչություն էր դիմել Ամարասի վանքում պեղումներ իրականացնելու խնդրանքով: Ստանալով դրական պատասխան՝ հնագետներին այլ բան չէր մնում, քան արագ ձեռնամուխ լինել նպատակադրված խնդրի իրագործմանը: Ինչպես արշավախմբի ղեկավարն է խոստովանում, տեղանքում պատաս-խանատվության բարձր զգացումով, ուժերի գերլարումով են աշխատել հնագետները, հուզմունքով եւ ներշնչանքով: Չէ՞ որ հոգեւոր, պատմամշակութային անփոխարինելի արժեքներից մեկին են հաղորդակցվել, եւ յուրաքանչյուր սանտիմետր պեղելու ժամանակ բացառիկ զգուշավորություն էր պահանջվում նրանցից:

Հնագետի հավաստմամբ՝ առաջին արդյունքները գերազանցել են խմբի անդամների ակնկալիքները: Վաղ քրիստոնեական եկեղեցու խորանի տակ դամբարանի հայտնաբերումը հուշեց եկեղեցական մեկ այլ խորանի տակ գտնվող դամբարանի՝ Ամարասի Ս. Գրիգորիսի դամբարանի մասին, որն իր ընդգծված խորհրդավորությամբ միշտ էլ գայթակղել է հնագետներին: «Գոցված» դամբարանի վերաբերյալ տեղաբնակների բազմաթիվ ավան-դազրույցներն այսօր էլ ակտիվորեն շրջանառվում են ժողովրդի մեջ՝ փոխանցվելով սերն-դեսերունդ:

Ոգեւորված վանքի տարածքում կատարված պեղումների արդյունքներից՝ հնագի-տական արշավախմբի կողմից եկեղեցու արեւելյան պատի մոտ կատարված աշխատանք-ները պսակվել են հաջողությամբ: Հայ գիտնականների համար վաղուց ակնհայտ է դար-ձել, որ Ս. Գրիգորիսի դամբարանի ճարտարապետական կերպը խիստ խեղաթյուրված է: Նրա խոսքերով՝ Ամարասի վանքում նախկինում էլ պեղումներ արվել են, ընդ որում՝ ադր-բեջանցիների կողմից: Սակայն ազերի գիտնականներն առավել շահագրգռված էին պատ-մական հուշարձանն ադրբեջանականացնելու, քան գիտական որեւէ նորություն հանրու-թյանը ներկայացնելու: Ասել է թե՝ հուշարձանը նրանց համար պարզապես սիրողական մակարդակի առարկա է եղել, ինչի մասին վկայում է Հ. Պետրոսյանը: «1989 թ. ադրբեջա-նական ինչ-որ արշավախմբի կողմից, իբր, պեղումներ են իրականացվել վանքում,- ասում է նա:- Մեզ առնվազն տարօրինակ է թվում, որ նրանց աչքը ոչինչ չի տեսել: Այստեղ աշխա-տելու ժամանակ հողից հանվեց մի շիշ, որի մեջ նույն արշավախմբի կողմից այսպիսի գրություն էր թողնվել. «Պեղեցինք ու այդպես էլ ոչինչ չգտանք»: Ու մտածում ես, մի՞թե կա-րելի է այդքան թերահավատ լինել ու զավեշտական ենթադրություն անել: Ըստ երեւույթին՝ նրանց ձեռնտու չի եղել հայկական որեւէ հետք տեսնել ճարտարապետական այս հզոր կառույցում, եւ, հասկանալի պատճառով, խուսափել են շարունակել որոնումները»:

Տիգրանակերտի արշավախմբի ղեկավարի խոսքերով՝ պեղումների արդյունքում հա-ջողվել է հայտնաբերել մատուռի արեւելյան հատվածի համարյա ողջ կառուցվածքը: Հատկանշական է, որ Ս. Գրիգորիսի դամբարանի նորահայտ մասը եկեղեցու ժամանակա-կից բակից ավելի քան 2.5 մետր ցածր մակարդակի վրա է, ինչը, Հ. Պետրոսյանի համոզ-մամբ, նշանակում է, որ դարեր առաջ սրբավայրն ավելի ցածր տեղադրություն է ունեցել, եւ հետագա կառուցապատումները, այդ թվում եւ ներկա եկեղեցին կառուցվել են հենց դրանց վրա: Մատուռն ավելի ընդարձակ է եղել՝ արեւելքից արեւմուտք ձգված, սակայն 9-րդ դարում, երբ կառուցվում էր ժամանակակից եկեղեցին, խորանի տակ առնվեց մատուռի միայն մի մասը: Եվ հնագետը կարծում է, որ «շինարարները ստիպված են եղել կիսել կա-ռույցը, որովհետեւ հնարավոր չէր այն ամբողջապես ներառել բեմի տակ, քանի որ դա կխախտեր եկեղեցու ծավալաճարտարապետական լուծումը»:

Պեղումներից հետո, երբ արդեն բացվել է Ս. Գրիգորիսի մատուռի արեւելյան մասը, բնականաբար, հարցականներն ավելի շատ են, քան պատասխանները: Դեռեւս լիովին բացահայտված չեն բոլոր մատուռները, որ արեւելյան մուտք են ունեցել, մինչդեռ Ս. Գրի-գորիսի դամբարան-մատուռն ունի: Հաջորդ առեղծվածը կապված է մատուռի արեւելյան մուտքի առջեւ լայնորեն բացված սալահատակի հետ: Հ. Պետրոսյանը գտնում է, որ «նույ-նիսկ վաղ քրիստոնեական ամենաշքեղ տաճարներն այդպիսի սալահատակ չունեին»: Նման նյութը խորհելու առիթ է տալիս: Հնագետը համոզված է, որ դեպի արեւելք պեղելու դեպքում հնարավոր է ուրիշ կառույցներ էլ գտնել: Ուստի ավելի է հավանական դառնում այն հիմնավորումը, թե Ս. Գրիգորիսի մատուռ-դամբարանը կառուցապատման եւ ծիսա-կան արարողությունների մի բաղկացուցիչ մասն է եղել:

Հատկանշական է, որ Ամարասի եկեղեցու խորանի տակ գտնվող տապանաքարը տե-ղադրվել է 19-րդ դարում, իսկ կմախքի առաջին ուսումնասիրությունները կատարել է Տիգ-րանակերտի արշավախմբի մարդաբան Պոլ Բեյլին: «Ավանդույթի համաձայն՝ խոսքն այս-տեղ 25 տարեկանից բարձր չափահաս մարդու ոսկորների մասին է,- ասում է Համլետ Պետրոսյանը:- Իսկ դրանք թե որքանով կարող են առնչվել 5-րդ դարի իրողությունների հետ, անհրաժեշտ է այդ ուղղությամբ շարունակել ուսումնասիրությունները»:

Թեգեր: ԱդրբեջանԱմարասԱրցախՀամլետ Պետրոսյանպրոֆեսոր
Կիսվել1Tweet1Կիսվել
Դավիթ Միքայելյան

Դավիթ Միքայելյան

Ծնվել է 1952 թ. նոյեմբերի 7-ին, ԼՂ Ասկերանի շրջանի Բալուջա (Այգեստան) գյուղում: Բարձրագույնն ավարտելուց հետո` 1973 թվականից, աշխատել է «Խորհրդային Ղարաբաղ» (այժմ` «Ազատ Արցախ») թերթի խմբագրությունում` գրական աշխատող, բաժնի վարիչ: 1978-1980 թթ. Ասկերանի շրջանի «Կարմիր դրոշ» նորաստեղծ թերթի առաջին պատասխանատու քարտուղարն է եղել: 1989 թ. ընտրվել է ԼՂՀ գրողների միության վարչության քարտուղար: Այնուհետեւ գլխավորել է «Արցախ» գրահրատարակչությունը: 1997-ին կրկին աշխատանքի է անցել «Ազատ Արցախի» խմբագրությունում` բաժնի վարիչ, պատասխանատու քարտուղար: 1998-2008 թթ. ԼՂՀ կառավարության մամուլի ծառայության պետն էր, 2008-2020 թթ. ԼՂՀ գրողների միության քարտուղարը, «Պըլը-Պուղի» երգիծական հանդեսի գլխավոր խմբագիրը, Ստեփանակերտի քաղաքապետարանի մամուլի ծառայության ղեկավարը: 1998-ից «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի սեփական թղթակիցն է Արցախում: ՀՀ եւ ԼՂՀ գրողների միության, ինչպես նաեւ Արցախի ժուռնալիստների միության անդամ է: Հրատարակել է բանաստեղծությունների եւ արձակ գործերի 17 ժողովածու, ինպես նաեւ «Սիրուց եւ ցավից ծնված երգեր» երգարանը։

Նույնատիպ Հոդվածներ

Այց անմահ հերոսներին

Այց անմահ հերոսներին

Մարտի 28, 2023
«Ես մեծ ստեղծագործություն եմ թողնում Երեւանում, բայց քաղաքի մի մասը կտանեմ ինձ հետ»

«Ես մեծ ստեղծագործություն եմ թողնում Երեւանում, բայց քաղաքի մի մասը կտանեմ ինձ հետ»

Մարտի 25, 2023

«Հպարտ եմ, որ հայ եմ, հպարտ եմ, որ հայ եմ ծնվել…»

Մեկ օր հերոսների դպրոցում

Պատերազմը՝ միլիոն գողանալու համաշխարհային մեխանիզմ

Գործատուն պետական աջակցություն կստանա

…Ու մնացին հավերժ զինվորներ

Նվիրումի, գնահատանքի, վերագտած ջերմության ու հաղթանակածների օր

Հաջորդ Հոդվածը
Թեժ քննաշրջանն ավարտվեց

Թեժ քննաշրջանն ավարտվեց

Մեր վարդագույն բարեկամը-1

Մեր վարդագույն բարեկամը-1

Ամենաընթերցվածը

  • Կա՛ն մշտական թշնամիներ, որովհետեւ կա՛ն մշտական շահեր

    Կա՛ն մշտական թշնամիներ, որովհետեւ կա՛ն մշտական շահեր

    2 Կիսվել են
    Կիսվել 1 Tweet 1
  • «Հպարտ եմ, որ հայ եմ, հպարտ եմ, որ հայ եմ ծնվել…»

    2 Կիսվել են
    Կիսվել 1 Tweet 1
  • «Պետք է գտնենք այն լուծումները, որոնք կխթանեն բարձր արժեք ստեղծող արտադրությունների զարգացումը»

    6 Կիսվել են
    Կիսվել 2 Tweet 2
  • «Կայսերական մեծության» մորմոքը

    1 Կիսվել են
    Կիսվել 0 Tweet 0
  • Այց անմահ հերոսներին

    1 Կիսվել են
    Կիսվել 0 Tweet 0

Սոցցանցեր

Ցանկ

  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Օգտակար Հղումներ

  • Armenpress
  • Armenpress | History
  • Республика Армения
  • Պատմություն
  • Հեղինակներ

Մեր Մասին

Հայաստանի Հանրապետություն՚ օրաթերթը ստեղծվել է 1990 թ.

Ներկայում օրաթերթը հրատարակվում է «Արմենպրես» լրատվական գործակալության կողմից:

 

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist