Վերջերս ծանոթներիցս մեկն ասում էր, որ արտերկրի բարեկամներից դեղորայք է խնդրել, փոստային փոխադրումով ուղարկել են։ Երկրորդ անգամ նույն դեղորայքը փոխադրման նույն ձեւով չի կարողացել ստանալ, արգելել են։ Քաղաքացին անհանգստացած էր՝ ի՞նչ անել, երբ այդ դեղը Հայաստանում գրանցված չէ, բայց իր բուժման համար անհրաժեշտ է։ Դիմեցինք ՊԵԿ-ին՝ հասկանալու խնդրի էությունը՝ ինչու են մեկ անգամ թույլատրել, հետո՝ արգելել…
«ՀՀ»-ի հարցադրմանն ի պատասխան ՊԵԿ տեղեկատվության եւ հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետ Լուսինե Մկրտչյանը խոսեց ընդհանուր ընթացակարգից, թե ինչպես անձնական օգտագործման համար դեղորայք տեղափոխել։ Որպեսզի նաեւ հանրության լայն շերտերին հասկանալի լինի՝ ինչն է կարելի, ինչը՝ ոչ։
Ըստ այդմ, օրինակ, օտարերկրյա պետություն մեկնող եւ օտարերկրյա պետությունից ժամանող ֆիզիկական անձի բուժման կուրսի կամ անձնական օգտագործման համար առանց հավաստագրի թույլատրվում է ներմուծել կամ արտահանել Հայաստանում գրանցված կամ չգրանցված մինչեւ 10 անվանում դեղեր, յուրաքանչյուրից` 3-ական սպառողական փաթեթ քանակով։ «Սա այն դեպքում, եթե դեղի նշանակման վերաբերյալ փաստաթղթերով հիմնավորված չէ բուժման կուրսի համար անհրաժեշտ ավելի մեծ քանակը»,- ասաց նա: Իսկ ի՞նչ փաստաթղթերի մասին է խոսքը։ «Խոսքը դեղատոմսի կամ հիվանդության պատմագրից քաղվածքի, կամ էլ բժշկի ստորագրությամբ այլ փաստաթղթի մասին է»,- պարզաբանեց Լ. Մկրտչյանը։
Ինչ վերաբերում է մեր բուն հարցին՝ փոխադրողի միջոցով կամ միջազգային փոստային փոխադրումներով դեղորայք ստանալուն, ապա, մեր զրուցակցի խոսքերով, «ֆիզիկական անձինք տվյալ օրացուցային տարվա ընթացքում մեկ անգամ կարող են ներմուծել մինչեւ 5 անվանում, յուրաքանչյուրից` 3-ական սպառողական փաթեթ քանակով գրանցված կամ չգրանցված դեղեր»։ Եվ եթե օրացույցային տարին չլրացած ֆիզիկական անձի կողմից կրկին ներմուծվում են անձնական օգտագործման դեղեր, ապա ներմուծումը թույլատրվում է միայն ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից։ Ֆիզիկական անձի կողմից սահմանված չափաքանակից ավելի դեղերի ներմուծման թույլտվությունը նույնպես տրամադրում է ՀՀ առողջապահության նախարարությունը։
Ի դեպ, թմրամիջոց կամ հոգեմետ նյութ պարունակող դեղորայքի տեղափոխումն արգելվում է։ Իսկ թմրամիջոցների եւ հոգեմետ նյութերի անվանացանկը սահմանված է կառավարության 2018 թ. հունիսի 27-ի թիվ 707 որոշմամբ։ Փաստաթղթով սահմանված են ոչ միայն թմրամիջոցների եւ հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերի մանր, զգալի, խոշոր եւ առանձնապես խոշոր չափերը, խիստ ներգործող նյութերի ցանկն ու դրանց խոշոր չափերը, թունավոր նյութերի ցանկը, այլեւ թունավոր նյութեր պարունակող բույսերի ցանկը։
Օրինակ, թունավոր նյութեր պարունակող բույսերի ցանկում են երկնագույն լոտոսը (Nymphea caerulea տեսակի բույս), էֆեդրան (Ephedra L խմբի բույս), կատը (Catha տեսակի բույս), կոկան (Erythroxylon խմբի ցանկացած տեսակի բույս), կանեփը (Canabis խմբի բույս), Հավայան վարդը (Argyreia nervosa տեսակի բույս), Մեսկալին պարունակող կակտուսը (Lopohphora williamsii տեսակի բույս), ինչպես նաեւ մեսկալին պարունակող այլ կակտուսները, պսիլոցիբին եւ (կամ) պսիլոցին պարունակող ցանկացած տեսակի սնկերը, քնաբեր կակաչը (Papaver somniferum L. տեսակի բույս) եւ ափիոնի շարքի թմրալկալոիդներ պարունակող կակաչի մյուս տեսակները, եղեսպակ կանխագուշակողների (Salvia Divinorum տեսակի բույս) եւ միտրագինա գեղեցիկը (Mitragyna speciosa)։
Ինչ վերաբերում է թմրամիջոցների եւ հոգեմետ (հոգեներգործուն) նյութերի պրեկուրսորներին եւ դրանց խոշոր ու առանձնապես խոշոր չափերին։ Հետաքրքիր կլինի իմանալ, որ այս ցանկում են նաեւ ացետոնը (39-157 կգ-ն ներառյալ եւ 157 կգ-ից ավելին՝ խոշոր չափով), կալիումի պերմանգանատը (1.0-3.0 կգ-ն ներառյալ եւ 3.0 կգ-ից ավելին՝ խոշոր չափով), աղաթթուն (20.0-100.0 կգ-ն ներառյալ եւ 100.0 կգ-ից ավելին՝ խոշոր չափով): Տրված են նաեւ խիստ ներգործող նյութերի եւ թունավոր նյութերի ցանկերը, որոնց մանրամասն ծանոթանալով արդեն դեղորայք տեղափոխողն ու ստացողը հստակ կպատկերացնեն իրավիճակը։
