Արցախի Հանրապետությունում էներգետիկայի զարգացման համար կարեւոր նշանակություն ունի արեւային էներգիայի օգտագործումը: «Արցախի Հանրապետությունում անասնապահության զարգացման խթանման ծրագրի» շրջանակում մեծ ծավալի աշխատանքներ են կատարվել Մարտակերտի եւ Մարտունու շրաջանների Չլդրան, Աշան եւ Հաղորտի համայնքներում: Այստեղ անասնաֆերմաներում տեղադրվել են արեւային ֆոտովոլտային վահանակներ, որոնք հնարավորություն կտան արտադրելու էլեկտրական էներգիա եւ լուծելու էներգետիկ որոշ հարցեր:
2 ԿՎտ գումարային հզորությամբ արեւային վահանակները տարեկան կարող են արտադրել մինչեւ երեք հազար ԿՎտժ էլեկտրական էներգիա, որն այնքան անհրաժեշտ է տնտեսության զարգացման համար: «Shtigen Group»-ի տրամադրած 12 արեւային ջրատաքացուցիչների տեղադրումն Արցախում ավարտվեց: Ծրագիրը կյանքի կոչվեց «Արեւածագ Արցախում» նախագծի շրջանակում: «Արեւածագ Արցախում» նախագծի նպատակն է` արեւային էներգիան օգտագործելով Արցախում հաստատել էներգետիկ անկախություն:
«Արեւածագ Արցախում» նախագծի մեկնարկը տրվեց այս տարվա ապրիլին: «Shtigen Group»-ն արեւային ջրատաքացուցիչները տրամադրել եւ տեղադրել է անվճար: Արցախ են գործուղվել մասնագետներ: Շահառուների ցուցակը կազմվել է՝ առաջնահերթություն տալով արցախյան պատերազմներում զոհված, հաշմանդամություն ձեռք բերած անձանց ու բազմազավակ ընտանիքներին: Նրանք առաջիկա 20 տարում անվճար տաք ջուր կունենան:
Արցախի Խաչեն գյուղում տեղադրվել է 3 ԿՎտ հզորությամբ արեւային կայան: Այն հնարավորություն կտա տարեկան արտադրել մինչեւ 5 հազար ԿՎտժ էլեկտրաէներգիա եւ լուծել բազմաթիվ հարցեր: Խաչենը գյուղական համայնք է Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանում: Տեղաբաշխված է հանրապետության հյուսիսարեւելյան հատվածում: Ասկերան շրջկենտրոնից գտնվում է 21 կմ, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 26 կմ հեռավորության վրա: Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ եւ հողագործությամբ: 2010 թ. դրությամբ գյուղում ապրում էր 334 մարդ:
Անհրաժեշտ է զարգացնել հաջողությունը: Արեւային կայանների օգտագործումը ռազմավարական մեծ նշանակություն ունի Արցախի տնտեսության հետագա զարգացման գործում: Հնարավոր է գտնվեն գործարարներ կամ բարեգործական կազմակերպություններ, որոնք կարող են նպաստել հարցի արագընթաց տեմպերով զարգացմանը: Հարկ է նշել, որ մինչեւ 1920 թ. Արցախում առաջին էլեկտրակայանը եղել է Շուշի քաղաքի մոտ եւ ունեցել է 10 ԿՎտ հզորություն: Հիշեցնենք, որ 2023-ին լրանում է Ստեփանակերտ քաղաքի էներգետիկայի 100-ամյակը:
Ստեփան ՊԱՊԻԿՅԱՆ
Հայկական էներգետիկական ակադեմիայի հիմնադիր նախագահ, Ռուսաստանի բնագիտության ակադեմիայի պրոֆեսոր
