Գարունն այստեղ վաղուց իր իրավունքի մեջ է, տեր է բնությանը: Տիրոջ իր իրավունքով է այստեղ նաեւ հայ զինվորը, ով մեր տան շեմին է կանգնել վահանի պես ու իր կամքն է թելադրում թշնամուն: Հայոց երկրի հարավային սահմանում ենք՝ մարտական հենակետերում: Քաշաթաղի շրջանի Միջնավան քաղաքի բնակիչ է վաշտի հրամանատար, կապիտան Խաչիկ Ադամյանը, ով արդեն տարածքի տարիների պաշտպանն է: Խաչիկի հոր՝ Ալաշկերտի դպրոցի զինղեկ Ռոբերտ Ադամյանի, Քաշաթաղի շրջվարչակազմի ղեկավարի տեղակալ Արտուշ Մխիթարյանի եւ Կովսական քաղաքային համայնքի աշխատակազմի հաշվապահ Մեխակ Հայրապետյանի հետ (որպես կամավորներ՝ վերջերս նրանք նույնպես առաջնագծում էին) այստեղ ենք:
Մինչեւ հենակետ հասնելը՝ առաջնագծի ուղեկալում հանդիպեցի ՀՀ ԵԿՄ Ապարանի տարածքային բաժանմունքի նախագահ Մակիչ Վարդանյանին եւ նրա զինակից Գրիգոր Հակոբյանին: Տղաները նույնպես հենակետ պետք է հասնեին: Զրուցում ենք. մոտ մեկ ամիս է, ինչ ապարանցիների խմբով տարածքում են: Ծանոթանում եմ ուղեկալի հերթափոխի տղաների հետ: Տանկիստներ են. Հարություն Բեկթաշյանն Ալավերդիից է, 15 ամիս է, ինչ պաշտպանում է հայոց սահմանը: Ընկերը՝ կրտսեր սերժանտ, նշանառու Հրանտ Դավթյանը, Հաղարծին գյուղից է (2 ամսից զորացրվելու է): Ավագ մեխանիկ-վարորդ, եֆրեյտոր Արամ Բադալյանը Արարատից է, 10 ամսվա ծառայող է: Այս օրերին տղաները «երկաթյա նժույգով» կատարել են իրենց առաքելությունը: Համեստորեն են խոսում մարտական գործողությունների մասին: Եղավ թույլտվություն, եւ ապարանցիների մեքենայի ուղեկցությամբ շարժվեցինք դեպի մարտական հենակետ: Այստեղ ջրի բաքերի մոտ մի խումբ զինվորներ դիմավորում են մեզ: Արեգ Սարգսյանը ՀՀ Մարտունի քաղաքից է. դեռ մեկ տարուց ավելի պետք է ծառայի Հայոց բանակում: Գիտի իր անելիքը եւ կատարում է անտրտունջ: Մարտական ընկերը՝ Սուրիկ Բարսեղյանը, Արթիկի տարածքի Հայկասար գյուղից է: Նույն զորակոչից ընկերացել ու հարազատացել են: Այստեղից խրամուղին ձգվում է դեպի առաջնագիծ՝ մարտական հենակետ: Վաշտի հետախուզության պետ, ավագ-լեյտենանտ Արման Սարգսյանի ուղեկցությամբ հասնում ենք, ինչպես ասաց վաշտի հրամանատարը, «Ծառայողական ընտանիք», որտեղ ժամկետային զինծառայողներն ու կամավորականները միասին մեր երկրի անդորրն են ապահովում: Ծանոթանում ենք տարածքին. որոշ հատվածներում շատ մոտ է թշնամին, ինչն էլ ավելի զգոն ու աչալուրջ է դարձնում տղաներին: Բարձրացող կանաչ խոտը եւս խոչընդոտ է: Կամավորականները Հադրութի շրջանից են: Մարտական գործողություններն սկսվելու առաջին օրերից թիկունք են դիրքապահ զինվորներին: Աշոտ Գրիգորյանն ու Սարգիս Խաչատրյանն Ակնաղբյուր գյուղից են:
Կարմրակուճ գյուղի բնակիչ, ավագ սերժանտ, դասակի հրամանատար Տիգրան Դավթյանը, ավարտելով մարշալ Բաղրամյանի անվ. ուսումնական կենտրոնը, 14 տարի է, ինչ ծառայում է բանակում: Ունի 2 որդի եւ հավատացած է՝ զավակներն իր գործն են շարունակելու: Աշոտ Բադասյանը Մեծ Թաղեր գյուղից է, անցած դեկտեմբերին է զորացրվել, սակայն ապրիլյան դեպքերն ստիպեցին, որ հայրենիքի զինվորը նորից զենք վերցնի եւ բարձրանա մարտական հենակետ: Նորայր ու Նվեր Դանիելյան երկվորյակ եղբայրները 10 ամսվա ծառայողներ են, ունեն կրտսեր սերժանտի կոչում: Շատ են իրար նման, ու հաճախ հրամանատարները շփոթում են տղաներին: Ավագ-լեյտենանտ Արման Սարգսյանը պատմեց՝ մի անգամ հանձնարարություն է տվել Նվերին, եւ քիչ անց տեսել է՝ հենակետում է: Զայրացել է, որ հրամանը չի կատարվել, իսկ պարզվել է՝ դիմացը Նորայրն է (ժպտերես ներկայացել է որպես Նվերի եղբայր): Հրազդան քաղաքից է Արման Սարգսյանը, ով ավարտել է Վազգեն Սարգսյանի անվ. ռազմ. ինստիտուտը, ավարտելուց հետո ծառայել բանակում, սակայն առողջական խնդիրներ է ունեցել, զորացրվել է: Լինելով հոգով զինվոր՝ 2 ամիս է, ինչ նորից է անցել ծառայության եւ հետախույզի իր մասնագիտությամբ օժանդակում է վաշտի տղաներին:
Մեր՝ հենակետում անցկացրած ժամանակահատվածում թշնամին մի քանի անգամ կրակոցներ արձակեց: Զինվոր Վրեժ Դավթյանը, ում մնացել է ընդամենը 2 ամիս, որ վերադառնա հայրենի Խոր Վիրապ, ասաց՝ սովորական երեւույթ է, լինում է, որ ամբողջ օրն են այսպես անկանոն կրակում: Վերջապես զրուցեցինք վաշտի հրամանատարի հետ: Ավարտելով Միջնավանի միջնակարգ դպրոցի 8-րդ դասարանը՝ ընդունվել է Ստեփանակերտի Ք. Իվանյանի անվ. ռազմական վարժարան, այնուհետեւ ուսումը շարունակել Երեւանի Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում: Ավարտելուց հետո ծառայության է անցել Հայոց բանակում՝ սկզբում որպես դասակի հրամանատար, իսկ 1 տարուց ավելի վաշտի հրամանատար է: Այդ ընթացքում Խաչիկն ու իր վաշտը հայրենի սահմանը պաշտպանել են ու թույլ չեն տվել, որ թշնամին ոտնձգություն կատարի: Որպես օրինակելի զինվորական՝ արժանացել է պատվոգրերի, շնորհակալագրերի, «ԶՈՒ-20-ամյակ» հուշամեդալի, այլ պարգեւների: Այժմ ուսանում է Ստեփանակերտի «Մեսրոպ Մաշտոց» համալսարանի իրավագիտության բաժնի 5-րդ կուրսում: Գերազանցիկ ուսանողին անհանգստացնում է այն, որ առայժմ չի կարող մասնակցել ուսումնական գործընթացին, մտահոգ է՝ դիպլոմն ուշ կստանա: Այս տարվա ապրիլի սկզբին թշնամու կողմից ձեռնարկած աննախադեպ հարձակումը նույնպես տղաները դիմավորեցին արիությամբ: Համեստորեն է պատմում կատարած քաջագործությունների մասին:
-Մեր վրա դրված պարտականությունն ենք կատարել,- ասաց Խաչիկը:
Իմ հարցին՝ իսկ ո՞րն էր դա, հետեւյալն ասաց.
-Հենց սկզբից հայտնաբերել ենք թշնամու կրակային հենակետերը, որտեղից անցել էին հարձակման: Ճնշել ենք թշնամու առաջխաղացումը, ոչնչացրել շատերին: Փոխհամագործակցելով հրետանու հետ՝ տվել ենք թուրքերի տեղակայման տվյալները, ինչն էլ եղավ թշնամու գերեզմանը: Մեծ գործ արեցին մեր զինվորները, ովքեր առանց վախի, հոգեպես ամուր ու հաստատակամ՝ իրենց տեղում մնացին՝ ամուր պահելով մեր սահմանը:
Այժմ էլ հենակետի տղաները մշտապես հետեւում են թշնամու գործողություններին եւ հանգիստ վերահսկում իրենց վստահված տարածքը: Վաշտի հրամանատարը գոհ է նաեւ կամավորականներից, ովքեր մեկ ամսից ավելի է՝ թիկունք են իրենց. միասին ավելի հեշտ է ու ապահով: Անդրադառնալով պատերազմական գործողություններին՝ Խ. Ադամյանը նշեց, որ իր ու շատ-շատ զինվորականների ցանկությունն է, որ պատերազմներ չլինեն, ոչ մի հրամանատար չի ցանկանում, որ իր զինվորը, զինակիցը զոհվի, վիրավորվի: Սակայն, եթե կա երկրի պաշտպանության, անվտանգության, հայ մայրերի ու երեխաների անդորրը պահպանելու խնդիր, հենց հայ զինվորն է պարտավոր իրագործել դա, թեկուզ կյանքի գնով, օրեր, ամիսներ ու տարիներ խրամատներում հսկելով:
Օրը, որ ամպամած ու մառախլապատ էր, երեկոյանում էր, դառնում վտանգով հղի: Ինչպես ժողովուրդն է ասում. «Գայլն ամպ օրին է որսի դուրս գալիս»: Պետք է ավելի զգոն ու պատրաստ լինել: Նենգ է մեր թշնամին, միշտ գործում է գողի պես: Վաշտի հրամանատարը տալիս է հանձնարարականներ, եւ յուրաքանչյուր զինվոր գիտի իր անելիքը, ով որ դիտակետում է հսկելու: Տղաներին հրաժեշտ տալուց առաջ ընթրեցինք միասին: Խաչիկի ուղեկցությամբ խրամուղով հետ ենք վերադառնում: Վաշտի հրամանատարը ցույց է տալիս մի քարե կացարան ու խրամուղի, որտեղ սկզբում եղել է տվյալ հենակետը: Սակայն դիրքը ոչ հարմար լինելու պատճառով զոհ են ունեցել, ստիպված թշնամուն հետ են քշել ու ամրացել ավելի առաջ ու հարմար դիրքում: Մթին դուրս եկանք առաջնագծից. Խաչիկն ու մի զինվոր մեզ դարձյալ ուղեկցեցին որոշ հատված, որ չշփոթենք ճանապարհը:
Վերադառնում ենք ազատագրված մեր հայրենիքի մի հատվածով, որտեղից սկսվում է հայ ժողովրդի անվտանգությունը: Բարձր է Ռոբերտի տրամադրությունը. աչքով տեսավ որդու վաշտին վստահված հայրենի սահմանի անվտանգությունը: Ամբողջ ճանապարհին մտքով զինվորների հետ էի, զինվորներ, որոնք իրենց անձնազոհությամբ մեր անվտանգությունն են ապահովում, որոնք ապրիլի սկզբին զրոյի հասցրեցին թուրքի ու մեր ժողովրդին թշնամի այլ քաղաքական հզոր ուժերի ծրագիրը, զինվորներ, որոնք գիտեն, որ միայն իրենք են հայության ու հայոց հողի ապավեն-պաշտպանը:
