Հայրենիք-սփյուռք փոխհարաբերությունների ամրապնդման առաջնային գործոններից մեկը տասնամյակներ շարունակ եղել եւ այսօր էլ մնում է հայոց անկորնչելի գանձը՝ բազմադարյան մեր մշակույթը, այդ գանձն արարող-մշտանորոգ պահող արվեստագետները, գրի ու գրչության մարդիկ, ովքեր հաճախ են այցելում աշխարհի տարբեր երկրների հայահոծ հանգրվաններ, հանդիպումներ ունենում հայրենիքի անմեռ կարոտով ապրող մեր հայրենակիցների հետ, ձեռնարկում կամ մասնակցում ազգաշահ տարբեր միջոցառումների, նոր լիցքեր հաղորդում գաղթօջախներին:
Այս խորհուրդն ուներ մեր բարեկամ երկրի՝ Ֆրանսիայի Մարսել քաղաքի Սրբոց Թարգմանչաց մայր եկեղեցու «Սուրբ Սահակ-Մեսրոպ Մաշտոց» մշակույթի տան դահլիճում օրերս տեղի ունեցած միջոցառումը՝ «Հայոց պատմություն եւ պոեզիա» ծրագրի շրջանակներում: Այն սկսվեց Գրիգոր Նարեկացու փունջ-աղոթքների, հայ դասական բանաստեղծների լավագույն ստեղծագործությունների՝ Ջիվան Սարգսյանի տպավորիչ մատուցումով: Իսկ թե ինչ թեմայի շուրջ էր լինելու հայրենաբնակ ազգաշունչ գրող, արձակագիր, սքանչելի գրքերի հեղինակ Կարո Վարդանյանի բանախոսությունը՝ դրա ընտրությունը նա վերապահեց միջոցառման մասնակիցներին: Հետաքրքիր եղավ այդ ընտրությունը՝ սփյուռքի 1970-1980-ական թվականների զինյալ պայքարը. ասել է թե` սփյուռքահայերի ուշադրությունը տակավին սեւեռված է մնում Հայկական հարցի բարձրաձայնման առաքելությանը որդեգրված ԱՍԱԼԱ-ի՝ Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի անձնազոհ տղաների գործունեությանն անցյալ դարավերջին: Ներկաները հենց այդ ասպետների մասին գերադասեցին լսել վերստին, չնայած հոգեհարազատ էին նաեւ բանախոսելու պատրաստ մյուս երկու թեմաները նույնպես՝ Զորավար Անդրանիկի 1918 թվականի արշավանքը դեպի Նախիջեւան, Սյունիք եւ Արցախ եւ 78 տարեկանում ԱՍԱԼԱ-ի պայքարի կանթեղը վառած ծերունի ասպետի՝ Գուրգեն Յանիկյանի կյանքն ու գործունեությունը:
Աշխույժ, տաք մթնոլորտում անցած բանախոսությունը միջոցառման մասնակիցներին կլանել էր այնպես, որ մոռացել էին օրվա տարաժամ՝ կեսգիշեր լինելը: Հարցեր, հարցեր եւ երախտիքի արտահայտություն՝ ջերմ, անթաքույց հիացական վերաբերմունքի ակնհայտ դրսեւորումով: Առանձնակի տպավորիչ ու առիքնող էր Կոմիտաս վարդապետ Հովնանյանի՝ հայաստանցի հյուրերին ուղղված գնահատանքի խոսքը: Նվազ տպավորված չէին նաեւ մյուս արտահայտվողները՝ հյուրընկալ մշակույթի տան տնօրեն Ժան-Ժակ Բեդիկյանը, բանաստեղծ, թարգմանիչ Կարեն Խուրշուջյանը, միջոցառման կազմակերպիչներից տեր Գառնիկ քահանա Կարապետյանը, «Ինտերկապ» բարեգործական միության պատվավոր անդամ Վահան Դեգոյանը, նրա տիկին Սիմե Զենյանը, այլք:
Հանդիպման ավարտին «Ինտերկապի» նախագահ Նորայր Զուլոյանը շնորհակալություն հայտնեց միջոցառման կազմակերպիչներին՝ եկեղեցու հոգեւոր հովիվ տեր Արամ քահանա Ղազարյանին, մշակույթի տան ղեկավարությանն ու աշխատակիցներին: Նա «Երախտիքի գիր» հանձնեց Ժան-Ժակ Բեդիկյանին, միջոցառման մյուս աջակիցներին: Նվիրաբերեց Նարեկացու «Մատյան ողբերգության» հավերժախոս պոեմի՝ Ջիվան Սարգսյանի ընթերցմամբ ձայնագրության խտասալիկը եւ որ նույնքան փայփայելի է՝ հանդիպման գլխավոր բանախոսի՝ Կարո Վարդանյանի՝ տարիներ առաջ հրատարակած «Պայթյուններ Թուրքիայում եւ ոչ միայն…» մեծարժեք գիրքը՝ նվիրված ԱՍԱԼԱ-ի քաջազուններին, ովքեր իրենց կյանքի գնով ջանացին արթնացնել մեծ տերությունների ու մարդկության ընդարմացած խիղճը:
Նույն ծրագրի շրջանակներում հերթական միջոցառումը տեղի ունեցավ Ֆրանսիայի Աժեն քաղաքում, որը նախաձեռնել էր վանաձորցի Սերգեյ Սարգսյանը, իսկ կազմակերպիչները Աժենի «Փոքրիկ հայեր» հայկական կրթօջախի տնօրեն Սուսաննա Կիրակոսյանը եւ ուսուցչուհի Կարինե Խաչատրյանն էին: Հյուրընկալ ու հարմարավետ դահլիճը տրամադրել էր տնօրենի գործարար որդին՝ Արկադի Կիրակոսյանը՝ հոգալով նաեւ միջոցառման կազմակերպման եւ անցկացման անհրաժեշտ ծախսերը:
Տնօրենի բարիգալստյան խոսքից հետո կրթօջախի սաներն աղուհացով ողջունեցին հայրենիքից իրենց այցելած պատվարժան հյուրերին, այնուհետեւ հանդես եկան գրական-երաժշտական հայեցի ու գեղեցիկ կատարումներով: Ապա համակ ուշադրությամբ ունկնդրեցին Կարո Վարդանյանին, հմայվեցին Ջիվան Սարգսյանի ասմունքով, ստացան իրենց հետաքրքրող տարաբնույթ հարցերի պատասխանները: «Ինտերկապի» նախագահ Նորայր Զուլոյանը այստեղ նույնպես երախտիքի գրերի արժանացրեց հանդիպման ու միջոցառման կազմակերպիչներին՝ Սուսաննա եւ Արկադի Կիրակոսյաններին, Սերգեյ Սարգսյանին:
Կրթօջախի սաներից շատերի համար այդ հանդիպումը առավել հիշարժան էր դառնալու. այդ օրը մի խումբ երեխաներ ստացան իրենց ավարտական վկայականները…
