Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից Սյունիքի մարզի հատվածում սահմանը խախտելու եւ ՀՀ տարածք թափանցելու հետ կապված` Հայաստանը նախօրեին հայտարարել էր, որ պաշտոնապես դիմում է ՀԱՊԿ-ին: Սակայն պայմանագրի ոչ թե 4-րդ, այն է՝ պետության վրա հարձակման, այլ 2-րդ՝ հարձակման վտանգի ու սպառնալիքի հոդվածով: Միջազգային իրավունքի մասնագետ, ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության անդամ Տարոն Սիմոնյանը «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի հետ զրույցում նշեց, որ եթե 4-րդի դեպքում զինված աջակցություն պետք է լինի, ապա մյուս հոդվածով՝ պարզապես սկսում են խորհրդակցություններ տարածաշրջանային անվտանգության հետ կապված։ Անդրադառնալով այն հարցին, թե այդ դիմումից հետո ինչ գործողությունների կարող է դիմել ՀԱՊԿ-ը, զրուցակիցս նշեց, որ սկսվելու են խորհրդակցություններ, որից հետո կարող է կա՛մ ոչինչ տեղի չունենալ, կա՛մ էլ կարող է որոշակի ուժային գործողությունների ցուցադրություն կամ գործադրում լինի։ Ամեն ինչ կախված է հանգամանքների հետագա ընթացքից։
«Հայաստանի տարածքի նկատմամբ կատարված այս գործողությունը ոչ միայն ուժի սպառնալիքի, այլեւ ուժի կիրառման ակնհայտ դրսեւորում է։ Փաստացի ուժ է կիրառվել, որովհետեւ ՀՀ տարածք է մտել զինված ջոկատ։ Դա միջազգային իրավունքով հավասարեցվում է ուժի կիրառմանը, հետեւաբար, կարելի էր օգտագործել ոչ միայն ՀԱՊԿ-ի համապատասխան գործիքակազմը, այլեւ գրություն պետք է ուղարկվեր ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդ եւ տեղյակ պահվեր, որ մեր նկատմամբ ուժ է կիրառվել, եւ դեռ շարունակվում է այդ ուժի կիրառումը։ Հայաստանն իրավունք ունի ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածի համաձայն դիմել ինքնապաշտպանական գործողությունների, եթե բանակցություններն արդյունք չտան»,- ասաց մասնագետը՝ շեշտելով, որ խախտվել է մեր երկրի տարածքային ամբողջականության սկզբունքը։
Մինչ հայկական կողմը փորձում է խնդիրը լուծել դիվանագիտական ճանապարհով, ադրբեջանական կողմը շատ օպերատիվ կերպով ինժեներատեխնիկական աշխատանքներ իրականացնելու նպատակով համապատասխան տեխնիկա է կենտրոնացրել, եւ որոշակի գործընթացներ են ընթանում։ Սիմոնյանի խոսքերով` դա հուշում է, որ Ադրբեջանը մտադիր չէ բանակցությունների միջոցով զիջման գնալ եւ ամրապնդվում է այդ դիրքերում, իսկ բանակցությունների հետաձգումը չի բխում մեր շահերից։ Զրուցակիցս նման զարգացումների վտանգ տեսել էր դեռեւս ամիսներ առաջ, երբ Խորհրդային Միության վարչատարածքային բաժանման քարտեզներով սահմանն էր որոշվում. «Դրանք միջպետական քարտեզներ չեն, եւ դրանցով որեւէ գործողություն կատարելը բերելու էր այսօրվա զարգացումներին։ Այդ քարտեզները մեծ հաշվով, չունեն իրավական հիմք, հետեւաբար, դրանցով չէր կարելի պետական սահման գծել»։
Նկատենք, որ Արցախի կորստով հարվածի տակ դրվեցին մեր հայրենիքի մյուս հատվածները եւս, առաջին հերթին՝ Սյունիքն ու Գեղարքունիքը։ Սին դուրս եկան այն ակնկալիքները, թե Ադրբեջանը կբավարարվի եղածով։ Անցած տարվա պատերազմի նպատակը միայն Արցախի բռնազավթումը չէր, այլեւ Սյունիքի եւ, ինչու չէ, ամբողջ Հայաստանի։ Անդրադառնալով մեր այս դիտարկմանը` պատգամավորը նշեց, որ Ադրբեջանն ինքը չի ուզում այս տարածաշրջանում խաղաղություն, քանի դեռ չի զրկել մեզ մեր հարավային սահմաններից, այն է՝ Սյունիքից։ «Դեռեւս փետրվարին Արցախից գալուց հետո նշել, հայտարարել եմ, որ իրականության հետ աղերս չունեն այն հույսերը, թե պատերազմի ավարտից հետո սկսվելու է խաղաղության գործընթացը,- ասաց նա, ապա շարունակեց,- Հայաստանն առանց Արցախի կորցրել է իր ամբողջ անվտանգային համակարգը եւ դարձել է խոցելի։ Դրա համար ամբողջ ռեսուրսները պետք է ներդնենք արցախյան հիմնահարցը հայանպաստ լուծելու վրա, ոչ թե ընտրենք դրանից հրաժարվելու ճանապարհը։ Սա նուրբ հարց է, եւ իրավիճակն անհրաժեշտ է բազմակողմանի դիտարկել՝ աշխարհաքաղաքական, տարածաշրջանային եւ լոկալ մակարդակներում»։
Ադրբեջանի քայլերին արձագանքել են մի շարք պետությունների ղեկավարներ, քաղաքական, պետական գործիչներ։ Սիմոնյանի համոզմամբ` Ադրբեջանին զսպելու համար միջազգային ճնշումը շատ կարեւոր է, բայց միեւնույն ժամանակ միայն խոսքերը բավարար չեն. «Ադրբեջանը պետք է զգա, որ այդ խոսքերից հետո գործողություններ կարող են լինել, երբ դա չի լինում, բնականաբար, իրեն կպահի սանձարձակ պետության պես, ինչն էլ այսօր տեղի է ունենում։ Մյուս կողմից` որպեսզի խոսքից հետո գործողություն տեղի ունենա, հայկական իշխանությունները պետք է «ատամ ցույց տան» այս իրավիճակում։ Երբ մտնում են սուվերեն տարածք, ոչ թե բանակցությունների մեջ պետք է մտնես, որպեսզի հետ գնան, այլ՝ նախեւառաջ հակահարված պետք է տալ եւ միայն դրանից հետո սկսել բանակցային պրոցեսը»։
