Հայ-ադրբեջանական երկխոսության, մասնավորապես՝ սահմանագծման ու սահմանազատման եւ տարածաշրջանային հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման հարցերից, թերեւս, ամենատեղեկացված կողմը Ռուսաստանն է: Դա օբյեկտիվ պատճառ ունի՝ ՌԴ-ն նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ընդունման նախաձեռնողն ու ստորագրողն է, փաստաթուղթ, որում ամրագրված է վերոհիշյալ գործընթացների կատարումը:
Տարածաշրջանային հաղորդակցության ուղիների բացման խնդրի վերաբերյալ Ադրբեջանի առաջնորդ Ալիեւի՝ պարբերաբար արվող խնդրահարույց հայտարարություններին վերջ դրեց պաշտոնական այցով Հայաստանում գտնվող ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը: Բանակցությունների ողջ «խոհանոցին» քաջածանոթ ՌԴ ԱԳ նախարարը պարզ հայտարարեց, որ տարածաշրջանային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման գործընթացում միջանցքների գաղափար չկա. «Ինչպես գիտեք, երկաթգծային ուղին համաձայնեցված է։ Ներկայում ավարտվում է ավտոմոբիլային ուղու եւ այն ռեժիմի համաձայնեցումը, որը պետք է հաստատվի։ Այն պարզեցված է լինելու, բայց հաստատապես հիմնվելու է հայկական տարածքի ինքնիշխանության ճանաչման վրա, եւ որեւէ երկիմաստություն այստեղ լինել չի կարող։ Սրանք բաներ են, որ կապված են պրակտիկ գործողությունների հետ, որոնք կապված են տեւական ենթակառուցվածքի ստեղծման հետ, ուստի այստեղ ավելի լավ է տասը անգամ չափել՝ մինչ կտրելը։ Մեզ մոտ ընկալում կա, որ եւ՛ ադրբեջանական, եւ՛ հայկական գործընկերները ելնում են հենց այս մեկնակետից»:
Չնայած նա չբացեց «պարզեցված ռեժիմ» ձեւակերպումը, բայց միանշանակ է, որ այն Ալիեւի պատկերացրած միջանցքը չէ եւ միանշանակ տարբերվելու է Արցախի Հանրապետությունը Հայաստանին կապող Բերձորի միջանցքից: Դրանք իրավական եւ աշխարհաքաղաքական իմաստով տարբեր հարթություններում են: Բերձորի միջանցքը վերահսկում են ՌԴ խաղաղապահները, եւ այն 44-օրյա պատերազմում հրադադարի հաստատման հիմնական նախապայմաններից է եղել: Իսկ հաղորդակցությունների բացումը երկու երկրների հարաբերությունները հաստատելու համատեքստում է իրականացվելու՝ երկու երկրների ինքնիշխանության պահպանման հիմքի վրա:
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն էլ, հայտնելով, որ շատ հարցերում կողմերը ձեռք են բերել համաձայնություն, հայտարարել էր. «Բոլոր ճանապարհները, որոնք պետք է վերաբացվեն կամ բացվեն, մնալու են եւ գործելու են այն երկրների սուվերենության եւ իրավասությունների ներքո, որոնց տարածքով անցնում են: Հետեւաբար, միջանցքային տրամաբանությունը տեղ չունի, եւ սա ուզում եմ ընդգծել՝ համընդհանուր ընկալում է: Միեւնույն ժամանակ նաեւ առիթ ունեցա այսօր ասելու, որ կան նաեւ բազմաթիվ մանրամասներ, որոնցում դեռեւս կողմերը տարբեր պատկերացումներ ունեն, բայց աշխատանքները շարունակվում են, եւ ես կարծում եմ, որ կունենանք փոխադարձ ընդունելի լուծումներ այստեղ»:
Վերոնշյալ տարածաշրջանային հարցերը քննարկվեցին նաեւ երեկ ՀԱՊԿ երկրների ԱԳ նախարարների՝ նեղ եւ ընդլայնված կազմերով հանդիպումների ժամանակ: Քննարկվել են միջազգային եւ տարածաշրջանային անվտանգությանը, ՀԱՊԿ ճգնաժամային արագ արձագանքման մեխանիզմների ամրապնդմանը վերաբերող հարցեր, որոնք ուղղակիորեն առնչվում են Հարավային Կովկասին եւ հայ-ադրբեջանական հարաբերություններին, իսկ դրանց արդյունքները չեն կարող չհամընկնել ՀՀ եւ ՌԴ ԱԳ նախարարների հրապարակային հայտարարություններին:
Արարատ Միրզոյանն այդ հանդիպումներից հետո հայտնեց, որ քննարկվել են աշխարհում եւ տարածաշրջանում իրավիճակի զարգացման միտումները, անվտանգության հարցեր, անդրադարձ է եղել ՀԱՊԿ ճգնաժամային արձագանքման մեխանիզմների կատարելագործմանը, ինչը ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի նախագահության առաջնահերթությունն է։ «Հունվարին կազմակերպությունը ժամանակին արձագանքեց Ղազախստանի իրադարձություններին, սակայն դեռ բաց է մնում 2021 թ. մայիսին Հայաստանի ինքնիշխան տարածք ադրբեջանական զորքերի ներխուժման հետ կապված հարցը»,- ասել է նախարարը։ Նրա խոսքով՝ նիստերի արդյունքներով հաստատվել են ՀԱՊԿ նախարարների խորհրդի հայտարարությունը միջազգային անվտանգության հարցերի վերաբերյալ, խորհրդակցությունների պլանը, հաջորդ հանդիպման վայրն ու ժամը։
Այլ կերպ ասած՝ Հայաստանը քայլեր է անում ՀԱՊԿ ռազմաքաղաքական դաշինքի գործունեության արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ եւ տարածաշրջանային հիմնահարցերի լուծման գործում վերջինիս լիարժեք ներգրավելու համար, առավել եւս, որ այդ կառույցը ՀՀ անվտանգային համակարգի հիմնական բաղադրիչներից է:
