Միջազգային թիվ մեկ կառույցի՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրական բոլոր երեք նպատակներն էլ առնչվում են այն իրավիճակին, որում այսօր Արցախի Հանրապետության 120 հազար քաղաքացիներն են: Վերոնշյալ երեք կետում ասվում է.
«ՄԱԿ-ի նպատակներն են՝
-Պահպանել միջազգային խաղաղությունն ու անվտանգությունը եւ այդ նպատակով ձեռնարկել արդյունավետ հավաքական միջոցներ՝ կանխելու եւ վերացնելու խաղաղությանը սպառնացող վտանգները, ճնշելու ագրեսիայի ակտերը կամ խաղաղության այլ խախտումները:
-Ազգերի միջեւ բարեկամական հարաբերություններ զարգացնել՝ հիմնված ժողովուրդների հավասար իրավունքների եւ ինքնորոշման սկզբունքի հարգման վրա, ինչպես նաեւ ձեռնարկել այլ համապատասխան միջոցներ՝ ամրապնդելու համաշխարհային խաղաղությունը:
-Իրականացնել միջազգային համագործակցություն տնտեսական, սոցիալական, մշակութային ու հումանիտար բնույթի միջազգային խնդիրների լուծման եւ բոլորի համար մարդու իրավունքների, հիմնարար ազատությունների նկատմամբ հարգանքը խթանելու ու զարգացնելու համար՝ առանց ռասայի, սեռի, լեզվի կամ կրոնի խտրության»:
Նման առաքելություն ունեցող միջազգային կառույցը որեւէ կերպ չի արձագանքում այն հումանիտար աղետին, որում հայտնվել է իր հազարամյակների բնօրրանում ապրող փոքրաթիվ ժողովուրդը: Ոչ միայն գործնական քայլեր չեն արվել խնդրի կարգավորման համար, այլեւ գոնե հայտարարության մակարդակով միջոց չի կիրառվել, որով գոնե կդատապարտվեին ադրբեջանցիների անմարդկային քայլերն Արցախի բնակչության հանդեպ, մինչդեռ Բաքուն իր քայլերով խախտում է ՄԱԿ-ի կանոնադրության բոլոր երեք նպատակների պահանջները:
Առաջին կետի դրույթների համատեքստում Ադրբեջանի գործողությունները խաղաղությանը սպառնացող վտանգ են ներկայացնում, քանի որ հիմնովին խախտում են 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի պատերազմի դադարեցման եռակողմ հայտարարության հիմնարար պահանջները՝ Արցախի ժողովրդի անվտանգությանը չսպառնալը եւ արտաքին աշխարհի հետ նրա միակ ուղու անխափան գործելուն չխոչընդոտելը: Խախտելով հրադադարի պայմանագրի կետերը՝ Բաքուն պատերազմի վերսկսման լուրջ հայտ է ներկայացնում:
Երկրորդ կետի շրջանակներում՝ Արդրբեջանը բացահայտորեն նենգափոխում է իրողությունները եւ փորձում անտեսել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը՝ հայտարարելով, թե նույնիսկ ինքնավարության որեւէ ձեւ չի տեսնում Արցախի ժողովրդի համար, այն դեպքում, երբ Արցախի Հանրապետությունը միջազգայնորեն ընդունված ժամանակի բոլոր նորմերին համահունչ 30 տարուց ավելի ինքնորոշվել է Խորհրդային Միությունից, երբ Ադրբեջանը դեռ այդ Միության մեջ էր:
Իր երրորդ նպատակային կետով ՄԱԿ-ի հիմնական առաքելությունը հումանիտար խնդիրների եւ մարդու իրավունքների պաշտպանությունն է, իսկ այսօր Արցախի բնակչությունը կանգնած է հումանիտար աղետի առաջ: Ձմռան ցուրտ եղանակին կեղծ պատրվակով Ադրբեջանը փակել է Արցախի Հանրապետության միակ «կյանքի ուղին» եւ դրան զուգահեռ կասեցրել հիմնական ջեռուցման միջոց հանդիսացող գազի հոսքը դեպի Արցախ:
ՄԱԿ-ը երեք օրից ավելի հապաղում եւ աչք է փակում իր կանոնադրական խնդիրների ու նպատակների կոպիտ ոտնահարման աղաղակող փաստի առաջ՝ խուսափելով անգամ հայտարարությամբ դրան արձանագրելուց եւ գնահատականներ տալուց: Ճիշտ է, ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշն ավելի ուշ հայտնեց իր մտահոգությունը՝ կոչ անելով ապահովել միջանցքով տեղաշարժի ազատությունն ու անվտանգությունը, բայց դա ամենեւին էլ սպասված գնահատականը չէ: Նման պահվածքով ՄԱԿ-ի այսօրվա ղեկավարությունը լրջագույն հարված է հասցնում միջազգային այս գլխավոր կառույցի վարքին՝ հարցականի տակ դնելով նրա գործառնականությունն ընդհանրապես, մինչդեռ խոսքը համաշխարհային կարգը պահպանող կառույցի մասին է, որի հեղինակազրկումը կարող է աշխարհում քաոսի պատճառ դառնալ: Թերեւս, նման պահվածքը կարող է բացատրվել միայն միջազգային էներգետիկ ճգնաժամի պայմաններում ադրբեջանական էներգակիրների գործոնով, ինչը, ավելի պատկերավոր ձեւակերպմամբ, նշանակում է մարդու իրավունքների եւ հումանիտար սկզբունքների վաճառք… նավթի ու գազի դիմաց:
Այսօր հնչում են կարծիքներ, թե միջանցքի բացման ուղղությամբ ռուսական խաղաղապահ զորակազմը համարժեք գործողություններ չի իրականացնում: Մյուս կողմից էլ ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի այդ գործողություններն Արցախի ժողովրդին տեռորի ենթարկելուց բացի, ուղղված են հենց խաղաղապահ առաքելության դեմ: Նման իրավիճակում խաղաղապահների կոշտ գործողությունները կարող են շահարկվել որպես կողմնակալ պահվածք, հարցականի տակ կարող է դրվել նրա չեզոքությունը, բայց այստեղ խոսք չի գնում միջանցքը բացելու համար զենք կիրառելու մասին, այլ խաղաղապահները կարող են ցույցերը ցրելու սցենարով՝ ճնշման միջոցով Ադրբեջանի քաղաքացիական հագուստով հատուկ եւ ուժային կառույցների ներկայացուցիչներին դուրս մղել միջանցքից: Այստեղ պետք է նաեւ արձանագրել, որ գազատարի բացման խնդիրն արդեն խաղաղապահների լիազորությունների շրջանակներում չէ, այլ՝ հումանիտար եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության առաքելություններ իրականացնող միջազգային կառույցների:
Համաշխարհային պատկան կառույցների հանցավոր լռության պայմաններում Արցախի ժողովուրդը մնացել է միայնակ հումանիտար եւ ֆիզիկական վտանգների առաջ, իսկ միջանցքը բացելու եւ գազատարը միացնելու մասին բարեկամ երկրներից հնչող հորդորները գործնական ազդեցություն չեն ունենում Ադրբեջանի վրա: Վերջինս էլ ավելորդ անգամ փաստում է, որ Արցախը երբեք չի կարող լինել Ադրբեջանի հետ նույն պետության մեջ, եւ նրանց հարաբերությունները կարող են միայն զուգահեռ լինել:
Արմեն ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
