Հանրահայտ դասական արտահայտություն կա. «Գողն առաջինն է գոռում՝ բռնե՛ք գողին»: Մյունխենում կայացած «Շարժել սարերը. Անվտանգության կառուցումը Հարավային Կովկասում» խորագրով պանելային քննարկմանը Ադրբեջանի առաջնորդի ելույթը տրամագծորեն հակառակի մասին էր: Խաղաղության եւ կարգավորումների շուրջ լուծումներ առաջարկելու փոխարեն Ալիեւը փորձեց եվրոպական քննարկման այդ բարձր հարթակն օգտագործել կրոնական, միջէթնիկ ատելություն քարոզելու համար: Վերջինս սկսեց խոսել, ոչ ավել՝ ոչ պակաս, Արցախում մզկիթներ քանդելու մասին:
Արցախում հոգեւոր կոթողները ոչնչացնելու մասով Բաքվի առաջնորդն առաջինն է մեղադրանքներ հնչեցնում, որպեսզի համաշխարհային հանրության ուշադրությունը շեղի հայկական հոգեւոր, մշակութային կոթողների եղեռնից, որն իր երկրի զինված ուժերը սկսել էին դեռ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում եւ որն արդեն պետական հստակ ծրագրավորված ռելսերի վրա դրվեց զինադադարի հաստատման հաջորդ իսկ օրերին, երբ պայթեցնում էին Շուշիի Կանաչ ժամը եւ Արցախի բռնազավթված տարածքներում սկսում էին քանդել ու աղավաղել հայկական եկեղեցիները, պատմամշակութային կոթողները: Ալիեւն առաջինն է խոսում, որպեսզի նրան չհարցնեն, թե ինչպես են տասնամյակներով Խորհրդային Ադրբեջանի տարածքից ջնջվել հայկական պատմական հոգեւոր-մշակութային ժառանգության գոհարները, ինչպես էին «կոտորածի» ենթարկվում Ջուղայի խաչքարերը…
Որպեսզի աշխարհը չհարցնի, թե ինչ բարբարոսությամբ է զբաղված պաշտոնական Բաքուն, նրա առաջնորդն է շինծու մեղադրանքներ հնչեցնում: Առաջին արցախյան ազատամարտից հետո Արցախի գյուղերից մուսուլման բնակիչների հեռանալուց հետո այնտեղ առկա որոշ մզկիթներ 30 տարվա ընթացքում, առանց խնամքի մնալով, բնականաբար, պետք է ենթարկվեին եղանակային պայմանների ազդեցությանը եւ քայքայվեին: Դրան զուգահեռ Արցախի Հանրապետության իշխանություններն իրենց սուղ միջոցների հաշվին վերանորոգել էին Շուշիի մզկիթը՝ հաստատելով իրենց քաղաքակիրթ որակները եւ փաստելով, որ հոգեւոր կոթողը քաղաքակրթության ձեռքբերում է՝ անկախ նրանից, թե որ կրոնն է խորհրդանշում:
Ադրբեջանի ղեկավարի պահվածքի մյուս էական կողմն այն էր, որ նա խաղաղությանը եւ կայունությանը միտված այդ բարձր մակարդակով քննարկման տրամաբանությունը փորձեց տրամագծորեն շրջել՝ կրոնական եւ միջէթնիկ ատելության երանգ տալով իր ելույթին: Դրանով վերջինս մի կողմից աղավաղում էր արցախյան հակամարտության էությունը՝ այն ազգերի ինքնորոշման բուն էությունից տանելով միջպետական տարածքային վեճի դաշտ, մյուս կողմից փորձում էր քողարկել եւ արդարացնել այն պատերազմական հանցագործությունները, որոնք 44-օրյայի ընթացքում Արցախի ժողովրդի նկատմամբ իրականացրեց ադրբեջանական բանակը՝ իր գլխավոր հրամանատարի հետ միասին:
ՀՀ վարչապետը ստիպված էր արձանագրել, որ անթույլատրելի է հակամարտությանը տալ կրոնական բնույթ, այն իրականությանը չի համապատասխանում եւ շատ վտանգավոր է: Թերեւս, խորհրդանշական էր, որ այդ հայտարարությունները հնչեցին արցախյան ազատագրական շարժման մեկնարկի 35-ամյակի նախօրեին: 1988 թ. փետրվարի 20-ին Արցախի ժողովուրդն սկսեց իր ինքնորոշման պայքարը՝ հանդես գալով որպես ժամանակի խոշորագույն կայսրության՝ Խորհրդային Միությունում արհեստականորեն միավորված բոլոր սուբյեկտների իրավունքների մասին բարձրաձայնող: Արցախի ժողովուրդն այդ օրը դուրս եկավ պայքարի սեփական հողում ազատ ապրելու իրավունքի համար, որը ոտնահարվել էր 70 տարի առաջ, երբ բոլշեւիկյան իշխանությունները կամայականորեն եւ ենթակայական դրդապատճառներով Արցախը ներառեցին սոցիալիստական Ադրբեջանի կազմում: Տոտալիտար Խորհրդային Միությունում արցախցին առաջինը խոսեց իր իրավունքների, իր ճակատագիրն ինքնուրույն, ազատ տնօրինելու մասին եւ որպես պատասխան ստացավ Ադրբեջանի եւ դաշնակիցների հրահրած պատերազմներ: Ազատագրական պայքարում անմահացած նվիրյալների պատգամն այլեւս անշրջելի է դարձնում այդ պայքարը եւ պարտավորեցնում այն հասցնել իր տրամաբանական ավարտին:
Եվրոպական հարթակներից Ադրբեջանի նախագահի հնչեցրած կեղծիքը եւ իրականության խեղաթյուրման փորձերը չեն կարող իրական պատմություն խմբագրել, ինչպես այն չի հաջողվել երբեւէ: Մյուս կողմից էլ Բաքվի առաջնորդը եվրոպական հարթակն օգտագործեց ոչ թե խաղաղության եւ կարգավորման, այլ կրկին միջէթնիկ եւ միջկրոնական ատելություն քարոզելու համար: Քննարկման համար պատասխանատու եվրոպացի պաշտոնյաները պետք է այդ միտումից ենթադրություններ անեն, հակառակ դեպքում՝ ստացվում է, որ աջակցում են Ալիեւի թշնամանք տարածելու քաղաքականությանը: Դա իր ինքնորոշման ճանապարհը բռնած Արցախի ժողովրդին չի շեղի բուն նպատակից, բայց լուրջ հարված է համաշխարհային, մասնավորապես՝ Հին աշխարհամասի քաղաքակրթական առաջադեմ արժեքներին:
