Արցախում ադրբեջանական դիվերսիայից անցել է արդեն մի քանի օր, իսկ միջազգային հանրությունից ձայն-ծպտուն չկա: Տարբեր կառույցներ, հեռու կամ մոտիկ հարեւան, արեւելյան կամ արեւմտյան, հյուսիսային կամ հարավային գործընկեր լռելյայն կամ, ինչպես սիրում են ասել, լավագույն դեպքում ուշադրությամբ հետեւում են իրադարձություններին: Սակայն այս անգամ կարծես թե ընդամենը հետեւում են, որովհետեւ չկան անգամ այդ «ուշադրությանը» հաջորդող երկկողմանի «մտահոգությունները» եւ «հորդորները», որոնք, բնականաբար, ուղղված են Հայաստանին ու Ադրբեջանին: Չնայած հերթական անգամ հարց է ծագելու, թե, օրինակ, այս պարագայում ինչ կապ ունի Հայաստանը, երբ հարցը վերաբերում է Արցախին ու Ադրբեջանին, իսկ դատապարտվողը պետք է լինի ադրբեջանական կողմը:
Ինչեւէ, այդ՝ անգամ դատարկ մտահոգությունների բացակայության ֆոնին Արցախի համար ավելի հրատապ է դառնում «անջատում՝ հանուն փրկության» բանաձեւը, ընդունի դա Ադրբեջանը, թե չընդունի, ընդունի դա միջազգային հանրությունը, թե չընդունի, ընդունելի լինի դա որեւէ մեկի համար, թե ընդունելի չլինի…
Եթե Արցախում «անջատում՝ հանուն փրկության»-ը հենց փրկության, ընդ որում՝ նախ եւ առաջ ֆիզիկական փրկության միակ ճանապարհն է, Ադրբեջանի պարագայում անջատում ասվածը բոլորովին այլ ընկալում ունի: Ի պատասխան Արցախի որդեգրած եւ միջազգայնորեն ընդունված՝ հանուն փրկության անջատումի, Ադրբեջանը բառացիորեն անջատում է Արցախի գազամատակարարումը, անջատում է էներգամատակարարումը, անջատում է հաղորդակցության միակ ուղին՝ Արցախը Հայաստանին կապող Լաչինի միջանցքը: Իսկ վերջին (վերջին՝ զուտ ժամանակային իմաստով, քանի որ ինչպես կարմիր կովը կաշին չի փոխի, այնպես էլ Ադրբեջանը չի հրաժարվի ուժի, այդ թվում, դիվերսիաների միջոցով հակամարտությունը կարգավորելու մտադրությունից) դիվերսիայի փաստը վերստին ապացուցում է, որ Ադրբեջանը փորձում է անջատել նաեւ Արցախի անվտանգությունը: Սա այն քաղաքականությունն է, որ Ադրբեջանը վարում է ինչպես բացահայտ, այնպես էլ քողարկված ձեւով: Սա այն ասելիքն է, որն Ադրբեջանն ունի Արցախի ժողովրդին, ազգությամբ հայ բնակչությանը, ովքեր մտադրություն անգամ չունեն լքել իրենց պատմական հայրենիքը՝ հողը, տունը, պատմությունը, մշակույթը…
Թե քանի բանագնաց է այցելել Բաքու եւ Երեւան, թիվը կարեւոր չէ, ինչպես կարեւոր չէ այն, թե էլի քանիսը կայցելեն ու ինչ գոհունակություն կհայտնեն, որովհետեւ այդ այցերից կամ գոհունակությունից ոչինչ չի փոխվում, համենայն դեպս, դեպի լավը չի փոխվում: Երբ այդ այցերը կատարվեն Արցախ, եւ որեւէ բանագնաց կամ միջնորդ իր աչքով փորձի տեսնել այն, ինչի մասին խոսում է, «մտահոգվում է», «դատապարտում է», «հորդորում է» կամ նման այլ դատարկաբանությամբ է զբաղվում, գուցե եւ հասկանա, որ մի անգամ տեսնելը հազար անգամ լսելուց լավ է: Թե չէ տպավորություն է, որ միջազգային որեւէ հարթակում կամ կառույցում նստած՝ Արցախի հակամարտության, Արցախի մասին խոսում են այնպես, ինչպես խոսում են կամ կխոսեին Մարսի մասին: Նրանք ինչպես Մարսը, այնպես էլ Արցախը չեն տեսել: Բայց ի տարբերություն Մարսի, որտեղ մարսագնաց կամ արշավախումբ է ուղարկվում կամ պատրաստվում են ուղարկել, Արցախ ոչ մարսագնաց է գործուղվում, ոչ էլ արշավախումբ: Մինչդեռ, ի տարբերություն Մարսի, Արցախում կյանք հաստատ եղել է, կա ու լինելու է…
Գագիկ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
