Արդեն շուրջ 50 օր Արցախն ապրում է Ադրբեջանի կողմից շրջափակման պայմաններում, սակայն մերօրյա պատմության մեջ սա թուրքական աշխարհի կողմից հայկական աշխարհի շրջափակման առաջին դեպքը չէ: Երբ 1993 թ. Արցախի ինքնապաշտպանական ուժերն ազատագրեցին եւ վերահսկողության տակ վերցրեցին Քարվաճառը, Թուրքիայի կառավարությունը հատուկ որոշմամբ փակեց Հայաստանի հետ սահմանը:
Այս տարի լրանում է Թուրքիայի կողմից Հայաստանի շրջափակման 30-ամյակը: Երեք տասնամյակ Թուրքիան, ի հեճուկս միջազգային իրավունքի եւ բարոյական ու մարդասիրական նորմերի, ոտնահարելով դրանք, փակ է պահում Հայաստանի Հանրապետության հետ սահմանը: Հաշվի առնելով, որ Թուրքիան բոլոր իրավիճակներում եղել ու մնում է Ադրբեջանի գլխավոր խորհրդատուն ու ստնտուն, Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքի շրջափակման պարագայում նույնպես այդ երկիրը «դաստիարակչական» իր գործն է անում փոքր եղբոր հանդեպ: Բնականաբար, դա չի բարձրաձայնվում կամ առայժմ չի բացահայտվում: Արցախյան երկրորդ պատերազմի մեկնարկին նույնպես Թուրքիան թվացյալ աննկատ էր, բայց շատ կարճ ժամանակ անց միանգամից բացահայտեց իր ցցուն մասնակցությունն ու ղեկավար դերը:
Շրջափակումը կառավարելու թուրքական «հետքը» զգացվում է նաեւ այսպես կոչված հումանիստական քայլերի պարագայում: Երբեմն հնարավորություն է լինում հումանիտար բեռի չնչին քանակություն տեղափոխել Արցախ Կարմիր խաչի կամ խաղաղապահների միջնորդությամբ, ինչն Ադրբեջանը եւ նրա օտարերկրյա լոբբիստները թմբկահարում են միջազգային հանրության համար, այդ թվում եւ՝ օրեր առաջ Հաագայի դատարանում: Հայաստանի շրջափակման երեք տասնամյակների ընթացքում Թուրքիան եւս ունի նման գործելաոճի փորձ՝ բարդ իրավիճակներում երեւալ հումանիստական լույսի ներքո, թեպետ դրանք առավելապես դրսեւորվում են հայտարարությունների, այն էլ՝ ոչ անկեղծ հայտարարությունների ձեւով:
Արցախի շրջափակման մարաթոնի ֆոնին ի՞նչ սպասել Ադրբեջանից, որի կառավարման թելերը ձգվում են Թուրքիա: Սահմանը փակ պահելու թուրքական դասը լավ սերտել է նաեւ Ադրբեջանը: Որքան անատամ լինի միջազգային հանրության արձագանքը, այնքան երկար կշարունակվեն Արցախի եւ Հայաստանի շրջափակումները: Ադրբեջանի կողմից Արցախի շրջափակումը, հաշվի առնելով այնտեղ ստեղծված բացառիկ հումանիտար ճգնաժամը, չի կարող «ծածկել» Թուրքիայի կողմից Հայաստանի շարունակվող շրջափակման փաստը: Ընդհակառակը, այն եւս մեկ առիթ է, ցավալի առիթ՝ հիշեցնելու միջազգային հանրությանը՝ Հաագայի դատարանում եւ նրա պատերից դուրս, որ 30 տարի շարունակվում է կրկին թյուրքալեզու մի երկրի կողմից մեկ այլ երկրի՝ հայկական պետության՝ Հայաստանի շրջափակումը:
Իսկ Թուրքիայի կողմից հնչող հայտարարություններն ու կատարվող մանր-մունր, էական արդյունք չտվող քայլերը ոչինչ են Հայաստանի հանդեպ գերիշխող դիրք ունենալու նրա անթաքույց մտադրությունների, հայ-թուրքական սահմանին իրականացվող կամ նախատեսվող զորավարժությունների եւ, իհարկե, Ադրբեջանի հակահայկական գործողություններին ռազմական, քաղաքական ու տնտեսական աջակցության համեմատ:
Գագիկ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
