Գրականագետ Լաուրա Մուրադյանը, ով 19-20-րդ դարերի եւ մեր օրերի հայ գրականության լավագույն գիտակներից է, բոլորովին վերջերս հրատարակել է իր ընտրությամբ կատարված վերջին տարիների հրապարակումների ժողովածուն: Դրանց մեջ կան եւ՛ ուսումնասիրություններ, եւ՛ առանձին հոդվածներ՝ նվիրված արեւմտահայ, արեւելահայ գրականություններին, թատրոնին, կինոյին, ուսումնական խնդիրներին:
Ժողովածուի ընթերցումը բացահայտում է կարեւոր մի իրողություն. գրաքննադատը ընտրել է իր այն գործերը, որոնցում հնչում են իր նոր մեկնությունները՝ հարստացնելով քննվող հեղինակի կամ նկարագրվող երեւույթի մասին եղած հետազոտությունները: Սա շահեկան ձեռնարկ է, որը ներկայացնում է մի կողմից Մուրադյանի ստեղծագործական ձեռքբերումները, մյուս կողմից հայ գրականագիտական ու գրաքննադատական մտքի օրինակելի մակարդակի բացահայտ առկայությունը: Ժողովածուն բաղկացած է երկու մասից: Առաջին մասը կոչվում է «Դրվագներ հայ նոր գրականության եւ քննադատության պատմության»: Այդ հատվածում զետեղված են ուսումնասիրություններ Վրթանես Փափազյանի, Արփիար Արփիարյանի, Սրբուհի Տյուսաբի, Ռափայել Պատկանյանի, Արտաշես Հարությունյանի, Արսեն Տերտերյանի եւ Ավետիք Արասխանյանի վերաբերյալ: Այս հատվածում քննվում է նաեւ «Մուրճի» գրաքննադատական միտքը:
Բոլոր թվարկված հեղինակների վերաբերյալ տարբեր տարիների գրվել են գրականագիտական, գրաքննադատական գրքեր եւ հոդվածներ: Հենց ինքը՝ Մուրադյանը, երկար տարիներ աշխատելով «Արփիար Արփիարյան. կյանքը եւ գործը» թեմայի վրա, 2002-ին հրատարակեց համանուն մեծարժեք մենագրություն, որով եւ պաշտպանեց դոկտորական ատենախոսություն: Մուրադյանի բոլոր հոդվածներն ու ուսումնասիրություններն ունեն իրենց հրատարակման թվականները:
2005-ին է գրվել «Ռափայել Պատկանյանը վիպագիր» ուսումնասիրությունը: Նուրբ դիտողականությամբ եւ հմտությամբ են ներկայացված Պատկանյանի երեք վեպերը՝ «Ես նշանած էի», «Փառասերը», «Տիկին եւ նաժիշտ»: Բոլոր երեք վեպերում առկա է Պատկանյանի քնարերգության հիմնական ասելիքը՝ հայրենիքը եւ ազգայինը մոռանալն աններելի է:
1997-ին է գրված «Արսեն Տերտերյան» ուսումնասիրությունը, սակայն իրականում երկարատեւ հետազոտության արդյունք է: Տերտերյանն իր գրական հայացքներում փորձում էր հակադրվել քննադատական ավանդական ուղղություններին եւ շեշտադրում էր գրողների ու տիեզերքի կապը, որը նրա գրականագիտական հայացքներին հաղորդում էր փիլիսոփայական ուղղվածություն: Այս իրողությունը դիտարկվել է Մուրադյանի ուսումնասիրության մեջ: Ուշագրավ է այդ իրողությունը հաստատող մեջբերումը. «Հենց բնության եւ տիեզերքի այդ մարդկայնորեն, գերազանցաբար մարդկայնորեն ըմբռնման ու ապրումի մեջ է թաղված քնարերգական հույզերի աղբյուրը» (էջ 246): Վահան Տերյան, Միքայել Նալբանդյան, Հովհաննես Թումանյան, Հովհաննես Հովհաննիսյան, Նար-Դոս, Ավետիք Արասխանյան՝ ահա այս հեղինակների գրվածքներն արժանացել են Տերտերյանի գնահատականներին:
Տաղանդավոր է «Րաֆֆի եւ Արփիար Արփիարյան» խորագիրը կրող հոդվածը: Կարեւոր է, որ հենց հոդվածի սկզբում քաղվածք ունի Ա. Ավթանդիլյանից, որում շեշտվում է, թե Րաֆֆին շրջել է թուրքահայերի մեջ, որպեսզի սեփական աչքով տեսնի հայերի զրկանքները եւ նրանց նկատմամբ իրականացված սրտակեղեք բռնությունները: Վիպասանը նույնիսկ ծրագրել էր գնալ Կ. Պոլիս եւ Արեւմտահայաստանի շատ վայրեր, սակայն նյութական միջոցների պատճառով չի կարողացել իրականացնել իր ծրագրերը: Մուրադյանը գրում է. «Գրողի «մեծ փափագը» այդպես էլ մնում է չիրականացված, սակայն նրա ստեղծագործության հզոր արձագանքները հասնում են արեւմտահայությանը, շարժում մտքերը, հուզում հոգիները, որին եւ ձգտում էր հայրենասեր գրողը» (էջ 366):
Րաֆֆին իր գործունեությամբ ու ստեղծագործությամբ բարերար ազդեցություն է թողել Արփիարյանի գրող ձեւավորման իրողության վրա: Արփիարյանն իրավացիորեն նշել է Րաֆֆու ստեղծագործության վրա ռուս գրականության թողած բարերար ազդեցությունը: «Րաֆֆին եւ հայ վիպասանությունը» հոդվածում Արփիարյանն իրավացիորեն բացատրում է, թե ինչպես է Րաֆֆին իր ստեղծագործությամբ ներգործել հայ ազգի վրա: Տպավորիչ է հատկապես Արփիարյանի՝ Րաֆֆու բնակարանի նկարագիրը: Մուրադյանը հրաշալի է բացատրում Արփիարյան գրաքննադատի բացառիկ ճշգրիտ գնահատականները՝ տրված Րաֆֆու ստեղծագործությանը. «Րաֆֆու գաղափարների կենսագործող ուժը Արփիարյանը վավերացրել է նաեւ իր գեղարվեստական գործերում» (էջ 377):
Թարմաշունչ է «Սասունցի Դավիթ» էպոսի թատերգական եւ բեմական կերպավորումները» վերնագրով հոդվածը: Հայրենասիրական լիցքերով է գրված «Խաչիկ Դաշտենց-100, Խ. Դաշտենց «Ռանչպարների կանչը» հոդվածը՝ գրված 1982-ին: Այս հարուստ ժողովածուն ավարտվում է «Հայկական կինոմտքի դիմապատկերը մեկ գրքում» հոդվածով, որը գրվել է 2016 թ.: Գրքում ուշագրավ գնահատական է տրված Հենրիկ Մալյանի «Կտոր մը երկինք» ֆիլմին, որի գրախոսող Խաչատուր Ավագյանը տվել է չհնացող գնահատական: Հոդվածում անդրադարձներ կան կինոգետներ Սաբիր Ռիզաեւի, Վադիմ Մելիքսեթյանի, Սուրեն Հասմիկյանի՝ հայ կինոյի լավագույն ձեռքբերումներին նվիրված ուսումնասիրություններին: Իրավացիորեն բարձր է գնահատված Սվետլանա Գուլյանի «Հայերը համաշխարհային կինոյում» ռուսերենով տպագրված ուսումնասիրությունը: Դրանում ներկայացված են համաշխարհային կինոյի այնպիսի նշանավոր հայազգի դեմքեր, ինչպիսիք են Ռուբեն Մամուլյանը, Անրի Վեռնոյը, Եժի Կավալերովիչը, Ատոմ Էգոյանը, Շառլ Ազնավուրը, Կարեն Շահնազարովը: Բնականաբար, հոդվածում ըստ արժանվույն ներկայացված են նաեւ այնպիսի նշանավոր կինոբեմադրիչներ, ինչպիսիք են Փարաջանովն ու Փելեշյանը:
Լաուրա Մուրադյանի գիրքը լիովին հանձնարարելի է հումանիտար բաժիններում սովորող ուսանողությանը: Համոզված հավաստիացնում ենք, որ հեղինակի «Երկու խոսքում» ասվածը կիրականանա. «Կցանկանայի հուսալ, որ գրքում զետեղված նյութերը մեկնակետ կարող են դառնալ գրականագիտական նոր հետազոտությունների համար, ինչպես նաեւ օգտաշատ լինել ուսուցման գործընթացներում» (էջ 5-7):
