Վանաձորի կենտրոնական հատվածում՝ Թումանյանի անվան հրապարակում ճարտարապետական ուրույն տեսքով առանձնանում է մի շենք, որին կառուցված օրից (1974 թ.) վերապահված էր հյուրընկալելու մշակութային այնպիսի կարեւոր օջախ, որպիսին գեղանկարիչ Կառլոս Աբովյանի անունը կրող կերպարվեստի թանգարանն է: Այսօր այստեղ պահպանվում է գեղանկարչական, գրաֆիկական, քանդակագործական, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի մոտ 1900 նմուշ:
Հիշարժան շատ օրեր է տեսել թանգարանը, դժվարին օրեր էլ քիչ չի ունեցել: Պաշտոնավարման ղեկն առաջին անգամ վստահվեց այս անգամ գեղեցիկ սեռի ներկայացուցչի՝ փոխտնօրեն Հայկուհի Ավագյանին, ով մշակույթի այս օջախում աշխատում էր 10 տարուց ավելի: Նշանակումից հետո մեկ անգամ էլ թանգարանի խնդիրները ներկայացվեցին համայնքապետարան: Ընդառաջեցին: Սուբվենցիոն ծրագրով սկսվեցին համալիր վերանորոգման աշխատանքներ, որոնց ընթացքում ամբողջությամբ նորացվեց շենքի ապակեպատ ճակատը, փոխվեց հատակի ծածկը, տեղադրվեց ջեռուցման առանձին համակարգ, որը թեպետ բավարար չափով չի տաքացնում եռահարկ շենքը, սակայն բավարար է արդեն ձմեռային ամիսներին եւս միջոցառումներ կազմակերպելու համար: Ստեղծվել են դասընթացների, սեմինարների, բաց դասերի ու լսումների հատուկ կահավորանքով լսարաններ: Երրորդ հարկում առանձին սենյակներով առանձնացված են թանգարանի բաժինները:
Հիմնադրման օրերից թանգարանն ակտիվ գործունեություն է ծավալել ինչպես գիտալուսավորական, այնպես էլ մշակութային ու կրթական բնագավառներում` սպասարկելով տարեկան ավելի քան 3500 այցելուի: Տնօրեն նշանակվելու տարին սկսվեց կազմակերպական աշխատանքներով. պլանավորվեցին առաջիկա անելիքները, սակայն մարտից թանգարանի գործունեությունը, ինչպես շատ այլ կազմակերպությունների, կանգնեցվեց համավարակի պատճառով: Նույն՝ 2020 թ. սեպտեմբերից արդեն հայտնի իրադարձությունների պատճառով Վանաձորի համայնքապետարանի ու թանգարանի նախաձեռնությամբ թանգարանում կազմակերպվեց արագ օգնության կենտրոն՝ արցախցի ընտանիքներին օժանդակություն ցուցաբերելու նպատակով: Ակտիվություն են դրսեւորել նաեւ համավարակային սահմանափակ գործունեության պայմաններում. գործել են առցանց (ցուցահանդես, դասախոսություններ, ճանաչողական զեկույցներ): Այդ ամենի արդյունքում 2020 թ. ԻԿՕՄ Հայաստանի ազգային կոմիտեի կողմից ճանաչվեց լավագույն ակտիվություն դրսեւորած մարզային թանգարաններից մեկը: Մասնակցել ու շարունակում են մասնակցել նաեւ առցանց թրեյնինգների ու քննարկումների:
Համագործակցության սկիզբ դրվեց Գեղարվեստի ակադեմիայի Գյումրու մասնաճյուղի հետ. Վանաձորում ցուցադրվեցին գյումրեցի ուսանողների աշխատանքները: Համագործակցության շարունակականությունը կապահովվի նաեւ լոռեցիների փոխադարձ ցուցադրությամբ: 2021 թ. նշանավորվեց նաեւ 2 նոր ցուցադրություններով. ժամանակակից արվեստի թանգարանի հետ ցուցադրվեցին Գառզուի ու Ժանսեմի գործերից, մյուսը մեր համաքաղաքացի, անվանի տառաստեղծ Էդիկ Ղաբուզյանի տառատեսակների ցուցադրությունն էր:
Միայն անցյալ տարի բացվել է 9 ցուցահանդես, մասնակցություն են ունեցել միջազգային երկու տոնակատարության: Կազմակերպվել են երկու նոր կրթական ծրագրեր ու դասախոսություն՝ ընդգրկելով 90-ից ավելի մասնակիցների: Թանգարանում գործում են գիտական, ֆոնդային-հաշվառման ու պահպանության բաժիններ, վերականգնման արվեստանոց, հուշանվերների տաղավար, կինոդահլիճ, գրադարան: Վանաձորի կերպարվեստի թանգարանն ակտիվորեն մասնակցում է միջազգային ակցիաների. «Թանգարանների գիշեր», «Եվրոպական ժառանգության օրեր», «Եվրոպայի օրեր» կրթական ծրագրերն իրենց հետաքրքրությամբ ու առաջարկվող նյութերով ապահովում են մասնակիցների լայն լսարան՝ առանց տարիքային սահմանափակումների: Կազմակերպվում են Վանաձորի նկարիչների, հանրապետությունում ու նրանից դուրս ճանաչում գտած շատ ու շատ այլ արվեստագետների անհատական ու խմբային ցուցահանդեսներ, տարաբնույթ այլ միջոցառումներ, ցուցադրություններ, գրքի շնորհանդեսներ, մոնոներկայացումներ, համերգներ եւ այլն։
Գիտական աշխատանքի արդյունքում թանգարանում առկա է հոդվածների, թարգմանությունների, ֆիլմերի հարուստ արխիվային նյութ, որը հասանելի է բոլոր այցելուներին։ Թանգարանում իրականացվում են անվճար էքսկուրսիաներ՝ մարզի դպրոցականների, ինչպես նաեւ ուսանողության շրջանում մշակութային անհրաժեշտ մակարդակ ապահովելու նպատակով։ Առանձին գնումների ու առավելապես նվիրատվությունների շնորհիվ թանգարանի ֆոնդը հարստանում է նաեւ ժամանակակից կերպարվեստի ստեղծագործություններով։
Գագիկ ԱՆՏՈՆՅԱՆ
Լոռի
