Կենսագազը ստացվում է կենսազանգվածի ջրածնային կամ մեթանային խմորումից: Կենսազանգվածի մեթանային տարրալուծումը տեղի է ունենում երեք տեսակ բակտերիաների ներգործությամբ: Սննդի շղթայում հաջորդող բակտերիաները սնվում են նախորդների կենսագործունեության արգասիքներով:
Կենսագազ կարելի է արտադրել հատուկ աճեցված էներգետիկ մշակաբույսերից, օրինակ՝ սիլոսային եգիպտացորենից եւ սիլֆիից, ինչպես նաեւ ջրիմուռներից: Գազի ելքը կախված է չոր նյութի պարունակությունից եւ օգտագործվող հումքի տեսակից: Վերամշակված գոմաղբը եւ այլ թափոններ գյուղատնտեսությունում փոխարինվում ենորպես պարարտանյութ: Սա թույլատրում է նվազեցնել քիմիական պարարտանյութերի կիրառությունը, կրճատվում է ստորգետնյա ջրերի ծանրաբեռնվածությունը:
1981-2006 թթ. Հնդկաստանում տեղակայված էին 3.8 մլն փոքր կենսագազային կայաններ: Նեպալում գոյություն ունի կենսագազային էներգետիկայի զարգացման աջակցության ծրագիր, որի շնորհիվ գյուղական վայրերում 2009 թ. վերջին ստեղծվել էին 200 հազար փոքր կենսագազային կայաններ:
Հայաստանում կենսագազի արդյունավետ օգտագործման համար անհրաժեշտ է ստեղծել իրավական դաշտ: Կենսագազի օգտագործումը կխնայի վառելիքի եւ էներգիայի պաշարները, կնվազեցնի թունավոր նյութերի արտանետումները մթնոլորտ, ինչը կբերի ոչ միայն տնտեսական, այլեւ բնապահպանական օգուտներ: Հայաստանում նույնիսկ կենսագազի զարգացման օպտիմալ խթանիչ քաղաքականության դեպքում երկար տարիներ այն չի կարող դառնալ էներգիայի կարիքների հիմնական աղբյուրը: Այն ի վիճակի է բավարարել որոշ մասի, եւ դրա զարգացումը կստեղծի արդյունաբերության եւ ծառայությունների նոր ոլորտներ, կխթանի երկրում գիտական նոր ուղղությունների զարգացումը:
Հայաստանում կենսագազի տեխնոլոգիայի զարգացումը գյուղացիական տնտեսություններում, թռչնաֆաբրիկաներում, ֆերմերային տնտեսություններում նպաստում է առանց թափոնների արտադրությանը:
Ստեփան ՊԱՊԻԿՅԱՆ
