Սուրեն Վահունին՝ բանաստեղծը, երգիծաբանը, թարգմանիչը

…1983 թ. մարտի 25-ին Երեւանում իր երկրային կյանքն ավարտեց նախորդ քսան տարիներին Ավետիք Իսահակյանի անվան գրադարնի կոլեկտիվը ղեկավարած Սուրեն Վահունին (Սուրեն Վահանի Խաչիկյան): Գրական անվան (հայրանվան առաջին մասը կցված է հայկական ազգանվան ունի վերջավորությանը) կնքահայրը եղել է Եղիշե Չարենցը:

Անցնելով շուրջ կեսդարյա ստեղծագործական ճանապարհ՝ Սուրեն Վահունին թողել է քնարական բազմաթիվ բանաստեղծություններ, բալլադներ, երգիծական պատմվածքներ ու ֆելիետոններ, հրապարակախոսական, քննադատական հոդվածներ եւ համաշխարհային գրականության դասականների երկերի բարձրարվեստ թարգմանություններ: Ծնվել է 1910 թ. դեկտեմբերի 12-ին Փաշալու (այժմ՝ Զառիթափ, Վայոց ձորի մարզ) գյուղում: Մանկությունն անցկացրել է Ջուլֆա քաղաքում: 1918 թ. տեղափոխվել է Երեւան: Ավարտել է Մյասնիկյանի անվան դպրոցը, որից հետո զբաղվել է ինքնակրթությամբ: Ժամանակին հարել է Եղիշե Չարենցի գլխավորած «Նոյեմբեր» գրական կազմակերպությանը: Մինչեւ գրադարանում աշխատանքի անցնելը, աշխատել է «Խորհրդային Հայաստան», «Ավանգարդ», «Սովետական դպրոց» խմբագրություններում: 1930 թ. «Կոմերիտական ձայներ» մատենաշարով լույս է տեսել նրա առաջին գիրքը` «Երկու երգ» խորագրով: Իսկ նրա վերջին՝ 9-րդ գիրքը («Գիրք անցած ճանապարհի») լույս աշխարհ է եկել հետմահու (1985 թ.)՝ նվիրվելով նրա ծննդյան 75-ամյակին: Գիրքը մեկտեղել է նրա չափածո եւ արձակ երկերը, նաեւ թարգմանությունները, հրապարակախոսական, քննադատական հոդվածները:

Ավելի քան 30 տարի Վահունին զբաղվել է ռուս եւ եվրոպական գրականության լավագույն նմուշների թարգմանությամբ: Նրա թարգմանած եւ հրատարակած գրքերի թիվը հասնում է երեք տասնյակի: Թարգմանել է Պուշկինին, Տիչինային, Դյումային, Լերմոնտովին, Գրիբոյեդովին: Յարոսլավ Հաշեկի «Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները համաշխարհային պատերազմի ժամանակ» վեպի թարգամանության համար Վահունին 1974 թ. արժանացել է «Հայհրատպետկոմի» լավագույն թարգամանչի մրցանակին, իսկ Հայաստանի ժուռնալիստների միության «Մեսրոպյան գրիչ» մրցանակին արժանացել էր ավելի վաղ: Պարգեւատրվել է նաեւ «Ժողովուրդների բարեկամության» եւ «Պատվո նշան» շքանշաններով, ուներ նաեւ ՀՍՍՀ կուլտուրայի վաստակավոր գործչի կոչում:

…Ժամանակին մեկ անգամ եմ պատիվ ունեցել անմիջական հանդիպել Սուրեն Վահունուն: 1978 թ. գարնանն էր: Իսահակյանի անվան գրադարանում ուսանողներիս մասնակցությամբ անցկացված միջոցառումից հետո, մեր մի փոքր խմբի, մանկավարժության դասախոս Գոհար Մանվելյանի հետ, մեզ ընդունեցին եւ գրադարանային գործի մասին զրույց ունեցան Սուրեն Վահունին եւ գրադարանի երկու աշխատակիցներ: Այս փոքրիկ հոդվածը թող դառնա մի թարմ ուրվագիծ եւ 40 տարիների հեռվից Սուրեն Վահունու ձայնով ականջներիս հասցնի նրա «Ձորագետ» բանաստեղծության տողերը, որ ամեն անգամ կարծես լսում եմ, երբ անցնում եմ հիդրոկայանի կողքով.

Այն ձորում, ուր քաջերն են միայն պարել,

Ուր դարերով երգն է լսվել գիժ Դեբետի,-

Մեր բանակն է, որ պատռում է ժայռ ու սարեր

Ու կառուցում մեծ կայանը Ձորագետի:

 Ի դեպ, Սուրեն Վահունին հայրն էր ճանաչված կինոռեժիսոր, ՀՀ պետական մրցանակի դափնեկիր, «Վախենալու հեքիաթը» (2001 թ.) վիպակի հեղինակ Արա Վահունու (1938-2006 թթ.), ում համար տարին հոբելյանական է՝ ծննդյան 85-ամյակը:

Վաղարշակ ՂՈՐԽՄԱԶՅԱՆ