Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
ԱՐԽԻՎ
Հայաստանի Հանրապետություն
Ուրբաթ, Մայիսի 9, 2025
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Հայաստանի Հանրապետություն
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Հայաստանի Հանրապետություն
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Գլխավոր Մշակույթ

«Որպեսզի չխզվի կապը սերունդների միջեւ»

Հարազատության անչափելի զգացողության բերկրանքը

Հուլիսի 27, 2022
Մշակույթ
«Որպեսզի չխզվի կապը սերունդների միջեւ»
7
ԿԻՍՎԵԼ ԵՆ
737
ԴԻՏՈՒՄ
Share on FacebookShare on Twitter

Արտա Ճեպեճյան. Քուվեյթի՝ Միջին Արեւելքի Ամերիկյան համալսարանի պրոֆեսոր, բանասիրական-մարդասիրական ֆակուլտետի դասախոս: Քսանչորս հայատառ եւ անգլերենով գրված գրքերի հեղինակ եւ խմբագիր է: Հրատարակել է 18 անգլերեն դասագիրք, որոնցով դասավանդում են նաեւ Լիբանանի, արաբական այլ երկրների դպրոցներում: Կազմել է մանկական Աստվածաշունչներ հայ մանուկների, հայ երիտասարդ ընտանիքների համար՝ հայերենով: Դրանց թարգմանիչն ինքն է:

Պրոֆեսոր հայուհին մեր զրույցն սկսեց՝ նախ ներկայացնելով բուհը.

-Համալսարանը, որպես ուսումնական հաստատություն, ունի երկու քոլեջ՝ ճարտարագիտական եւ բիզնեսի: Սովորողների թիվը շուրջ 12 հազարի սահմաններում է, որոնց հիմնական մասը քուվեյթցիներ են, կան նաեւ Լիբանանից:

-Խոսենք Ձեր մասնագիտության, հայագիտական ուսումնասիրությունների, լեզվապահպանական խնդիրների, հայապահպան գործունեության մասին:

-Ինչպես գիտեք, արեւմտահայերենը վտանգված է: Հայերենով իմ կազմած Աստվածաշունչն արված է այն նպատակով, որ մեր երեխաները դրանք իրենց մայրենիով կարդան եւ չմոռանան մեսրոպյան ոսկեղենիկը: Ասեմ, որ իմ գիտական թեզը պաշտպանել եմ՝ ուսումնասիրելով լիբանանահայոց, մասնավորապես ՝ Բեյրութի հայության մայրենիի իմացության վիճակը: Մինչ իմ այս ձեռնարկումը նման բան չէր արվել եղեռնից ի վեր: Իմ հարցախույզն արել եմ 18-85 տարեկան հայերի շրջանում՝ ուսումնասիրելով նրանց կենսակերպը, կենցաղը, հայերենի իմացության մակարդակը, մայրենիի օգտագործման շրջանակները, շփումները միմյանց հետ, հայկական դպրոցներում սովորած-չսովորած լինելը, ցանկությունները՝ դրան տիրապետելու: Բանն այն է, որ լեզուն միայն լեզու չէ, դրանում կա մշակույթ, քաղաքականություն, երաժշտություն, կերպարվեստ, կրոն, հավատք: Լեզվի կորստյան հետ այս բոլորը կմահանան: Ի դեպ, աշխարհում գոյություն է ունեցել 12 հազար լեզու, այսօր դրանցից մնացել է 6000-ը: Հարյուր տարի անց կմնա 3000-ը: Լեզուների վերացման պատճառները բազմաթիվ են ու բազմազան՝ եղեռն, ձուլում այլ հանրույթների հետ, կործանարար արհավիրքներ, մահաբեր երաշտ եւ այլն: Մեզ ամենից շատ մտահոգում է մշակութային ձուլումը: Դրսում օտար լեզուներ իմանալն անհրաժեշտ է՝ առօրյա շփումներն են պարտադրում դրան, բայց ընտանիքի ներսում մայրենին գործածելը պարտադիր է, որպեսզի չխզվի կապը սերունդների միջեւ: Ես, լինելով մայրենիի պահպանման ջատագով, տիրապետում եմ անգլերենին, արաբերենին, խոսում եմ նաեւ ֆրանսերեն, հունարեն, թուրքերեն: Եվ սրանք բնավ չեն խանգարում իմ՝ հայերենի իմացությանը: Իմ տղաները երեք տարեկանից խոսում էին նույնքան լեզուներով, բայց առաջնայինը մեսրոպյանն էր: Հիմա էլ նրանք շատ լավ եւ գրում, եւ կարդում են հայերեն: Հիշում եմ՝ տղաս սովորում էր Հռեփսիմյանց վարժարանում: Ֆրանսերենս աշխուժացնելու համար մի օր ֆրանսերենով ասացի նրան, որ մեկ-մեկ հետս այդ լեզվով խոսի: Եվ ինչ ասաց. «Մամ, չեմ զգար, որ դուն իմ մամաս ես…»: Հիմա մեկն ապրում է Լոնդոնում, մյուսը՝ Ամստերդամում, եւ մեր բոլոր հեռախոսային գրություններն ու զրույցները մաքուր հայերենով են:

-Տիկին Արտա, համալսարանում դասախոսող միակ հայուհին Դու՞ք եք, այո՞:

-Բուհի նախապատրաստական բաժնում կան խառն ամուսնությամբ եւս երեք հայեր: Նրանցից մեկը՝ Արմեն Բաղդասարյանը, Մոսկվայից է. նա, դժբախտաբար, հայերեն չգիտե: Հայ ուսանողներ չունենք, թեեւ Քուվեյթում շուրջ 3500-4000 հայություն է ապրում: Դասախոսների մեջ քուվեյթցիներ չկան, եղածները հարյուր ազգ են ներկայացնում: Բոլորս դասավանդում ենք անգլերենով: Ի դեպ, ուրախությամբ նշեմ, որ Քուվեյթում կա հայկական դպրոց՝ շուրջ 300 աշակերտով:

-Իսկ Դուք կարողանո՞ւմ եք ինչ-որ կերպ, թեկուզ բուհական միջավայրում, օտարազգի Ձեր գործընկերներին ծանոթացնել մեր ազգային ինքնությանը, հայոց պատմությանը, Հայաստանի ներկային:

-Իհարկե: Համալսարանում հաճախ են կազմակերպվում մշակութային օրեր՝ փոխադարձաբար միմյանց լավ ճանաչելու համար: Անգամ ազգային խոհանոցն ենք ներկայացնում: Ավելին ասեմ. վերջերս ուսումնասիրեցի նաեւ քուվեյթահայության նիստուկացը, զբաղմունքը, հայերենի իմացությունը, ազգային նկարագիրը: Այդ ամենը հրատարակելու նպատակիս բուհական գործընկերներս, ղեկավարությունը ուրախությամբ արձագանքեցին: Ինչպես ինձ՝ իրենցը, նրանց էլ մերն է հետաքրքրում:

-Ձուլման ամենամեծ վտանգը, իմ կարծիքով, խառն ամուսնություններն են: Ինչպե՞ս է հայության վիճակն այս առումով:

-Քուվեյթում 125 ազգություն է ապրում: Նրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր ազգային դպրոցը, իր եկեղեցին, մշակութային ոլորտները: Սա վերաբերում է նաեւ հայ համայնքին, որ բոլորված է դպրոցի եւ եկեղեցու շուրջը: Իսկ ամուսնությունները միմիայն իրենց արյունակիցների հետ են: Բոլոր ազգերի պարագայում է այդպես: Լիբանանում, որտեղ ապրել եմ, ցավոք, վաղուց այդպես չէ: Այս առումով լուրջ անելիքներ ունենք եւ մենք, եւ հայաստանյան մասնագետները: Ես իմ կարողությունների սահմաններում անում եմ հնարավորը:

-Սիրելի Արտա, չէի՞ք ուզի խոսել Ձեր արմատների մասին:

-Ես ծնվել եմ Հալեպում: Հայրս Քիլիսայից այնտեղ էր եկել փոքր հասակում, հայերեն չի իմացել, խոսել է թուրքերեն: Նա միշտ նեղվում էր, որ հնարավորություն չի ունեցել հայկական դպրոց հաճախելու՝ ի տարբերություն իր կրտսեր եղբայրների: Բայց հայերեն չիմանալով հանդերձ՝ մեզ բոլորիս որպես լիարժեք հայ դաստիարակեց ու մեծացրեց: Ես ամաչում էի ասել բարեկամներիս, որ տանը թուրքերեն ենք խոսում: Իսկ մայրս այնքան թունդ հայ էր, որ հորս համար հայկական թերթեր էր կարդում:

Ասեմ, որ ամուսնուս աշխատանքի բերումով ապրել եւ աշխատել եմ Կիպրոսում: 2014 թվականին տեղափոխվել ենք Քուվեյթ, որտեղ եւ ապրում ենք այսօր:

-Չեմ կարող շրջանցել Հայոց մեծ եղեռնին վերաբերող հարցս. արդյոք կարողանո՞ւմ եք նշել Ապրիլի 24-ը եւ ինչպե՞ս…

-Այո, իհարկե, ինչպես աշխարհի տարբեր երկրներում, Քուվեյթում եւս նշում ենք մեր սգո համազգային օրը: Հայկական եկեղեցին, դպրոցը, ակումբը նախաձեռնում են օրվան վերաբերող միջոցառումներ՝ դասախոսություններ տեղի ունեցածի թեմաներով, երաժշտական-մշակութային երեկոներ: Այդ օրը նաեւ հյուրեր ենք ունենում: Պետությունը ոչ մի բանով չի խոչընդոտում փոքրամասնությունների ցանկացած ձեռնարկումին:

-Եվ իմ վերջին հարցը՝ որպես սփյուռքահայի՝ Ձեր երազանքի մասին…

-Գեղեցիկ հարց տվեցիք. աշակերտներս հաճախ են հարցնում, թե որտեղ կուզեի ապրել: Եվ ես ասում եմ՝ ծնվել եմ Հալեպում, մեծացել Լիբանանում, տեղափոխվել եմ Կիպրոս եւ հիմա ապրում եմ Քուվեյթում: Տուն ունեմ Լիբանանում, տուն ունեմ Կիպրոսում: Եվ մենք՝ ամուսիններով, այն զգացողությունն ենք ունենում, որ թափառականներ ենք՝ ո՞րն է մեր իսկական տունը, որտե՞ղ կարող է լինել այն… Մինչդեռ հայրենիք գալուց հարազատության անչափելի զգացողություն ենք ունենում՝ մենք այստեղ օտարներ չենք, ինչպես դրսում: Տղաս հաճախ է խոսում Հայաստանում հաստատվելու իր ցանկության մասին: Աղջկաս սիրտը նույնպես շատ տաք է հայրենիքի հանդեպ: Մտքներիս կա մի տուն էլ այստեղ ունենալ… Ապրենք՝ տեսնենք: Մեզ համար Հայաստանը ոչ միայն հայրենիք, այլ նաեւ մայրենիք է, որին կարոտում է յուրաքանչյուր սփյուռքահայ…

Թեգեր: Արտա Ճեպեճյան
Կիսվել3Tweet2Կիսվել
Հակոբ Սրապյան

Հակոբ Սրապյան

Բանաստեղծ, լրագրող, մանկավարժ: Աշխատել է «Խորհրդային Հայաստան» պաշտոնաթերթի մշակույթի բաժնում, այնուհետև վարել նույն թերթի՝ վերանվանված «Հայաստանի» մշակույթի բաժինը շուրջ երկու տասնամյակ: Երկար տարիներ խմբագրել է հայրենակցական «Ձայն վիրահայոց» և համալսարանական §Նոր Գլաձոր¦ թերթերը: Հեղինակ է 8 բանաստեղծական և մեկ արձակ գրքերի: Պարգևատրվել է ՀՀ մշակույթի նախարարության Ոսկե և Հայաստանի գրողների միության «Գրական վաստակի համար» մեդալներով: ՀԳՄ և Հայաստանի Ժուռնալիստների միության անդամ է: Վերջին երեք տարիներին հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ է աշխատել Հնդկաստանի Կալկաթա քաղաքի 200-ամյա Հայոց մարդասիրական ճեմարանում:

Նույնատիպ Հոդվածներ

Վարպետի երախտավոր զավակը

Վարպետի երախտավոր զավակը

Մայիսի 27, 2023
Ազնավուրի մասին՝ նոր մոտեցմամբ

Ազնավուրի մասին՝ նոր մոտեցմամբ

Մայիսի 27, 2023

«Ես հավատում եմ երիտասարդներին»

Քառյակների ծաղկաբույլ

«Ինչ-որ մի կրակ մխում էր նրա ներսում…»

Գիրքն ու ընթերցանությունը՝ քաղաքային մշակույթի անբաժանելի մաս

Պատմական կեղծարարությունը՝ կայսերական գործիք

Հանճարեղ պարզության նկարիչը

Հաջորդ Հոդվածը
Պատմության հետագծով

Պատմության հետագծով

Հետաքրքիր է իմանալ

Հետաքրքրական է

Ամենաընթերցվածը

  • Ինչ իրավունքներ ունեն հղիներն ու մինչեւ 3 տարեկան երեխա խնամող աշխատողները

    Ինչ իրավունքներ ունեն հղիներն ու մինչեւ 3 տարեկան երեխա խնամող աշխատողները

    426 Կիսվել են
    Կիսվել 170 Tweet 107
  • Մայիսի 9-ը ընդմիշտ եռատոն կմնա

    5 Կիսվել են
    Կիսվել 2 Tweet 1
  • Վերարժեւորելով Մայիսի 9-ի խորհուրդը

    4 Կիսվել են
    Կիսվել 2 Tweet 1
  • Աստվածաշնչյան կարճ առակներ

    297 Կիսվել են
    Կիսվել 119 Tweet 74
  • Պետրոս Ղեւոնդյան նվիրյալ հերոսը

    4 Կիսվել են
    Կիսվել 2 Tweet 1

Սոցցանցեր

Ցանկ

  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Օգտակար Հղումներ

  • Armenpress
  • Armenpress | History
  • Республика Армения
  • Պատմություն
  • Հեղինակներ

Մեր Մասին

Հայաստանի Հանրապետություն՚ օրաթերթը ստեղծվել է 1990 թ.

Ներկայում օրաթերթը հրատարակվում է «Արմենպրես» լրատվական գործակալության կողմից:

 

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist