Թուրքիան կարող է պահպանել իր ռազմական զորակազմը Աֆղանստանում, եթե Միացյալ Նահանգները համաձայնի համապատասխան ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել: Այդ երկրի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նման հայտարարություն է արել Բրյուսելում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի ընթացքում: Դա խոստանում է մերձավորարեւելյան Թուրքիային դարձնել արտաքին հիմնական ուժերից մեկը աֆղանական ասպարեզում: Ճիշտ է՝ «Թալիբան» արմատական շարժման անդամներն առայժմ դեմ են նման սցենարին, քանի որ դրա մեջ ԱՄՆ-ի ու խմբավորման միջեւ ձեռք բերված խաղաղ պայմանավորվածությունների խախտումներ են տեսնում: Եթե Վաշինգտոնի համար թուրք զինվորականների պահպանումը երկրում հնարավորություն է՝ կանխելու զինյալների կողմից իշխանության հնարավոր զավթումը, ապա Անկարայի համար այն աշխարհի եւս մեկ տարածաշրջանում ամրանալու հնարավորություն է:
Բրյուսելում Աֆղանստանը եղել է Բայդենի ու Էրդողանի բանակցությունների թեմաներից մեկը: «Եթե ԱՄՆ-ն չի ուզում, որ մենք հեռանանք Աֆղանստանից, եթե ցանկանում է ինչ-որ ձեւով աջակցել դրան, ապա շատ կարեւոր կլինի Ամերիկայի կողմից դիվանագիտական, ֆինանսական ու լոգիստիկ աջակցությունը: Այդ դիրքորոշումը մենք բաց տեքստով հայտնել ենք ԱՄՆ-ի նախագահին,- ասել է Էրդողանը:- Չի կարելի մերժել «Թալիբան» շարժման գոյությունը, որի հետ հնարավոր է շարունակել բանակցությունները եւ տարբեր միջոցառումներ ձեռնարկել»: Թուրքիայի նախագահն ավելացրել է, որ պլանավորում է Աֆղանստանում իր գործունեությունը շարունակել Հունգարիայի հետ համատեղ եւ Պակիստանի ներգրավմամբ: «Այդ առումով պայմանավորվածություններ կան»,- նշել է նա:
Դրան զուգահեռ արեւմտյան ԶԼՄ-ներում հաղորդումներ են հայտնվել, որ ՆԱՏՕ-ն բանակցություններ է վարում Քաթարի ղեկավարության հետ էմիրության տարածքում բազաների տեղակայման համար՝ աֆղանական հատուկ նշանակության ուժերի զինվորականների պատրաստության նպատակով: Ինչպես հայտնել է «Reuters» գործակալությունը՝ հենվելով Վաշինգտոնում ու Քաբուլում ունեցած աղբյուրների վրա, այդ տարբերակը հնարավոր է միայն արեւմտյան զորակազմի վերջնական հեռացումից հետո:
«Մենք բանակցություններ ենք վարում, որպեսզի Քաթարում բազա առանձնացնենք՝ այնտեղ աֆղանական բարձրաստիճան զինվորականների համար նախապատրաստության հատուկ կենտրոն ստեղծելու համար»,- գործակալությանն ասել է արեւմտյան երկրներից մեկի ներկայացուցիչը, որն աշխատում է Քաբուլում: Չի կարելի չնկատել, որ Քաթարը Թուրքիայի մարտավարական ամենակարեւոր գործընկերներից մեկն է:
Հունիսի սկզբին հաղորդվեց, որ Անկարան ԱՄՆ-ի նախագահի վարչակազմին եւ ՆԱՏՕ-ի անդամ այլ երկրների ղեկավարներին առաջարկել է իր զինված ուժերի միջոցով ապահովել քաբուլյան օդանավակայանի անվտանգությունը: Այդ ուժերը մինչեւ հիմա Իսլամական Հանրապետությունում առավելապես զբաղվում են աֆղանական անվտանգության ուժերի նախապատրաստությամբ: «ԱՄՆ-ի՝ իր ուժերն Աֆղանստանից դուրս բերելու որոշման ֆոնին Թուրքիան առաջարկել է ապահովել Քաբուլի օդանավակայանի անվտանգությունը,- «Reuters»-ին ասել է աղբյուրը:- Կապված դրա հետ՝ բանակցություններ են ընթանում ՆԱՏՕ-ի եւ ԱՄՆ-ի հետ»:
Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը նշել է, որ իր երկիրը լիովին ունակ է դառնալ Քաբուլի ռազմական հենարանը, բայց միայն պայմանով, որ ՆԱՏՕ-ում Թուրքիայի դաշնակիցներն այդ նպատակների համար քաղաքական, ֆինանսական ու նյութատեխնիկական աջակցություն կցուցաբերեն: «Եթե օգնություն ցուցաբերվի, կարող ենք մնալ Համիդ Քարզայի անվան միջազգային օդանավակայանում: Հիմա մենք պատասխանի ենք սպասում՝ կապված մեր կողմից առաջ քաշված պայմանների հետ: Ուզում ենք Աֆղանստանում մնալ այնքան ժամանակ, քանի դեռ աֆղանական ժողովուրդն օգնության կարիք ունի»,- ասել է նախարարը:
Ըստ ռուսական աղբյուրների՝ բացառված չէ, որ նման իրավիճակը բավարարի ռուսական կողմին, որը հետաքրքրված է Աֆղանստանին սահմանակից Կենտրոնական Ասիայի երկրներում կայունության պահպանմամբ՝ առանց ամերիկացիների մասնակցության: Ինչպես գրում է «Նեզավիսիմայա գազետան», Մոսկվան Անկարայի հետ տարբեր տարածաշրջաններում՝ Մերձավոր Արեւելքից ու Հյուսիսային Աֆրիկայից մինչեւ Հարավային Կովկաս ռազմադիվանագիտական համագործակցության հարուստ փորձ ունի: ՌԴ-ն ու Թուրքիան միասին են գործել Սիրիայում ու Լիբիայում: Կարելի է ասել, որ համագործակցության հատուկ ուղղություն է եղել Արցախի խնդրի կարգավորումը: Իհարկե, հարց է առաջանում, թե թուրքական կողմն ինչպես կօգտագործի իր աճող ազդեցությունը հարավկովկասյան տարածաշրջանում: Էրդողանը ՌԴ-ի հետ հարաբերություններում միշտ չէ, որ իրեն դրսեւորել է որպես հուսալի ու կանխատեսելի գործընկեր, բացի այդ, 44-օրյա պատերազմն ակնհայտորեն ցույց տվեց, որ ադրբեջանաթուրքական ցեղասպան մեքենան շարունակում է հայ ժողովրդի ոչնչացման իր քաղաքականությունը: Իսկ դրա դեմ կենսունակ կարող է լինել միայն այդ մեքենայի գործունեության ոչնչացման քաղաքականությունը:
Ի դեպ, Աֆղանստանում թուրքական զորախմբի պահպանման հարցն ամենեւին էլ որոշված չէ: Շատերը հենվում են թալիբների դիրքորոշման վրա, որոնք հանդես են գալիս Էրդողանի նախաձեռնության դեմ: «Որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ՝ Թուրքիան պարտավոր է հանել իր զորքերն Աֆղանստանից այն համաձայնագրի հիմքի վրա, որը մենք ԱՄՆ-ի հետ ստորագրել ենք 2020 թ. փետրվարի 29-ին,- հայտարարել է խմբավորման պաշտոնական ներկայացուցիչ Սուհեյլ Շահինը:- Թուրքիայի հետ Աֆղանստանը պատմական կապեր ունի: Հույս ունենք նրա հետ սերտ ու լավ հարաբերություններ ունենալ այն բանից հետո, երբ ապագայում մեր երկրում իսլամական նոր կառավարություն կստեղծվի»:
Ամերիկյան կողմը պլանավորում է այս տարվա սեպտեմբերին ավարտել իր զորքերի դուրսբերման գործընթացը: ԱՄՆ-ի պաշտոնատար անձանց դիտարկումներով՝ Հյուսիսատլանտյան դաշինքի անդամներից եւ ոչ մեկը չի առարկում իրերի նման դրության դեմ: «Նրանք հասկացել են, որ ժամանակը եկել է»,- հեռախոսային բրիֆինգի ընթացքում հայտարարել է ամերիկյան վարչակազմի բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը: ՆԱՏՕ-ի անդամները համակարծիք են նաեւ աֆղանական ուժերին աջակցության անհրաժեշտության հարցում:
