Շվեդական «Dagens Industri»-ում տպագրված հոդվածի հեղինակ Գուստավ Ռեյնֆելդն զգուշացնում է, որ «կույր ենք դարձել, եւ պատմությունը մեզ ոչինչ չի սովորեցրել»: Եվրոպան նոր պատերազմների նախաշեմին է, եւ կրակը կընդգրկի ողջ մայրցամաքը՝ տարբեր կողմերից: Եվրոպան արեւելքից ավանդաբար վախենում է Ռուսաստանից, հարավից՝ Թուրքիայից եւ բալկանյան հակամարտություններից:
«Եթե սկսենք փոխել սահմանները, արյուն կհոսի»,- 2014 թ. «Ekot»-ին տված հարցազրույցում ասել է Շվեդիայի այն ժամանակվա արտաքին գործերի նախարար Կառլ Բիլդտը: Դրան ավելացրեք ագրեսիվ ազգայնականությունն ու մարդկային վախերի եւ էթնիկ ու կրոնական հակասությունների վրա հիմնված պոպուլիզմը, ինչպես նաեւ մի շարք հեղինակավոր քաղաքական առաջնորդների: Եվ դժոխք կստանաք: Գործնականում սա իդեալական փոթորիկ է արյունոտ հակամարտությունների եւ պատերազմների համար:
Մեր մայրցամաքը պատերազմների հարուստ պատմություն ունի հանուն սահմանների փոփոխությունների եւ երկրների: Դրանք հաճախ կապվում են մեծ տերության կարգավիճակի մասին երազանքների հետ: Իսկ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասին հիշողությունը ծնեց մի կուրս, որի դեպքում սահմանների իմաստը ջնջվում է: 1950-ականների սկզբին այն այնքան էլ հաջող չէր: Խորհրդային Միությունը, երկաթե վարագույրը, որը Եվրոպան բաժանեց երկու մասի, պատերազմները Բալկաններում, Միջերկրական ծովի շուրջ ռազմական բռնապետությունները մեզ հիշեցնում են, որ 20-րդ դարի երկրորդ կեսը նույնպես հեշտ ժամանակահատված չէր:
Սակայն Եվրոպայի տառապանքների պատմության մեջ սահմանների նշանակության ընկալումը հանգեցրեց նրան, որ ի հայտ գա «Եվրոպան՝ որպես առանց սահմանների մայրցամաք» գաղափարը: Այդ ոգով ծնվեցին եվրոպական միութենական նախագծի նախորդները: Նպատակը խաղաղության ապահովումն էր: Այլ խնդիր էր համագործակցության հաստատումը՝ տնտեսական աճի, բարեկեցության հասնելու, տարբեր ազգերի մարդկանց իրավունքները երաշխավորելու համար: Այդ գործում, անկասկած, հաջողություններ գրանցել են այն երկրները, որոնք ընդգրկվել են միության կազմում:
Շատ պետություններում, որոնք այլ ճանապարհ են ընտրել, դեռ ապրում է հին Եվրոպան: Թող պետությունը կրկին գերտերություն ճանաչվի, թող նրա բնակիչները փոխհատուցում ստանան ամեն ինչի համար, երկիրը կրկին մեծ կլինի: Հին ժամանակների մասին երազանքներն այսօր ծաղկում են Ռուսաստանում, Թուրքիայում, Բալկաններում:
Լարվածությունն աճում է, հասունանում են հակամարտությունները, եւ պատերազմը Եվրոպայում դառնում է ավելի ու ավելի հնարավոր առիթ անհանգստության համար: Քաղաքական առաջնորդները շիկացնում են հակասությունները հանրության մեջ եւ ձգտում վերագծել քարտեզը: Այլ կերպ ասած՝ պատերազմն արդեն գալիս է…
«Ռուսաստանն ապօրինաբար զավթել է Վրաստանի ու Մոլդովայի շրջանները: Ուկրաինայում Կրեմլն ավելի ակտիվ է պատերազմում. այնտեղ նվաճված է Ղրիմի թերակղզին, իսկ պատերազմի պատճառով արդեն զոհվել է 13 հազար մարդ: Թուրքիան դեռ 1974 թ. նվաճեց Կիպրոսի մեկ երրորդ մասը եւ համառորեն փորձում է Հյուսիսային Կիպրոսի համար պարտադրել «երկու ազգ, երկու պետություն» սկզբունքը, չնայած Անկարան միակն է ողջ աշխարհում, որ ճանաչում է Հյուսիսային Կիպրոսը: Թուրքիան աջակցել է նաեւ Ադրբեջանի մարտական գործողություններին Լեռնային Ղարաբաղում: Բալկաններում իրավիճակը պակաս լուրջ ու վտանգավոր չէ: Սերբիան չի ճանաչում Կոսովոն եւ պահանջում է նրա տարածքը մտցնել իր կազմի մեջ»,- գրել է Ռեյնֆելդը:
Ահա արդեն 20 տարի է, որ պատերազմներից տուժած բալկանյան թերակղզում լռել են զենքերը, բայց, ինչպես պարզվում է, պատմությունը քիչ բան է սովորեցրել մարդկանց ապագայում հակամարտություններից խուսափելու գործում:
«Եվրոպայի մյուս մասերում նույնպես էսկալացիայի զգալի ռիսկեր կան: Թուրքիան անընդհատ խախտում է Կիպրոսի եւ Հունաստանի օդային ու ծովային սահմանները: Բելառուսը շարժվում է այն ուղղությամբ, որ միավորվի Ռուսաստանի հետ: Մոսկվան, ինչպես երեւում է, կշարունակի իր քաղաքականությունն Ուկրաինայի նկատմամբ՝ երազելով «Մեծ Ռուսաստանի» ստեղծման մասին: Պուտինը 80 հազար զինվոր է ուղարկել ուկրաինական սահման, հերքում է այդ երկրի անկախությունը եւ վստահեցնում, որ ուկրաինացիներն ու ռուսները միշտ մեկ ամբողջություն են եղել:
Սեպտեմբերին Ռուսաստանում նախագահական ընտրություններ տեղի կունենան: Պուտինի «Եդինայա Ռոսսիան» կհաղթի Պետդումայի ընտրություններում: Սակայն Պուտինին դուր չի գալիս, որ իր սեփական ռեյտինգն այնքան անկում է ապրել հասարակության աչքում, որքան նկատվում է հիմա: Պատմականորեն դա միշտ նշանակել է, որ եկել է պատերազմի ժամանակը. սովորաբար դա ամրապնդում է Պուտինի հեղինակությունը: Իսկ երբ ավարտվի «Հյուսիսային հոսք-2» նախագծի կառուցումը, իսկ դա տեղի կունենա մոտ ժամանակներս, Ուկրաինան կկորցնի իր աշխարհաքաղաքական առավելությունը. նրա տարածքն այլեւս պետք չի լինի դեպի Եվրոպա ռուսական գազի մատակարարման համար»,- շեշտել է հոդվածագիրը:
Աշխարհի նկատմամբ սերը եւ հավատը, որ այդ զգացումը բոլորին է հատուկ, մեզ կույր են դարձրել. արդեն չենք նկատում նրանց, ովքեր չեն խորշում ուժ կիրառել սեփական քաղաքական նպատակներին հասնելու ճանապարհին:
