Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաեւի նախանշած «Նոր Ղազախստանը» կամ «Երկրորդ Հանրապետությունը» առնվազն իրավական առումով իրականություն է դարձել։ Կիրակի օրը՝ հունիսի 5-ին, Ղազախստանում կայացած Սահմանադրության փոփոխությունների հանրապետական հանրաքվեին կողմ է արտահայտվել ընտրողների 77.18 տոկոսը։ Ղազախստանի Հանրապետության Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի տվյալներով՝ ընտրողների մասնակցությունը կազմել է ընտրացուցակներում ընդգրկված ընդհանուր թվի 65.04 տոկոսը։ Ընտրողների մասնակցության ցուցանիշով առաջատարը Թուրքեստանի շրջանն է, որտեղ քվեարկել է ընտրողների 78.24 տոկոսը, իսկ ամենացածրը՝ մայրաքաղաքում եւ Ալմաթիում՝ համապատասխանաբար 53.87 եւ 29.82 տոկոս։ Վերջնական արդյունքները կհրապարակվեն, երբ հայտնի կդառնան արտերկրում քվեարկության տվյալները։
Սահմանադրական փոփոխությունների շրջանակում խմբագրվել է երկրի հիմնական օրենքի մեկ երրորդը՝ 31 հոդվածում կատարվել է 56 փոփոխություն, ավելացել է 2 նոր հոդված։ Բայց փոփոխությունների քվեարկությունն իրականացվել է ոչ թե յուրաքանչյուր փոփոխության համար առանձին, այլ միանգամից ամբողջ փաթեթի համար՝ համաձայն եք, թե ոչ։
Հունվարին Ղազախստանում տեղի ունեցած հայտնի դեպքերից հետո նախագահ Տոկաեւը նախաձեռնել էր երկրի քաղաքական համակարգի էական վերափոխումներ։ Դեռեւս մարտի վերջին նա հայտարարել էր, որ Ղազախստանն անցում է կատարելու կառավարման ինստիտուտների ձեւավորման եւ փոխգործակցության որակապես նոր մոդելի, նոր քաղաքական մշակույթի արմատավորման։ Այլ կերպ ասած՝ նա այդ գործընթացն անվանել էր «Երկրորդ Հանրապետություն»: Նոր հայեցակարգի համաձայն՝ կրճատվում են նախագահի լիազորությունները, զգալիորեն ամրապնդվում է խորհրդարանի եւ ՏԻՄ-ի՝ մասլիխաթների դերը, ընդլայնվում է քաղաքացիների մասնակցությունը քաղաքական գործընթացներին, վերստեղծվում է Սահմանադրական դատարանը եւ այլն։ «Իրավական այս բարեփոխումից հետո ես՝ որպես նախագահ, օժտված չեմ լինելու գերլիազորություններով եւ արտոնություններով։ Իմ խնդիրն է հասարակության մեջ իրականացնել անհրաժեշտ վերափոխումներ, ճանապարհ բացել մեր ժողովրդի համար դեպի ավելի պայծառ ապագա»,- ասել էր Ղազախստանի նախագահը։
«Հին» Ղազախստանից «նորին» անցում կատարելու առաջին քայլերից պետք է համարել հանրապետության առաջին նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւի մասին հոդվածի հանումը։ Սահմանադրության նոր խմբագրությամբ «առաջին նախագահի» եւ «Էլբասի»՝ ազգի առաջնորդի կարգավիճակն ամբողջությամբ բացառված է։ Նազարբաեւը կորցնում է անձնական արտոնությունների մեծ մասը, որոնք նրան էին պատկանում երկրի առաջին նախագահի մասին սահմանադրական օրենքով։ Խմբագրվել են նաեւ բազմաթիվ «նազարբաեւյան» նախագահական նորմեր։ Չնայած այդ ամենին, երաշխավորված է պատվի ու արժանապատվության պաշտպանության, կենսաթոշակի ապահովման, անվտանգության ու տրանսպորտի իրավունքը։ Փոփոխությունների տրամաբանությունն է Ղազախստանի թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական ոլորտներում մենաշնորհի վերացումը։ Այդ նպատակով՝ նախագահն այլեւս չի կարող լինել որեւէ կուսակցության անդամ, որպեսզի վերացվի մեկ կուսակցության մենաշնորհը։ Հաջորդը՝ նախագահի մերձավոր ընտանիքն այլեւս չի կարող բարձր պաշտոններ զբաղեցնել պետական համակարգում եւ դրա հետ առնչվող հատվածում։
2021 թ. դեկտեմբերին Տոկաեւը հայտարարել էր. «Երկիրը պետք է ողջամիտ հավասարակշռություն ունենա Եվրոպայի եւ Ասիայի միջեւ»։ Դա ենթադրում է, որ Ղազախստանը պետք է քայլեր ձեռնարկի դեպի երկրի կառավարման արեւմտյան համակարգ՝ ներառելով համապատասխան սկզբունքներ։ Հասկանալի է, որ միայն սահմանադրական փոփոխություններով արագ եւ իրական փոխակերպումներ վաղ է ակնկալել, առաջին հերթին դրան պետք է պատրաստել հասարակությանը, ինչը ժամանակ է պահանջելու։ Համենայն դեպս, առնվազն իրավական ձեւակերպումների մակարդակում ներկայիս նախագահը որդեգրել է առավել մոտեցնել «եվրոպական Ղազախստանի» տեսլականը։ Այս փոփոխությունները թե որքանով կազդեն, օրինակ, թուրանական ծրագրի առաջամարտիկներից մեկը հանդիսացող «նազարբաեւյան» Ղազախստանի վրա, ցույց կտան առաջիկա զարգացումները ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ տարածաշրջանային եւ համաշխարհային մակարդակներում։ Այդուհանդերձ, ակնհայտ է, որ Տոկաեւը փորձում է հավասարակշռված եւ համակողմանի քաղաքականություն վարել՝ հստակ առաջնահերթություն չտալով որեւէ ուղղության։ Չնայած դրան, շարունակվում են Թուրքիա-Ղազախստան ակտիվ շփումները քաղաքական, տնտեսական, ռազմական մակարդակներում, սակայն առաջնային դեր կստանա երկու երկրների համագործակցության հիմքում ընկած գաղափարական հենքը։
Փաստացի, հանրաքվեի արդյունքներով, Տոկաեւն ավելի ամրապնդեց իր հեղինակությունը որպես պետության ղեկավարի՝ դրանով իսկ դուրս գալով Նազարբաեւի ստվերը լինելու խոսակցությունների դաշտից։ Դա թույլ կտա գործող նախագահին վարել ներքին եւ հատկապես արտաքին քաղաքականության սեփական գիծը։
