Հունաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ լարվածությունը, որը վերջին տարիներին պարբերաբար բռնկվում է «կայուն» հաճախականությամբ, այս օրերին թեւակոխել է նոր եւ վտանգավոր փուլ: Այս պետությունները ռազմական բախման շեմին են, որի կենտրոնը հիմա Կիպրոսն է: Ըստ տարածված տեղեկատվության՝ հունական ՀՕՊ համակարգերը հետապնդել են թուրքական կործանիչներին…
Ակնհայտ է, որ իրավիճակը չափազանց լարված է, եւ ցանկացած միջադեպ կարող է հանգեցնել ռազմական գործողությունների սկսման հենց այն վայրերում, որտեղ զբոսաշրջիկները սովորաբար գերադասում են հանգստանալ:
Հետաքրքիրն այն է, որ Թուրքիան ծրագրում է Հունաստանից պաշտպանվել ՆԱՏՕ-ի ուժերով, չնայած որ Հունաստանը նույնպես Հյուսիսատլանտյան դաշինքի անդամ է: Անկարան պատրաստ է ՆԱՏՕ-ում հարց բարձրացնել օգոստոսի 23-ին տեղի ունեցած միջադեպի առիթով, երբ հույն զինվորականները Կիպրոսում տեղակայված ռուսական C-300 զենիթահրթիռային համակարգերի օգնությամբ թիրախավորեցին թուրքական F-16 կործանիչները: Հունաստանի հայտնած տեղեկությունների համաձայն՝ դրանք մտել են երկրի օդային տարածք, իսկ Թուրքիան պնդում է, որ այդ կործանիչները թռչում էին Էգեյան ծովի վրայով՝ ՆԱՏՕ-ի առաքելությունների շրջանակներում: Անկարան հայտարարել է, որ Հունաստանը դաշինքի սկզբունքներին հակառակ է գործել, ուստի դիմում է ՆԱՏՕ-ին՝ հարցը կարգավորելու համար, վստահեցրել է, որ «ՆԱՏՕ-ի դաշնակից երկրի մարտական ինքնաթիռների ռադարային արգելափակումը համարվում է «թշնամական գործողություն»՝ դաշինքի մարտական գործողությունների վարման կանոններին համապատասխան»:
Թուրքիան դեմ չէ «պատժամիջոցային մահակի» օգտագործմանը՝ հայտարարելով արեւմտյան երկրների այն «երկակի ստանդարտների» մասին, որոնք բացասաբար են գնահատել ռուսական C-400 համակարգերի գնումը Անկարայի կողմից, մինչդեռ «չգիտես ինչու, չեն անհանգստանում, որ Հունաստանը C-300 է գործարկում»:
«Հունաստանը ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրի ինքնաթիռները հետապնդում է ռուսական արտադրության համակարգերով: C-400-ը, որը գնում է Թուրքիան, ազդում է F-35 կործանիչների նախագծի իրականացման վրա, C-300-ը՝ ո՞չ: Հունաստանի նկատմամբ պետք է կիրառվի CAATSA ամերիկյան օրենքը»,- ասում են թուրքերը:
Հարկ է նշել, որ ամռան սկզբին թուրք-հունական հարաբերություններում հերթական բռնկումն էր արձանագրվել: Սկանդալը ԵՄ-ի կողմից թուրքական «Turkaegean» (թուրքական Էգեյան ծով) ապրանքանիշի հաստատման հետեւանք էր: Հունաստանը վրդովված էր Եվրամիության մտավոր սեփականության գրասենյակի որոշումից: Կապված դրա հետ՝ նախկին արտգործնախարար Գեորգիոս Կատրուգալոսը թվիթերում գրեց, որ ԵՄ որոշումն «անընդունելի է» հատկապես Հունաստանի դեմ Թուրքիայի շարունակվող ագրեսիայի ֆոնին:
Այնուհետեւ Էրդողանի դաշնակից եւ իշխող կոալիցիայի անդամ Դեւլեթ Բահչելին տարածեց իր նկարը մի քարտեզով, որում հունական կղզիները նշված էին որպես թուրքական տարածք: Հունաստանում դա գնահատվել է որպես «առանձնապես ագրեսիվ սադրիչ գործողություն»: Այնուհետեւ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Կոստանդնուպոլսի տարեդարձին նվիրված սադրիչ հանդիսավոր արարողության ժամանակ ասաց, որ Թուրքիայի նպատակն է վերադարձնել ազդեցության բոլոր ոլորտները: Դրանց թվում նա ներառել էր Պելեպոնեսը եւ Աթենքը, իսկ Հունաստանին «ողբերգական վախճան» էր խոստացել: Հունաստանն սկսեց ռազմական տեխնիկա տեղափոխել Մարիցա գետի սահմանամերձ շրջան: Այդ ժամանակ հաջողվեց խուսափել բախումից, բայց, ինչպես տեսնում ենք, ցանկացած պահի այն կարող է բռնկվել:
Անկարայում կարծում են, որ Հունաստանին Թուրքիայի դեմ պատերազմի է մղում ԱՄՆ-ն՝ «վարելով երկակի խաղ»: Ըստ թուրք փորձագետների՝ Հունաստանի այժմյան գործողությունները այն բանի հետեւանք են, որ միջազգային ասպարեզում ուժեղանում է Անկարայի ազդեցությունը, հատկապես՝ դիվանագիտության ոլորտում: Հունաստանում, ըստ նրանց, չեն ընդունում Թուրքիայի լիդերությունը, ուստի հետապնդում են թուրքական ինքնաթիռներին՝ ձգտելով պատասխան հարված սադրել C-400-ով, ինչը կհանգեցնի Արեւմուտքի հետ հակամարտության:
«Թուրքիային մղելով հնարավոր պատասխանի սխալին՝ Հունաստանը տպավորություն է ստեղծում, որ խաղաղասեր չի ու պատերազմ է ուզում: Իհարկե, այստեղ, ակնհայտ է, համագործակցություն կա ԱՄՆ-ի հետ»,- հայտարարել է պաշտոնաթող բրիգադային գեներալ, դոցենտ, դոկտոր Ֆեհրի Էրենելը:
Էրդողանը, օգոստոսի 30-ին հանդես գալով հույն-թուրքական երկրորդ պատերազմում հաղթանակի 100-ամյակի առիթով, ուղղակի հարձակվել է հույների վրա՝ բաց չթողնելով իր նեոօսմանյան քաղաքականության տեսլականը շեշտելու հնարավորությունը: Ինչպես գրում է «Greek City Times» հանդեսը, հերթական անգամ հայտարարելով, որ Թուրքիան ինչ-որ մեկի թույլտվության կարիքը չունի՝ Սիրիայում ռազմական գործողություն իրականացնելու համար, նա անցել է հունական թեմային՝ ձգտելով հնարավոր բոլոր միջոցներով ատելություն սերմանել հույների նկատմամբ: Շեշտելով, որ Հունաստանը մարտահրավեր է նետել ՆԱՏՕ-ին ու դաշնակիցներին, երբ C-300 է օգտագործել՝ հետապնդելով թուրքական ինքնաթիռներին, Էրդողանը հայտարարել է, որ «ինչպես եւ 100 տարի առաջ, մենք գիտենք բոլոր նրանց իսկական մտադրությունները, որոնք այսօր օգտագործում են Հունաստանին»: «Դա ԱՄՆ-ն է, դա այն երկիրն է, որը ծախսում է Թուրքիայի ուժերն ու ժամանակը: ԱՄՆ-ն Հունաստանին է առաջարկել F-35 ինքնաթիռները, որոնք չտվեցին մեզ՝ թույլատրելով, որ ռուսական ՀՕՊ համակարգերն այդ ինքնաթիռների հետ գտնվեն նույն երկրում, ինչից Վաշինգտոնը, իբր, խուսափում էր»,- նշել է Թուրքիայի ղեկավարը:
Թուրքիան այս տարի նշում է Դումլուփինարե ճակատամարտում Հունաստանի նկատմամբ տոնած հաղթանակի 100-ամյակը: ՆԱՏՕ-ի ցամաքային զորքերի շտաբը, որը տեղակայված է Իզմիրում, օգոստոսի 30-ին թվիթերում գրել է, թե «այսօր Թուրքիայի անկախության 100-ամյակն է»:
«Մենք միանում ենք մեր դաշնակիցներին ՆԱՏՕ-ում եւ նրա սահմաններից դուրս՝ տոնելով նրանց հաղթանակն ու թուրքական զինված ուժերի օրը»,- նշված է կազմակերպության հաղորդագրության մեջ: Հունաստանում նման շնորհավորանքն անտեղի ու անընդունելի են համարել եւ բողոք հայտնել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարին: «Թուրքիայի զինված ուժերի օրվա առիթով ՆԱՏՕ-ի՝ Իզմիրում տեղակայված ցամաքային զորքերի շտաբ-բնակարանի հաղորդումից հետո ՆԱՏՕ-ում Հունաստանի մշտական ներկայացուցիչը կոշտ բողոք է հայտնել ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարին՝ շեշտելով, որ այդ հաղորդումը ոչ միայն անտեղի է, այլեւ անընդունելի»,- հայտնել է Հունաստանի ԱԳՆ-ն:
ՆԱՏՕ-ում Հունաստանի ռազմական իշխանությունները պատրաստվում են նման հայտարարությամբ հանդես գալ նաեւ կազմակերպության գերագույն շտաբում, որի մեջ է մտնում ցամաքային զորքերի շտաբը:
Օգոստոսի 31-ին Բրյուսելում կայացավ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի եւ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հանդիպումը: Տարօրինակ է, որ Անկարան այս անգամ, ըստ էության, ձեռնպահ մնաց Բաքվին աջակցելու իր դիրքորոշման՝ տարբեր մակարդակներում թմբկահարումից…
Վերջին շրջանում լուրեր են տարածվել, որ Թուրքիայի գործող նախագահն անակնկալներից խուսափելու նպատակով ցանկանում է 2023 թ. պլանավորված համընդհանուր ընտրություններն անցկացնել այս աշնանը: Երկրի տնտեսությունը քանդած Էրդողանն արտաքին նոր թշնամու կարիքն ունի՝ իր հեղինակությունը պահպանելու համար: Եվ, ինչպես երեւում է, Հունաստանը հարմար թեկնածու է դիտարկվում…
