Համաշխարհային լրատվամիջոցները շարունակում են ուշադիր հետեւել, թե հետխորհրդային տարածքում ինչպես են վերաբերվում Ռուսաստանի այն քաղաքացիներին, ովքեր առկա խնդիրների պատճառով որոշել են ժամանակավորապես կամ ընդմիշտ տեղափոխվել այլ պետություններ: Ամերիկյան «The Washington Post»-ն այս անգամ անդրադարձել է Վրաստանին՝ շեշտելով, որ ռուսներին տեղացիները բարեհաճ չեն վերաբերվում: Որոշ բարերում նրանց նույնիսկ ստիպում են թերթիկներ լրացնել, որում պետք է հաստատեն, որ դատապարտում են Ռուսաստանի գործողություններն Ուկրաինայում:
Ըստ «The Washington Post»-ի՝ ողջ քաղաքում հազարավոր գրություններ «անիծում» են Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին եւ ռուսներին կոչ անում «տուն գնալ»: Շատ ռեստորանների սեփականատերեր ցուցադրաբար պլակատներ են փակցնում պատերին՝ Ուկրաինային աջակցության կոչերով: Ոմանք նույնիսկ «վստահելիության ապացույցներ» են պահանջում՝ հայտարարելով, որ ռուսների մուտքը թույլատրվում է միայն այն դեպքում, եթե նրանք նախ կդատապարտեն հատուկ գործողությունն Ուկրաինայում եւ Պուտինին դիկտատոր կանվանեն:
«Մենք պետք է համոզվենք, որ մեր բարում լվացած ուղեղներով ռուս իմպերիալիստներ չեն հայտնվի»,- նշված է «Daedana» բարի անկետայում:
Արդեն երկար ժամանակ հարյուր հազարավոր ռուսներ ձգտում են տեղափոխվել մոտակա երկրներ՝ արեւմտյան զանգվածային պատժամիջոցներից կամ հնարավոր նոր մոբիլիզացիայից խուսափելու համար: Վրաստանն ամենագրավիչ երկրներից է, որը հայտնի է իր մեղմ եղանակով, գինիով, սնունդով, գիշերային կյանքով հագեցած մայրաքաղաքով եւ, որ չափազանց կարեւոր է ժամանող ռուսների համար, առանց վիզայի մուտքի թույլտվությամբ:
Բայց Վրաստանը բախվել է ժամանողների հորձանքին, ինչին չի ձգտել եւ չգիտի, թե ինչպես վարվել դրա հետ: Դա 3.7 մլն բնակչությամբ խորհրդային նախկին հանրապետություն է, որն իր անկախ գոյության մեծ մասի ընթացքում փորձում է ազատվել Մոսկվայից եւ մերձենալ Արեւմուտքին: Իրադարձությունների ընթացքը հանգեցրեց Թբիլիսիի դեմ Մոսկվայի՝ 2008 թ. ձեռնարկած ռազմական գործողությանը: Այն անջնջելի հետք է թողել Վրաստանի վրա: Այժմ՝ երկար տարիներ հակառուսական կատաղի քաղաքականությունից հետո Թբիլիսին ձգտում է չսադրել Կրեմլին: Շատ վրացիներ ասում են, որ վերջին ամիսներին հասարակության մեջ գրգռվածություն ու շփոթություն կա, եւ իրենք ձգտում են հասկանալ, թե ռուսներն ինչպես կարող էին ռազմական գործողություններ իրականացնել իրենց երկրում ու 14 տարի հետո այն օգտագործել որպես ապաստարան:
«Մեզ զայրացնում է, որ նրանք մեզ ընտրեցին որպես սողանցք, որպես փախուստի միջոց»,- ամերիկյան լրատվամիջոցին ասել է 23-ամյա Քեթո Ուրուշաձեն, ով հիշում է, թե հարազատներն ինչպես են իրեն արթնացրել գիշերվա կեսին ու պատվիրել հավաքել իրերը թռչող ուղղաթիռների ձայների տակ…
Ռուսների մեծ մասի համար մուտքը ՌԴ-ին սահմանակից Եվրամիության անդամ երկրների տարածք արգելվում է: Կենտրոնական Ասիայի երկրները, առաջին հերթին՝ Ղազախստանը, առաջվա պես բաց են եւ ուրախությամբ ընդունում են ժամանողներին: «Այսպիսով՝ Ռուսաստանի բոլոր հարեւանների շարքում Վրաստանը համարվում է դրամատիկ փոխզիջումային տարբերակ. այս երկրում ռուսներն ավտոմատ կերպով իրավունք են ստանում մեկ տարի մնալ կյանքի գնով՝ ոչ բարեհաճ վերաբերմունքի ու տեղի բնակիչների դժգոհության պայմաններում»,- գրում է «The Washington Post»-ը:
Այնքան մեծ թվով մարդիկ են ժամանել Վրաստան, որ Թբիլիսիում տների վարձակալության արժեքը նախորդ տարվա համեմատությամբ աճել է մոտ 80 տոկոսով: Հարեւան երկրում որոշ ռուսներ ասում են, որ փնտրում են իրենց համերկրացիներին պատկանող ձեռնարկություններ, փոքրիկ անկլավներ, որտեղ կարող են մնալ պակաս լարվածության մթնոլորտում:
«Այստեղ գտնվելը դժվար է»,- ասում է ռուսներից մեկը, ով եղբոր հետ նստած է նախկին խորհրդային ֆաբրիկայում, որը վերածվել է ընդհանուր աշխատանքային տարածքի՝ պատկերասրահներով, բարերով ու հանրակացարանով: Հարեւան բակում պատերին պլակատներ են փակցված, որոնցից մեկի վրա գրված է՝ «Ուկրաինան կհաղթի», իսկ մյուս տեքստը կոչ է անում նվիրատվություն անել Կիեւի համար: Ռուս եղբայրների խոսքերով, ովքեր մոբիլիզացիայի մեկնարկից անմիջապես հետո շտապ փախել են Ռուսաստանից, նրանք տանը շատ բան են թողել՝ ծնողներին, մեքենան, աշխատանքը, իսկ նրանցից մեկը՝ նաեւ ընկերուհուն:
«Մեր կառավարությունն արյունոտ դժոխք է ստեղծել,- «The Washington Post»-ին ասել է նրանցից մեկը:- Ես հասկանում եմ, թե ինչ են զգացել գերմանացիները Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո»:
Չնայած Ռուսաստանից արտագաղթի առաջին ալիքը կազմում էին ինտելեկտուալները, ովքեր տրամադրված են Պուտինի դեմ, իսկ ոմանք նույնիսկ մասնակցել են Թբիլիսիում կայացած հակակրեմլյան բողոքներին, վրացիները կասկածում են, որ «նոր ալիքի» ներկայացուցիչները պակաս գաղափարական կլինեն: Շատ ռուսներ պարզապես չեն ցանկանում մեռնել այն պատերազմում, որը ճիշտ չեն համարում:
«Daedana» բարի 34-ամյա համասեփականատեր Դաթա Լափաուրին ասում է, որ ռուսները չպետք է ունենան արտոնություններ, որոնք նրանց կթույլատրեն խուսափել դժվարություններից ու անհարմարություններից: Ապրիլից բարի վարչակազմը ռուս այցելուներից պահանջում է թվային անկետա լրացնել՝ ճանաչելով իրենց կառավարության բազմաթիվ հանցագործությունները, որոնք թվարկված են երկար ցուցակում: Ինչպես նշում է Լափաուրին, կես տարվա ընթացքում այդ պայմաններն ընդունել են 2.5 հազար ռուսներ, ովքեր ցանկացել են մտնել բար եւ էլեկտրոնային պարային երաժշտություն լսել, ինչպես նաեւ խմիչք, այդ թվում՝ խաղողի տնային գինի պատվիրել: Բայց, ըստ նրա, մոտավորապես նույնքան այցելուներ էլ պարզապես շրջվել են ու հեռացել:
Օգոստոսին բարի կայքը DoS-գրոհի է ենթարկվել, իսկ «Google»-ում հազարավոր մեկնաբանություններ է ստացել դժգոհ այցելուներից, ովքեր բարին ամենացածր գնահատականն են տվել կամ սպառնացել են հաշվեհարդար տեսնել նրա հետ «Instagram»-ում: Մեկ ամիս անց այդ բար է այցելել ռուս հեռուստահաղորդավարուհի Քսենյա Սոբչակը, ով միլիոնավոր հետեւորդներ ունի սոցիալական ցանցերում: Սոբչակը երբեմն պաշտպանել է Պուտինին, երբեմն քննադատել նրան: Մուտքի մոտ նա Լափաուրիին խնդրել է բացատրել որոշումը, որով, որպես ազգ, նա առանձնացրել է ռուսներին: Լափաուրին նշել է 2008 թ. հակամարտության հետեւանքները, որի ընթացքում Վրաստանը լիովին կորցրել է վերահսկողությունը Կրեմլին աջակցած երկու տարածաշրջանների վրա:
-Որովհետեւ Վրաստանի տարածքի 20 տոկոսը գտնվում է Ռուսաստանի ազդեցության տակ,- ասել է նա:- Այդ ամենը կապված են:
-Բայց Վրաստանն ի՞նչ կապ ունի Ուկրաինայի հետ,- հարցրել է Սոբչակը:
-Իսկ դուք, ինչ է, ոչ մի կապ չե՞ք տեսնում,- հարցին հարցով է պատասխանել Լափաուրին:
Վրաստանի ու Ռուսաստանի հարաբերություններում շատ բան կապված է 2008 թ. պատերազմի ու նրա ծանր հետեւանքների հետ:
Չնայած այն ամենին, ինչ Ռուսաստանը կորցրել է վերջին ութ ամսվա ընթացքում՝ ազդեցություն, տնտեսական դրություն, ռազմական տեխնիկա եւ զորք, դեռ բացառիկ լծակներ ունի՝ ազդելու Վրաստանի վրա: Միջազգային ճգնաժամային խմբի ավագ վերլուծաբան Օլեսյա Վարդանյանը «The Washington Post»-ի հետ զրույցում Հարավային Օսեթիան անվանել է «դամոկլյան սուր»՝ կախված երկրի վրա:
Վրաստանը դատապարտել է Կրեմլի գործողությունները, սակայն միեւնույն ժամանակ չի միացել Ռուսաստանի դեմ արեւմտյան պատժամիջոցներին: Ծանր քննարկումներից հետո Վրաստանի կառավարությունը որոշել է պահպանել երկիր առանց վիզայի մուտքի քաղաքականությունը, սակայն, ըստ տեղեկությունների, նաեւ արգելել է Պուտինի բարձրաստիճան քննադատների մուտքը:
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին հայտարարել է, որ իր կառավարությունը պաշտպանում է «ազգային հետաքրքրությունները»: Բացի այն, որ Վրաստանը ցանկանում է խուսափել նոր հակամարտությունից, կախված է դրամական փոխանցումներից, որը փոխանցում են Ռուսաստանում աշխատող վրացիները, եւ նրա տուրիզմը սովորական ժամանակներում ծաղկել է ռուս զբոսաշրջիկների հաշվին:
«Ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանի նկատմամբ մենք պրագմատիկ ու զգույշ դիրքորոշում ունենք»,- ասել է խորհրդարանի անդամ Էկա Սեպաշվիլին, ով վերջերս դուրս է եկել իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունից:
Քաղաքական ընդդիմության ներկայացուցիչներն ասում են, որ «Վրացական երազանք» կուսակցությունը հիմնադրվել է մի օլիգարխի կողմից, ով իր կարողությունը կուտակել է Ռուսաստանում, երկիրը հեռացրել է Արեւմուտքից՝ փորձելով հարաբերությունները կարգավորել Պուտինի հետ: Նրանց խոսքերով՝ բաց սահմանների քաղաքականությունն անվտանգության խնդիր է առաջացնում: Պուտինը վերջնարդյունքում կարող է խնդիր ստեղծել Վրաստանում ռուս քաղաքացիներին պաշտպանելու պատրվակով: Ինչպես եւ Ուկրաինայի դեպքում, «Ռուսաստանը ցանկանում է փլուզել Վրաստանի պետականությունը»,- հայտարարել է «Եվրոպական Վրաստան-Շարժում ազատության համար» քաղաքական կուսակցության ղեկավար Գիգա Բոկերիան:
