Հայոց բերդաքաղաքը թշնամու կողմից գերեվարվելուց հետո տասնյակ պատմամշակութային հուշարձաններ ու կոթողներ, գիտական արժեք ներկայացնող թանգարաններ ու ցուցասրահներ, հնագիտական նյութեր մնացին հակառակորդի վերահսկողության տակ: Ակնհայտ է, թե օկուպացված տարածքներում վանդալիզմի ինչպիսի ծայրահեղ դրսևորումներ են տեղի ունենում, բարբարոսաբար ավերվում և ոչնչացվում, երբեմն էլ՝ սեփակաշնորհվում հայկական հուշարձանները, թանգարանային բացառիկ ցուցանմուշները: Վերջերս ցավով տեղեկացանք, որ ի թիվս մի շարք պատմամշակութային արժեքների, ադրբեջանցիները պղծել են նաև Շուշիի Նելսոն Ստեփանյանի անվան պուրակը, որտեղ հայ ժողովրդի մեծ բարեկամ Կիմ Բակշիի աճյունասափորն է…
Ակամա հիշեցի 2017-ի աշնանը բերդաքաղաքում տեղի ունեցած հանդիսավոր արարողությունը, որին ներկա էին գրողներ, արվեստագետներ, գիտնականներ՝ Հայաստանից, Ռուսաստանից և այլ երկրներից: Միջոցառումը վերածվել էր յուրահատուկ հուշ-հանդեսի, որի ժամանակ հնչեցին ելույթներ անվանի հայագետի, նրա թողած գիտական հարուստ ժառանգության մասին: Ներկաները վստահ էին, որ հիշարժան վայրը ուխտատեղի կդառնա նրան ճանաչողների համար, բայց, ավաղ…
Ճանաչված հայագետ, գրող, հրապարակախոս Կիմ Բակշիի գրական ու գիտական ողջ գործունեությունը, որ միտված է եղել Հայաստանի և Արցախի պատմամշակութային հուշ-արձանների, պատմական ու հնագիտական արժեք ներկայացնող նյութերի, ավանդույթ-ների և սովորությունների ուսումնասիրմանը, ժողովուրդների բարեկամության վառ օրի-նակ է: Պատահական չէ, որ դեռ կենդանության տարիներին հայկական երկու հանրապե-տությունների իշխանությունների կողմից բարձր է գնահատվել նրա վաստակը` արժա-նացնելով պետական պարգևների և մրցանակների: Հայ ժողովրդի անդավաճան բարե-կամի հիշատակը վառ է պահվում Հայաստանում և Արցախում նաև այսօր` ամենատար-բեր առիթներով արժևորելով գրողի ու հայագետի մարդասիրական առաքելությունը:
Կյանքի վերջին տարիներին նա ընկերներին ու մտերիմներին խնդրել էր, իրեն հոգեհա-րազատ համարելով հայկական բիբլիական հողը, նրա ժողովրդին, որին անմնացորդ նվիրվել էր ու ծառայել, աճյունափոշու մի մասն ամփոփել Գեղարդում և Շուշիում: Եվ ահա Ռուսաստանի հայերի միության ջանքերով իրագործվեց գրողի ցանկությունը` բեր-դաքաղաքի Նելսոն Ստեփանյանի անվան պուրակում հուղարկավորվեց հայ ժողովրդի մեծ բարեկամի աճյունափոշին: Ուշագրավ է, որ ի թիվս հավատարիմ ընկերների, Կիմ Բակշին կտակի մեջ հիշատակել էր ակադեմիկոս Գրիգորի Գաբրիելյանցի և Սուրեն Սարգսյանի անունները, որոնց հետ շատ էր կապված:
Ակադեմիկոս Գ. Գաբրիելյանցը դրվագներ է հիշում իրենց մտերմությունից: Կիմ Բակշին հաճախ էր լինում Շուշիի իր տանը, որտեղ քննարկվում էին հայկական մշակույթին և ար-վեստին, գրականությանն առնչվող հարցեր: «Այդ պատշգամբից շատ գեղեցիկ ու անկրկ-նելի մի տեսարան, համայնապատկեր էր բացվում, որտեղ կիրճեր են, քարափներ ու լեռ-ներ, խորախորհուրդ ձորեր և խիտ անտառաշերտեր: Նա նայում էր ու հիանում, շարու-նակ հարցեր ուղղում Արցախի պատմության, նրա գեղատեսիլ բնաշխարհի ու մարդկային ճակատագրերի մասին, և ես փորձում էի բավարարել նրա հետաքրքրությունները»,- ասում է ակադեմիկոսը:
Չնայած հիշատակի միջոցառումը տխուր երանգներ էր պարունակում, սակայն այն խիստ խորհրդանշական էր երկու ժողովուրդների համար, ովքեր հրաշալի մարդու մահից հետո էլ շարունակում են բարեկամությունը:
Կիմ Բակշիի երկարամյա ընկեր Սուրեն Սարգսյանը, ընդգծելով նրա ավանդը հայկական մշակույթն օտարալեզու ժողովուրդներին ներկայացնելու գործում, «ակադեմիական աշ-խատություն» է որակում «Մատենադարան» ֆիլմաշարը: «Մենք պարտավոր ենք սիրել և պաշտել հայրենիքը, Հայաստան աշխարհը,- ասում է նա:- Բայց երբ Հայաստանը սիրում է օտարերկրացին, իմ համոզմամբ, դա ավելի գնահատելի է, և նման երևույթը չպետք է ան-տեսվի»:
