Իր բանաստեղծությունների պես փխրուն եւ գերզգայուն, մայրական քնքշանքով ու լիառատ սիրով էր տրոփում հայ քնարերգության լավագույն դեմքերից մեկի` Մարո Մարգարյանի սիրտը, որի անունը հոգեհարազատ է արցախցիներիս համար: Նրա նուրբ, անաղարտ եւ քնքուշ պոեզիային դեռ ծանոթ լինելով դպրոցական տարիներից, հետագայում ընթերցելով ու շատ սիրելով` իմ առջեւ ամեն անգամ գթառատ, բարեհամբույր մոր ազնվական կերպարն էր միշտ ուրվագծվում: Եվ, բնա-կանաբար, երբ ժամանակի հետ «տարիք առա», ավելի ուշադիր գտնվելով նրա ստեղծագործու-թյունների նկատմամբ, առիթ էի որոնում անձամբ հանդիպելու եւ որդիական իմ անկեղծ երախտի-քը հայտնելու բանաստեղծուհուն` լուսավոր տողերի համար: Եվ հարմար առիթը եկավ:
Արցախի գրողների պատվիրակության հետ Երեւան էինք ժամանել հայ գրողների հերթական հա-մագումարին մասնակցելու: Հերթով մոտենում, ողջագուրվում էինք մեր գրչընկերների հետ: Բոգ-դան Ջանյանին խնդրեցի ծանոթացնել Մարո Մարգարյանի հետ: Նա իրեն հատուկ հումորով մո-տեցավ հասակակից բանաստեղծուհուն, ում կողքին Սիլվա Կապուտիկյանն էր, եւ ժպտալով` դի-մեց նրան. «Մարո, ուրախացիր, քեզ սիրող մարդկանց թիվը մեկով էլ ավելացավ: Էս երիտասարդը Արցախից հատուկ եկել է քեզ տեսնելու»… Ես մոտեցա եւ խոնարհաբար բարեւեցի` համբուրելով նրանց ձեռքը: Սիլվա Կապուտիկյանը, որի հետ վաղուց էի բարեկամացել, զվարթացավ եւ կատակեց. «Երիտասարդ ժամանակ որտեղ էիր, որ հիմա ես ուզում Մարոյի հետ ծանոթանալ»: Բոլորս սրտաբուխ ծիծաղեցինք:
Բոգդան Ջանյանը տեղեկացրել էր, որ Արցախից եմ, եւ Մարո Մարգարյանը հարցուփորձ արեց, հետաքրքրվեց, թե ինչպես է ժողովրդի տրամադրությունը, կանայք ինչպիսի դերակատարություն ունեն շարժման մեջ եւ մարդկանց համախմբելու գործում: Եվ շատ ուրախացավ նրանց ձեռնար-կումներով: Ասաց, որ Հայաստանի գրողների, արվեստագետների խմբի հետ ինքն էլ որոշել է առա-ջիկայում Արցախ մեկնել, ծանոթանալ ակտիվիստների հետ, շրջել գյուղերում եւ հաղորդակցվել շարքային մարդկանց հետ, ունկնդրել նրանց:
Ապա նա ճամպրուկից իր նոր լույս տեսած գիրքը հանեց եւ մակագրեց. «Սիրելի բարեկամիս` Դա-վիթին, ում համար մայրական սերը գերագույն արժեք է, եւ որդիական պարտքի զգացումը մշ-տարթուն ուղեկցում է նրան: Թող ճանապարհն այդ բանուկ լինի եւ անխաթար: Մայրական օրհ-նությամբ` Մ. Մարգարյան»: Ուրախությամբ ընդունեցի նվերը եւ խոստացա մինչեւ տուն վերա-դառնալն անպայման ընթերցել: Բոգդան Ջանյանն ինձ հորդորեց, որ Երեւանում նոր լույս տեսած իմ «Հավատի ժամ» բանաստեղծությունների ժողովածուն էլ ես մակագրեմ, որի մասին գրախոսու-թյուն էր գրել «Գրական թերթում», ինչն արեցի սիրով եւ հարգանքով:
Հերթական հանդիպումը կայացավ Ստեփանակերտում: Այցի շրջանակում, մի խումբ գրողների, այդ թվում` Մարո Մարգարյանին հյուրընկալեցին Արցախի պետական համալսարանում, ուր դա-սախոսներն ու ուսանողները ջերմորեն ընդունեցին: Նրա նուրբ, քնարաշունչ պոեզիան բարձր գնահատեցին Վարդան Հակոբյանը, Սոկրատ Խանյանը, Ժաննա Բեգլարյանը, գրականության ամբիոնի դասախոսներ Անահիտ Աթայանը, Լենա Գրիգորյանը եւ այլք: Իմ խոսքում անդրադառ-նալով նրա կերպարին` ընդգծեցի, որ «Մարո Մարգարյանը ժամանակակից հայ պոեզիայում իր ու-րույն տեղն ունի եւ մեր հոգեւոր մայրն է»… Բանաստեղծուհին արտասվելու չափ հուզվել էր ջերմ, սրտառուչ ելույթներից: Եվ, որպես պատասխան, բարձրաձայնեց, թե շատ-շատ է սիրում Արցա-խը, եւ մայրական իր մի բուռ սիրտը դողում է յուրաքանչյուրի համար: Այս խոսքերը նա ասաց գի-տակցաբար` գուշակելով արցախահայությանը սպառնացող դաժան պատերազմը, որ հազարա-վոր զոհեր խլեց: Որբացան մանուկներ, այրիացան ջահել կանայք, եւ որդեկորույս մայրերի անափ վիշտն այդպես էլ չի սպիանում: Մոր սիրտը դա կիմանա…
Դահլիճից դուրս եկանք եւ համալսարանի մուտքի մոտ խմբովին լուսանկարվեցինք: Երբ պիտի Երեւան մեկնեին, եւ հրաժեշտ պիտի տայինք իրար, մեծ մայրն անփորձանք եւ խաղաղ օրեր մաղ-թեց ու հորդորեց «երբեք չզիջել դիրքերն ու պինդ մնալ»: Ասաց, որ շատ է կարոտելու եւ, ինչ որ լինի (հավանաբար, առողջական վիճակը նկատի ուներ), նորից է այցի գալու հարազատներին: Ցավոք, նա «դրժեց» խոստումը: Պատերազմի թեժ օրերին էր, երբ լսեցինք, որ կնքել է իր մահկանացուն, եւ չկարողացանք մասնակցել հուղարկավորմանը: Գրական անդաստանից Մեծ մայրն էր հեռացել…
Թող լույս իջնի նրա գերեզմանին:
