Արցախի Հանրապետության շուրջ ստեղծված իրավիճակն աստիճանաբար վերադառնում է միջազգային կառույցների եւ խոշոր պետությունների քաղաքական օրակարգ: Առաջնային համարելով հիմնահարցի հիմնարար եւ երկարաժամկետ լուծումը՝ վերջիններս էապես կարեւորում են այդ ուղղությամբ քաղաքական բանակցությունների վերսկսումը: Հատկանշական է, որ այդ գործընթացում ակտիվություն են ցուցաբերում այնպիսի պետություններ, որոնք նախկինում ձգտել են չեզոքություն պահպանել եւ սահմանափակել են իրենց ներգրավվածությունն Արցախի շուրջ ընթացող քաղաքական բանակցություններում:
Այս առումով ուշագրավ է, որ խնդրին սկսել է հետաքրքրություն ցուցաբերել Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությունը, որը նախկինում մշտապես խուսափում էր որեւէ կարծիք արտահայտել հիմնահարցի վերաբերյալ: Խնդրի կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ իրենց գործողություններն են ակտիվացրել նաեւ Չինաստանը եւ Հնդկաստանը: Այս ընթացքում եվրոպական մի շարք այլ երկրներ նույնպես իրենց ուշադրությունը սեւեռեցին արցախյան հիմնահարցի քաղաքական կարգավորման վրա:
Վերեւում նկարագրված միտման նախադրյալ դարձավ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը, որտեղ որեւէ դրույթ չկա խնդրի վերջնական՝ քաղաքական կարգավորման վերաբերյալ: Ակնհայտ էր, որ փաստաթղթով ապահովվում են միայն հրադադարի ռեժիմի պահպանումը եւ խաղաղապահ զորակազմի ներգրավումը կողմերի շփման գծի երկայնքով: Արցախի հանդեպ այս երկրների մի մասի հետաքրքրության աճի պատճառը հիմնականում տարածաշրջանում Ռոսաստանի ազդեցության մեծացումն է: Ռուս խաղաղապահների՝ որպես անվտանգության երաշխիքի առկայությունը Արցախում վերջիններս ընկալում են որպես նրա ռազմական ներկայություն, իսկ այդ առաքելության ժամկետների անորոշությունն այդ երկրներին ստիպում է քննարկման հարթակ բերել Արցախի կարգավիճակի որոշման հարցը, որը երկարաժամկետ լուծումներ պետք է ապահովի:
Այս իրավիճակը կխթանի Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի շուրջ քաղաքական գործընթացի վերսկսումը, որից համառորեն խուսափում է Ադրբեջանը՝ հիմնականում Թուրքիայի հրահրմամբ: Վերջիններս, սակայն, սկսել են հասկանալ, որ այդ պահվածքը ոչ մի տեղ չտանող ճանապարհ է, եւ այն ավելի շատ մեծացնում է համաշխարհային ճնշումներն իրենց վրա: Ամենայն հավանականությամբ, ադրբեջանաթուրքական զույգն սկսել է ընկրկել եւ նախապատրաստվում է բանակցային գործընթացին: Այդ մասին է խոսում Եվրոպայում Թուրքիայի հետ ամենաջերմ հարաբերություններն ունեցող Գերմանիայի ակտիվացումն արցախյան քաղաքական ճակատում:
Դա է փաստում հունիսի 7-ին Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի հեռախոսազրույցը Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Հայկո Մաասի հետ: Նույն օրը Սերգեյ Լավրովը հեռախոսազրույց էր ունեցել նաեւ Ֆրանսիայի Հանրապետության Եվրոպայի եւ արտաքին գործերի նախարար Ժան-Իվ Լե Դրիանի հետ։ ՌԴ ԱԳՆ տարածած հաղորդագրության մեջ ասվում է, որ հեռախոսազրույցների ժամանակ նախարարները քննարկել են ադրբեջանա-հայկական սահմանին եւ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ստեղծված իրավիճակը, ինչպես նաեւ անդրադարձել Ադրբեջանի, Հայաստանի եւ Ռուսաստանի ղեկավարների հայտարարությունների` 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եւ 2021 թ. հունվարի 11-ի դրույթների կատարմանը։ «Ընդգծվել են հրադադարի ռեժիմը խստորեն պահպանելու կարեւորությունը եւ առաջացող տարաձայնությունների քաղաքական ու դիվանագիտական լուծման անհրաժեշտությունը»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ: Նշվում է նաեւ, որ նախարարները հաստատել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դերը Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ բանակցային գործընթացում, իսկ Լավրովը նշել է, որ միջազգային կազմակերպությունների ցանկացած ներգրավում հնարավոր է միայն Բաքվի եւ Երեւանի համաձայնությամբ:
Այլ կերպ ասած՝ Արցախի կարգավիճակի հարցի քննարկումն անխուսափելի է դառնում, եւ դրա մեկնարկը միայն ժամանակի հարց է: Իսկ քաղաքական սեղանին ռազմական տեխնիկան գործոն չէ, այստեղ առաջնային են իրավական փաստարկները, որոնք միանշանակ խոսում են Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանության օգտին:
