Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը ոչ մի կերպ չի ցանկանում հրաժարվել իր նեոօսմանական երազանքներից եւ Սպիտակ պալատի տիրակալը լինելուց, որի տարեկան ծախսերը, ինչպես հայտարարել է այդ երկրի ֆինանսա-վարչական դատարանը, 2021 թ. եղել է 307 միլիարդ լիրա՝ ավելի քան18 միլիարդ դոլար, որն ընթացիկ տարում ավելանալու միտում ունի։ Մինչդեռ Էրդողանի ու նրա գլխավորած «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցության հեղինակությունն ակնհայտորեն ընկնում է։ Ավելին՝ սոցհարցումների արդյունքներով, եթե ընդդիմության նախագահի թեկնածուներ լինեն Ստամբուլի կամ Անկարայի քեմալիստական քաղաքապետները, ապա Էրդողանը պարտվելու է։ Մյուս կողմից՝ նրա ջանքերը երկրի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի բարելավման ուղղությամբ ապարդյուն են անցնում։
Ուստի, ինչպես «ՀՀ»-ն տարբեր առիթներով նշել է, Էրդողանը ձգտում է ընտրողներին իր կողմը գրավել արտաքին քաղաքականության ձեռքբերումներով, մասնավորապես, «հայկական հարցը» լուծել «Զանգեզուրի միջանցքով», եւ քրդական հարցը՝ երկրի ներսում ու հարեւան երկրներում նրանց ոչնչացնելու ճանապարհով։ Նա այժմ էլ հանդես է գալիս ռուս-ուկրաինական պատերազմում միջնորդի դերի հավակնությամբ։ Այս առնչությամբ շատ դիպուկ է ասել Թուրքիայի քրդամետ Ժողովուրդների ժողովրդավար կուսակցության (HDP) համանախագահ Միդհաթ Սանջարը ընթացիկ տարվա հուլիսի 30-ին Գերմանիայի ԱԳ նախարարի հետ հանդիպան ժամանակ։ Նա, կասկածի տակ դնելով Էրդողանի միջնորդական ջանքերը, շեշտել է, թե ռուս-ուկրաինական պատերազմի դեպքում Էրդողանը խաղաղության աղավնու դերում է, իսկ տարածաշրջանում՝ պատերազմի ճուռակի։ Սանջարը նաեւ պահանջել է, որ միջազգային հանրությունն անհետեւանք չթողնի Սիրիայի վրա Թուրքիայի հնարավոր հարձակումը եւ արձագանքի համարժեք։ Հավելենք, որ Թուրքիայի ջանքերը՝ ուղղված ռուս-ուկրաինական պատերազմի շուտափույթ ավարտին, թերեւս, պայմանավորված են առաջին հերթին այն բանով, որ դրա երկարատեւ լինելու դեպքում, ըստ ամենայնի, Անկարան հայտնվելու է հստակ կողմնորոշման, երկընտրանքի առաջ՝ Արեւմուտք կամ Ռուսաստան, եւ երկու դեպքում էլ գերծանր վիճակում է հայտնվելու։ Ռուսաստանի դեպքում ՆԱՏՕ-ից կհեռացվի ու տնտեսական սահմանափակումների առաջ կկանգնի, մինչդեռ այդ երկրի արդյունաբերությունը հիմնականում կախում ունի Արեւմուտքից, միաժամանակ բացառված չէ, որ կկորցնի այդ շուկան։ Իսկ Արեւմուտքի կողմը գնալով, ինչն առավել հավանական է, թերեւս, կզրկվի իր գազի պահանջարկի 40 տոկոսից, որն ապահովում է Ռուսաստանը, ինչը շատ լուրջ հարված կլինի նաեւ տնտեսական տարբեր ոլորտներին, բացի այդ, հավանաբար, կզրկվի ռուս զբոսաշրջիկներից։
Ինչ վերաբերում է քրդերի հարցի լուծմանը, ապա, ինչպես բազմիցս նշել ենք, դատելով քրդերի դեմ վարած Թուրքիայի քաղաքականությունից՝ կարելի է ասել, որ եթե անգամ PKK-ն գոյություն չունենար, ապա Անկարան այն կստեղծեր՝ որպես այդ երկրի, Սիրիայի ու Իրաքի քրդերի դեմ ճնշման լծակ։ Վաշինգտոնի Միջին Արեւելքի ուսումնասիրությունների ինստիտուտը վերջերս Թուրքիայում առկա տարբեր խնդիրների վերաբերյալ վերլուծական է հրապարակել 2023 թ. ընտրությունների առնչությամբ, որտեղ անդրադարձել է նաեւ քրդական հարցին։ Նշյալ վերլուծականի համաձայն՝ քրդական կազմակերպություններն այսօր, ավելի քան երբեւէ, հայտնվել են խիստ ճնշումների տակ, ինչը պայմանավորված է Էրդողանի իշխանության ամրապնդմամբ։ Վերլուծականն այս առնչությամբ վկայակոչել է HDP-ի խմբակցության ու կուսակցության առավել ակտիվ, ղեկավար անդամների զանգվածային ձերբակալությունները եւ ԶԼՄ-ներում կուսակցությունը սեւացնելը կամ այն սատանայական ներկայացնելը։ Ապա հավելվել է, որ քաղաքական վերնախավը PKK-ի եւ HDP-ի միջեւ առանձնապես տարբերություն չի դնում։ Այլ կերպ ասած՝ քուրդը հավասարազոր է PKK-ին՝ «ահաբեկիչ» լինելուն, հետեւաբար, ոչնչացման ենթակա, անկախ այն բանից, թե որտեղ է ապրում, իսկ տարածքները, որտեղ ապրում է, անհրաժեշտ է յուրացնել։ Նման պայմաններում HDP-ը, որ շուրջ 12 տոկոս ձայն ունի, շարունակում է գործունեությունը, թեեւ բացառված չէ, որ, որպես PKK-ական, մինչեւ ընտրությունները լուծարվի։ Էրդողանը, հաշվի առնելով, որ արեւմտյան շատ երկրներ PKK-ին ահաբեկչական կազմակերպություն են համարում, սպառնում է նաեւ Եվրոպայում գտնվող քրդերին։
Անդրադառնալով Սիրիայի քրդերին, ապա ԴԱԻՇ-ի դեմ արդյունավետ պայքարող քրդական երկու կազմակերպության՝ Ժողովրդավարական միությանն (PYD) ու նրա զինված թեւի՝ Ժողովրդի պաշտպան միավորներին (YPG) ու Սիրիայի ժողովրդավարական (SDF) ուժերին, Անկարան, հայտարարելով որպես PKK-ի մասնաճյուղեր, իրեն իրավունք է վերապահում հարձակվել Սիրիայի քրդաբնակ շրջանների վրա եւ ոչնչացնել նրանց։ Մինչդեռ հիշյալ կազմակերպությունները բազմիցս հայտարարել են, թե կազմակերչական որեւէ կապ, առնչություն չունեն PKK-ի հետ։ Ահավասիկ, հոկտեմբերի 10-ին PYD-ի համանախագահ Սալեհ Մոսլեմը խստիվ հերքել է PKK-ի հետ որեւէ կապի առկայությունը՝ շեշտելով, որ պարզապես նրանց ռազմավարական գաղափարախոսություններն առնչություններ ունեն՝ ինքնավարություն ունենալ, ինչի պատրվակով Էրդողանը ցանկանում է ոչնչացնել Սիրիայի քրդերին։ Թուրքիան առայսօր 3 հարձակում է իրականացրել Սիրիայի քրդերի դեմ, իսկ չորրորդն առայժմ չի իրականացվել ԱՄՆ-ի ու Ռուսաստանի դեմ լինելու պատճառով։ Սակայն Անկարան այդ ուղղությամբ ջանքերը շարունակում է։ Երկրորդ հարձակման ընթացքում գրավված ռազմավարական նշանակությամբ Աֆրին քաղաքը հանձնել է Անկարայի կամակատար «Սիրիայի ազգային բանակ» կազմակերպությանը, որին անդամակցում են սիրիացի թուրքեր (թուրքմեններ) ու արաբներ, որոնք ակտիվորեն այն թուրքացնելով են զբաղված։ Այնտեղ մնացած քրդերի դեմ էլ տարբեր պատրվակներով ճնշումեր են գործադրում։
Սիրիայի մարդու իրավունքների պաշտպան կազմակերպությունը, որը Լոնդոնում է, հոկտեմբերի 9-ին հայտարարել է, թե հիշյալ եւ դրան կից, Թուրքիայի գաղտնի ծառայությունների հետ սերտ կապեր ունեցող կազմակերպությունները կամայականորեն ձերբակալում են քրդերին, նրանց կողոպտում, թալանում եւ հարկ պահանջում։ Ըստ նշյալ աղբյուրի՝ վերջին օրերին բազմաթիվ նման դեպքեր են գրանցվել։ Քրդերին անհիմն մեղադրում են քրդական կազմակերպությունների հետ կապ ունենալու համար։ Բացի այդ, Թուրքիան քրդերին իրենց բնակավայրերից հեռացնելու նպատակով կիրառում է նաեւ ջրի զենքը։ Ըստ քրդական ԶԼՄ-ների՝ Անկարան Սիրիայում քրդերի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում «ջրի պատերազմի» քաղաքականություն է վարում՝ խմելու ջուրը կտրելով, ինչի պատճառով բնակչությունը հարկադրված օգտագործում է Եփրատի աղտոտված ջուրը, ինչի հետեւանքով հայտնվել է խոլերայի համաճարակի վտանգի առաջ՝ շուրջ 5900 դեպք է արձանագրվել, կան զոհեր։
