Իրանի միջուկային ծրագրերի շուրջ Իրան-5+1 (ՄԱԿ-ի 5 մշտական անդամները` Ռուսաստան, Ֆրանսիա, Մեծ Բրիտանիա, ԱՄՆ, Չինաստան, եւ Գերմանիան) համաձայնության (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA) վերականգնման շուրջ բանակցությունները, ըստ էության, ընթանում են Իրան-4+1 ձեւաչափով, քանի որ Իրանը չի համաձայնել ԱՄՆ-ի հետ անմիջական բանակցություններ վարել: Վերջինիս մասնակցությունը միջնորդավորված է, միջնորդի դերն իրականացնում է բանակցությունները համակարգող ԵՄ-ն։
Սակայն, ինչպեսեւ ենթադրվում էր, ռուս-ուկրաինական պատերազմը չէր կարող շրջանցել JCPOA-ի վերականգնման ճակատագիրը։ Եվ բանակցությունների 8-րդ փուլում դրանք պարուրվեցին անորոշության շղարշով՝ ընթացիկ տարվա մարտի 5-ից, երբ Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը ԱՄՆ-ից գրավոր երաշխիք էր պահանջել, որ համաձայնության վերականգնումից եւ Իրանի դեմ սահմանափակումների վերացումից հետո Մոսկվայի դեմ կիրառված պատժամիջոցները չեն խոչընդոտի Ռուսաստան-Իրան տնտեսական ու ռազմական համագործակցությանը։
Ռուսական կողմի նախապայմաններն արժանացան ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի եռյակի լուրջ հակազդեցությանը, հարցի շուրջ եղան տարբեր ձեւաչափերով քննարկումներ, եւ, ի վերջո, բանակցությունների օրակարգից հարցը հեռացվեց։ Բայց եւ այնպես, բանակցությունները բնականոն հուն չվերադարձան… Հանգամանք, ինչը պայմանավորված է Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապան գվարդիայի (ԻՀՊԳ) անունը ԱՄՆ պետքարտուղարության ահաբեկչական կազմակերպությունների ցուցակից դուրս բերելու Թեհրանի պահանջով։ Ավելին՝ Իրանի ԱԳ նախարար Հոսեյն Ամիրաբդոլահիանն այն համարել է բանակցությունների կարեւորագույն խնդիրը։ Սակայն ԱՄՆ-ը հստակորեն դեմ է արտահայտվել դրան։ Եվ, այսպիսով, շուրջ 2 ամիս է, ինչ բանակցությունները դադարել են, հայտնվել ձախողման շեմին։ Ավելին՝ ԱՄՆ Սենատը մայիսի 4-ին հաստատել է ոչ պարտադիր կատարման երկու օրինագիծ՝ ԻՀՊԳ-ն ահաբեկչական կազմակերպությունների ցուցակից չհեռացնելու ու Իրանի կենտրոնական բանկի դեմ կիրառված սահմանափակումները պահպանելու մասին, ինչն էլ ավելի է բարդացնում Բայդենի կառավարության՝ համաձայնությանը վերադառնալը։
Մյուս կողմից՝ վերլուծաբանների կարծիքով՝ ԵՄ-ն խիստ շահագրգիռ է JCPOA-ի փրկությամբ, քանի որ Ուկրաինայի պատերազմի հետեւանքով էներգետիկ ճգնաժամի մեջ է հայտնվել եւ բնավ էլ չի ցանկանում միջազգային մակարդակով նոր հակամարտության մասնակից լինել, այն դեպքում, երբ էներգակիրներով հարուստ Իրանը կարող է Ռուսաստանին այլընտրանք դառնալ։ Ահավասիկ, մայիսի 1-ին ամերիկյան «Wall Street Journal» օրաթերթը, վկայակոչելով արեւմտյան դիվանագետներին, հայտնել է, թե բանակցությունները համակարգող ԵՄ-ն ջանքեր է գործադրում համաձայնությունը ստորագրելու ուղղությամբ։ Այդ նպատակով Էնրիկե Մորան նոր առաջարկով ժամանելու է Թեհրան։ Ըստ նշյալ օրաթերթի՝ Մորայի առաջարկը հետեւյալն է՝ Իրանը ժամանակավորապես օրակարգից դուրս կբերի ԻՀՊԳ-ի հարցը, որպեսզի համաձայնությունը ստորագրվի՝ հետագայում այն առանձին քննարկման առարկա դարձնելու պայմանով։ ԵՄ-ի բարձր ներկայացուցիչ Ջոզեպ Բորելը մայիսի 7-ին «Financial Times» օրաթերթին տված հարցազրույցում հայտնել է, որ ԵՄ-ն, որպես բանակցությունները համակարգող, ձգտում է «միջանկյալ» լուծում գտնել փակուղուց դուրս գալու նպատակով։ Նա ընդգծել է, թե սա վերջին «փամփուշտն» է, վերջին շանսը, բայց փակագծերը չի բացել։ Իսկ «Financial Times»-ը գրել է, թե, ըստ ամենայնի, ԻՀՊԳ-ն դուրս է բերվելու խնդրո առարկա ցուցակից, սակայն դրա որոշ միավորումներ, որոնք տնտեսական հսկաներ են, կմնան ցուցակում։ ԱՄՆ-ը ողջունել է Մորայի թեհրանյան այցը։ Իրանի ԱԳ նախարարության խոսնակ Սաաիդ Խաթիբզադեհը, մայիսի 9-ին հաստատելով Մորայի այցի մասին տեղեկությունը, հայտարարել է, թե նրա գլխավոր առաքելությունը Բորելի ուղերձը փոխանցելն է՝ հավելելով, որ նա բանակցելու է նաեւ Իրանի ավագ բանակցող՝ ԱԳ փոխնախարար Բաղեր Քյանիի հետ։
Նույն նպատակով շուտով Թեհրան կժամանի Կատարի էմիր Թամիմ բին Համադ ալ Սանին։ Ինչպես հայտնի է, Կատարը եւս միջնորդական լուրջ ջանք է գործադրում JCPOA-ի վերականգնման ուղղությամբ։ «Ռոյթերս» գործակալությունը մայիսի 1-ին, հենվելով վստահելի եւ իրազեկ իր աղբյուրի վրա, շեշտել է, թե այցի բուն նպատակը Վիեննայի բանակցությունները փոխզիջումային միջին ուղիով փակուղուց դուրս բերելն է։ Մինչդեռ Խաթիբզադեհը, մայիսի 11-ին հաստատելով ալ Սանիի այցը Թեհրան, JCPOA-ի վերականգնման հարցի շուրջ քննարկումները ստորադասել է գլխավոր այլ հարցերի։ Նշենք, որ ալ Սանին Իրանից հետո այցելելու է Իրան-4+1-ի անդամ երկրներ՝ Ֆրանսիա, Գերմանիա եւ Մեծ Բրիտանիա։
